موج سواری برجام ادامه دارد، اما چرا با ترس و لرز؟!

عده ای در داخل که روزی لرزیدن را به مخالفینشان نسبت می دادند و منتقدان را به جهنم حواله میدادند اخیرا خیره به دستان ترامپ با مواضعی لرزان از تداوم برجام صحبت می کنند.

ماجراهای برجام گویا برای ایران تمامی ندارد و در بازه های مشخصی تبدیل به خبر اول جهان می شود. اما جالب تر آنجاست که عده ای در داخل که روزی لرزیدن را به مخالفینشان نسبت می دادند و منتقدان را به جهنم حواله می‌دادند امروز خیره به دستان ترامپ با مواضعی لرزان از تداوم برجام صحبت می کنند.

چندی پیش معاون حقوقی و بین‌المللی وزیر خارجه قبل از اینکه تعلیق تحریم‌ها توسط ترامپ امضا شود، گفت: ممکن است جامعه بین الملل در چند روز آینده به این نتیجه برسد که آمریکا از برجام خارج شود! جامعه بین‌الملل باید برای این مرحله آمادگی داشته باشد .عراقچی همچنین افزود: حرکت آمریکا در راستای از بین بردن برجام است. ما در ایران برای هر سناریویی آمادگی داریم.

گویا جامعه بین المللی رفتار خود را با چنین اظهاراتی تنظیم می کند یا سناریوهای قبلی ایران در مقابل تحریم‌های مکرر ایالات متحده اثری داشته است! اینگونه مواضع نمی تواند مخاطبی خارجی داشته باشد زیرا جامعه جهانی قبل از کسب آمادگی به خاطر هشدار ایران، به توافق بین المللی برجام نگاه می کند و حرکات طرفین را با چنین معیاری تفسیر می کند.

مطابق با برجام هر ۱۲۰ روز یکبار رئیس جمهور آمریکا باید دستور توقف موقت برخی تحریم ها را بدهد. توجه شود که او طبق برجام عمل می کند و کاری به وعده لغو همه تحریم ها که به کرات توسط رئیس جمهور، وزیر خارجه، تیم مذاکره کننده و غالب تریبون دارهای کشور عنوان می شد ندارد. در واقع آن زمان نیز وعده ها مصرف داخلی داشت. باید دید کم و کیف دستور توقف تحریم ها توسط رئیس جمهور آمریکا چگونه است تا ارزش توقف یا عدم توقف تحریم ها مشخص گردد.

به گزارش دانشجو؛ از دستورات اجرایی رئیس جمهور آمریکا (حدود ۳۰ دستور اجرایی که ۱۰ دستور آن فعال است) در متن توافق فقط به لغو ۴ دستور اجرایی (که ۳ دستور از آن‎ها فعال است) و بخش‌هایی از یک دستور اجرایی دیگر اشاره شده و در باقی دستورات اجرایی رئیس‌جمهور آمریکا هیچ لغو و تعلیق و تغییری در کار نیست (حتی پس از روز لغو قطعنامه).

شایان ذکر است لغو تحریم این دستورات اجرایی، مستقلاً (و بدون قوانین کنگره‌ی متناظر آنها) تأثیری در تحریم‌های ایران نمی‌گذارند. از میان دستورات اجرایی لغو شده در برجام، دستور ۱۳۵۹۰ پیش از این به طورکامل در قانون تحریم TRA ی کنگره آمریکا تجمیع شده بود و در عمل غیرفعال محسوب می‌شود. دستور اجرایی ۱۳۵۷۴ و بخش عمده‎ی دستور اجرایی ۱۳۶۴۵ نیز به ترتیب ابلاغیه اجرای قوانینISA (اصلاح شده) و IFCA ی کنگره‌ی آمریکا هستند، دستور اجرایی ۱۳۶۲۸ که بندهای ۷-۵ و ۱۵ آن لغو شده نیز ابلاغیه‌ی قانون TRA ی کنگره آمریکاست (بند ۱۷.۴ ضمیمه ۵).

قوانین تحریمی کنگره آمریکا (بخش مورد بحث در برجام) تنها اجراشان متوقف می‌شود. یعنی نه تنها لغو نمی‌شوند، حتی قوانین‌شان تعلیق هم نمی‌شود (بند ۱۷ ضمیمه ۵ برجام). این توقف اجرا (cease application) و نه تعلیق (suspend) به این معناست که هر ۴ ماه (یا ۶ ماه) رئیس جمهور آمریکا باید دستور توقف اجرای این تحریم‌ها را (با ذکر دلایل مجاب کنند‌ه‌ی خود برای کنگره) تمدید کند.

هیچ یک از قوانین تحریمی کنگره آمریکا (یعنی تحریم‌های اصلی ایران) نه تنها در طول دوره اجرای برجام لغو نمی‌شوند، بلکه هیچ چشم اندازی هم برای لغو آنها وجود ندارد و به طور کلی در برجام هیچ تعهدی در زمینه لغو حتی یک تحریم کنگره آمریکا وجود ندارد و تنها در روز انتقال (۸ سال بعد از روز توافق) سخن از «تلاش» دولت آمریکا برای خاتمه یا اصلاح این قوانین آمده است، که این عبارت «تلاش نمودن» هیچ تعهد حقوقی‌ای را متوجه آمریکا نمی‌کند (بند ۲۱ ضمیمه ۵ برجام).

حال با چنین برجام امضا شده ای بهتر می توان هیاهوهای رسانه ای را برای خارج شدن یا نشدن آمریکا از برجام درک کرد و نسبت آنرا با اهمیت موضوعات اصلی نظیر کیفیت توافق سنجید.