مهمترین علل آرتروز زانو

افزایش وزن موجب افزایش فشار روی همه مفاصل به ویژه زانو می‌شود هم چنین ممکن است افراد به علت جهش‌های ژنتیکی، شخصی و اختلالات ارثی بیشتر مستعد آرتروز شوند با اینکه سن یک عامل عمده زمینه ساز آرتروز است ولی افراد جوان هم ممکن است درگیر آن شوند در بعضی موارد ممکن است آرتروز زانو ارثی باشد و در سایر افراد می تواند ناشی از صدمه مفصل، عفونت یا وزن زیاد باشد.

در این رابطه برای اطلاعات بیشتر از عارضه آرتروز زانو دکتر مریم صاحباری روماتولوژیست مطالبی را بیان کرده که در ادامه به آن اشاره شده است.

بیماری آرتروز زانو یک بیماری شایع مفصلی به ویژه در سنین بالا می باشد علائم آن بصورت درد زانو بخصوص موقع راه رفتن یا بلند شدن بعد از نشستن طولانی، تورم و بزرگ شدن و حساسیت در لمس مفصل است با پیشرفت بیماری گاه تجمع مایع در مفصل، درد شبانه و تغییر شکل مفصل و اندام بصورت پای پرانتزی یا ضربدری ایجاد می شود.

موارد پیشگیری از ابتلا به آرتروز زانو

علت ایجاد بیماری بسیار متعدد است، شایع ترین علت، افزایش سن و تغییرات غضروف با افزایش سن می باشد اما عواملی که قابل پیشگیری هستند در این جا بیشتر مورد بررسی قرار می گیرند:

روش مناسب استفاده از مفصل مانند نشستن روی صندلی به جای زمین با پای جمع شده، راه رفتن با کفش مناسب، عدم استفاده زیاد از پله، ورزش منظم و با برنامه برای تقویت عضلات اطراف مفصل، در طولانی مدت به حفظ سلامت مفصل کمک چشمگیری می کند.

جلوگیری از اضافه وزن نقش چشمگیری در کاهش ابتلا به آرتروز زانو و کاهش علایم و پیشرفت بیماری دارد، اصلاح مشکلات مادرزادی مفاصل و انحراف مفاصل مثل پای پرانتزی یا ضربدری با زاویه بیش از حد قابل قبول، در صورت تشخیص پزشک به روش جراحی توصیه می شود هم چنین تغذیه مناسب مانند مصرف کافی ویتامین های موجود در سبزی و میوه، امگا ۳ و ویتامین D از عوامل پیشگیری می باشد.

درمان آرتروز به سه دسته درمان محافظتی، درمان دارویی و جراحی صورت می گیرد

درمان آرتروز به سه دسته درمان محافظتی، درمان دارویی و جراحی تقسیم می شود که در ادامه به هر یک از این سه روش اشاره می شود؛

درمان محافظتی شامل کاهش وزن، اصلاح روش های راه رفتن، نشستن، پوشیدن کفش مناسب، استفاده از زانو بند، در صورت نیاز استفاده از عصا در دست مقابل زانوی دردناک یا واکر و … برای کمک به کاهش فشار در مفصل توصیه می شود.

راه رفتن در آب

انجام ورزش های مناسب برای تقویت عضله چهار سر مثل راه رفتن در آب، دوچرخه سواری، کمک کننده هستند، در موارد خاص که بیمار اختلال حس ندارد استفاده از کیف آب گرم دمای ۴۵ درجه سانتیگراد حداکثر به مدت نیم ساعت در کاهش درد و گرفتگی عضلانی موثر است هم چنین در انواع روشهای فیزیوتراپی طب سوزنی با الکترود بیش از سایر روشها مفید می باشد.

استفاده از مسکن ها در درجه اول استامینوفن تا حداکثر سه گرم در روز با در نظر گرفتن عوارض آن، استفاده از دسته دیگر داروها مسکن مانند ناپروکسن برای بیمارانی که بیماری قلبی دارند و سلکسیب برای بیمارانی که زخم معده دارند توصیه می شود، باید توجه داشت بیشترین تداخل با آسپرین در افرادی که آن را مصرف می کنند با داروی بروفن می باشد پس بهتر است در این افراد بروفن تجویز نشده یا با فاصله زمانی مناسب آسپرین استفاده شود.

استفاده از پماد های موضعی مثل دیکلوفناک و رابوفن ۴ گرم در هر دفعه و سه بار در روز به مرور باعث کاهش موثر در مفصل می شود در حالی که عوارض گوارشی کمتری دارد.

بیشترین اثر با داروهای امگا۳

داروهایی مانند گلوکوزامین و کندریتین در صورتی که ملح سولفات داشته باشد و با دوز مناسب ۱۲۰۰ میلی گرم در روز و به مدت طولانی استفاده شود به مرور باعث کاهش علائم می شود این داروها اثر بخشی کم و هزینه بالایی دارد بنابرین بر حسب شرایط اقتصادی باید انتخاب شود باید گفت در بین تمام داروهای تقویتی امگا۳ بیشترین اثر بر سلامت غضروف را دارد که مصرف موارد تازه آن مثل ماهی و ترکیبات حاوی آن مانند تخم کتان به قرص ارجح است.

تزریقات داخل مفصلی شامل کورتون در موارد عود حاد بیماری و وجود مایع در مفصل توصیه می شود هم چنین تزریق ترکیبات هیالورونیک اسید در زانو در هر نوبت بین ۳ تا ۵ تزریق جدا از هزینه بر بودن با کاهش درد و تحریک تولید مایع مفصل با غلظت مناسب در بعضی بیماران توصیه می شود و باید گفت که این روش نیز هزینه بالایی دارد.

PRP یا تزریق پلاکت غلیظ گرفته شده از خون خود بیمار به مفصل نیز روشی نسبتا جدید می باشد که در موارد آرتروز متوسط اثرات مفیدی نشان داده است.

در صورتی که موارد فوق در تسکین درد و ناتوانی حرکت بیمار موثر نباشد جراحی پیشنهاد می شود اما باید به این نکته توجه داشت که عواملی در ایجاد موفقیت بیشتر جراحی موثر هستند مانند: کاهش وزن مناسب قبل از عمل، انتخاب زمان مناسب عمل یعنی نه خیلی زود و نه آنقدر دیر که عضلات اطراف مفصل تحلیل رفته و قادر به حفظ مفصل مصنوعی نباشد.

همکاری بیمار برای کار درمانی بعد از عمل و ممارست به انجام فعالیت های لازم برای بازپروری مفصل جراحی شده بسیار ضروی می باشد و در نهایت بیمار باید بداند حفظ کارامدی مفصل برای توان انجام کارهای فردی، جلوگیری از بیماریهای قلبی عروقی، جلوگیری از افتادن و شکستگی ناشی از پوکی استخوان و حفظ روحیه و سلامت اجتماعی بیمار ضروری می باشد.