مهم ترین دلایل شکست های اخیر روسیه در جنگ اوکراین

چالش روسیه در تامین نیروی انسانی لازم در قالب جنگ اوکراین، بروز اختلافات جدی در سطوح عالی فرماندهی جنگ اوکراین در ارتش و رهبری سیاسی روسیه و در نهایت، تشدید کمک های غرب به اوکراین جهت مقابله جدی تر با روسیه، سه دلیل اصلی هستند که در نوع خود توضیح دهنده عمده دلایل پیروزی های اخیر ارتش اوکراین به ضرر روسیه در جنگِ دو کشور هستند.

بازتاب– روند تحولات در چهارچوب جنگ اوکراین، پس از طی دوره ای از رکود و سکون و وقوع درگیری های پراکنده که عمدتا معطوف به شرق اوکراین بودند، در روزهای اخیر شاهد اتفاقات قابل توجهی بوده است. در این راستا به تازگی ارتش اوکراین از انجام ضدحمله و پاتکی بزرگ و گسترده به نیروهای ارتش روسیه و آزادسازیِ بیش از سه هزار کیلومتر مربع از خاک اوکراین که پیشتر در تصرف روسیه بود، خبر داده است. مساله ای که به زعم بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران جنگ اوکراین، تحولی قابل توجه است و البته حامل پیام های قابل توجهی نیز است.

در این راستا، اینطور به نظر می رسد که پیشروی های اخیر ارتش اوکراین به ضرر ارتش روسیه، تحت تاثیرِ سه دلیل بنیادین اتفاق افتاده که توجه به آن ها جهت کسب دیدگاه و چشم اندازی روشن در مورد تحولات آتی مرتبط با جنگ اوکراین و موضع روسیه و غرب در قبال آن کاملا مهم به نظر می رسد.

1- آشکار شدنِ چالش روسیه در تامین نیروی انسانی در قالب جنگ اوکراین

دولت روسیه از زمان آغاز شدن جنگ اوکراین و پیچیده شدن و متعاقبا به نوعی فرسایشی شدن این جنگ، از اعلام وضعیت فوق العاده در این کشور و فراخوانِ نیروهای ذخیره نظامی خودداری کرده است. دلیل اصلی این مساله نیز این بوده که پوتین مایل نبوده وضعیت روسیه را در بحبوحه جنگ اوکراین، بحرانی نشان دهد.

در این چهارچوب، پیشتر گزارش های مختلفی دال بر کمبودهای جدی ارتش روسیه در بحث نیروی نظامی جهت پیشبرد دستورکارهای خود در خاک اوکراین و استفاده ارتش این کشور از حربه های مختلف جهت سربازگیری ولو به صورت انعقاد قراردادهای چند ماهه با داوطلبان روسی، منتشر شده بود.

با این حال، با تداوم جنگ اوکراین، این نقیصه اکنون تصویر و جلوه حقیقی خود را بیش از پیش آشکار کرده است. موضوعی که نمود عینی خود را در پیشروی های اخیر ارتش اوکراین به ضرر نیروهای روسی و عقب نشینی روس‌ها از برخی مواضعشان آشکار کرده است.

سرباز اوکراینی از کنار یک تانک روسی آسیب دیده در یک منطقه تازه آزاد شده در خارکف می گذرد- یکشنبه، 11 سپتامبر 2022 – AP

2- بروز اختلافات در سطح فرماندهانِ کارزار نظامی روسیه در خاک اوکراین

یکی دیگر از مهمترین دلایلی که در نوع خود نقش قابل توجهی را در پیروزی های اخیر ارتش اوکراین در قالب جنگ این کشور با روسیه بازی کرده، بروز برخی اختلافات در سطوح عالی فرماندهی کارزار نظامی روسیه در خاک اوکراین است. در این راستا به تازگی گمانه زنی های زیادی در مورد اختلافات جدی “رمضان قدیرُف” رهبر جمهوری چچن و فرمانده وفادار به پوتین با دیدگاه کلان رئیس جمهوری روسیه در مدیریت جنگ اوکراین مطرح شده است.

اغلب این گمانه زنی ها نیز ناشی از انتقادات اخیری هستند که قدیرف در شبکه اجتماعی تلگرام از مدیریت جنگ روسیه توسط وزارت دفاع این کشور مطرح کرده است. مساله ای که البته به طور ضمنی خواستار کنشگریِ قاطع‌تر و بهتر پوتین نیز شده است. در عین حال، شمار دیگری از نزدیکان پوتین نظیر “سرگی مارکوف” دستیار سابق وی نیز رویکردهای کرملین در مدیریت جنگ اوکراین را زیر سوال برده اند و آن ها را مخالف با منافع ملی روسیه ارزیابی کرده اند.

در این راستا، در مدت اخیر، گزارش های مختلفی از بروز مخالفت های جدی در دستگاه های اطلاعاتی و امنیتی روسیه در رابطه با رویکرد دولت روسیه و شخص پوتین در مورد مورد جنگ اوکراین نیز مطرح شده و حتی برخی منابع از درز برخی نارضایتی ها و اطلاعات حساس از این نهادها خبر می دهند.

در این چهارچوب، ابراز این مخالفت ها در نوع خود حاکی از جدی شدنِ آن ها است زیرا طرح این مسائل آن هم در شرایطی که روسیه همچنان در میدان جنگ اوکراین درگیر است، چیزی جز پیام ضعف برای آن و جسورتر شدنِ رقیب این کشور را به همراه ندارد. مساله ای که اکنون در حال وقوع است و امکان دارد در ادامه راه چالش‌های جدی تری را نیز برای روسیه و شخصِ ولادیمیر پوتین ایجاد کند.

3- تشدید کنشگری های پشت پرده غرب در قالب معادله جنگ اوکراین

یکی دیگر از مولفه های اساسی که در کمک به اوکراین جهت کسب موفقیت های اخیر این کشور به ضرر ارتش روسیه کمک زیادی کرده، افزایش ارائه کمک های پشت پرده کشورهای غربی به ویژه در بُعد تسلیحاتی به دولت “ولادیمیر زیلنسکی” است.

در این راستا، در روزهای اخیر برخی منابع از تقویت توان موشکی ارتش اوکراین و قدرت آن جهت هدف قرار دادنِ اهدافی حساس در شبه جزیره کریمه خبر داده بودند. پیش از این نیز دولت بایدن دو بسته کمک مالی قابل توجه را جهت کمک به دولت اوکراین در قالب جنگ آن با روسیه تدارک دیده بود و البته واشینگتن مساعدت زیادی را نیز جهت تسهیل همکاری شرکت های تسلیحاتی آمریکایی با اوکراین انجام داده است.

دیگر کشورهای غربی نیز هر کدام به سهم خود کمک های قابل توجهی را به دولت اوکراین چه به صورت مادی و چه تسلیحاتی انجام داده اند. مساله ای که اکنون به نحوی واضح در حال نشان دادن نتایج خود است و چالش‌های جدی را برای ارتش روسیه ایجاد کرده است. مساله ای که در ادامه راه می تواند جدیتِ بیشتر روسیه در قالب جنگ اوکراین جهت حراست از موقعیت و اعتبارش را به دنبال داشته باشد و در نتیجه معادله جنگ در اوکراین را پیچیده تر و البته خونین‌تَر کند.