مهر داغ برای «دلار»/ انتظار محو دلار ۴۰۰۰ تومانی!
مهر، ماه پرنوسانی برای بازار ارز بود جایی که دلار در زمانی زودتر از دوره‌ای قبل نوسان فصلی خود را آغاز و از ۴۰۰۰ تومان عبور کرد و با وجود اعلام‌هایی که مبنی بر عدم ماندگاری در این کانال وجود دارد، فعلا ۴۰۰۰ تومانی پیش می‌رود.
نوسان بازار ارز در نیمه دوم سال به ویژه در فاصله ماه‌های آذر و دی اتفاق عجیبی برای بازار ایران طی چند سال اخیر نبوده و اغلب در این زمان با توجه به دلایل مختلفی که وجود دارد، دچار نوسانی متفاوت نسبت به سایر ایام سال شده و نرخ‌ها دستخوش تغییراتی می‌شوند که گاها رکوردهای بی‌سابقه‌ای را در بازار ارز ایران رقم می‌زند. همان طور که در سال گذشته و از آبان ماه جریان رشد نرخ دلار آغاز و در دی ماه دلار ۴۰۰۰ تومانی بعد از چند سال بار دیگر به بازار ارز برگشت. به هر صورت افزایش تقاضای فصلی با توجه به فرا رسیدن ایام ژانویه، تقاضای ارز اربعین، زمان تسویه‌حساب‌های بدهی‌های خارجی و کاهش عرضه ارز از سوی پتروشیمی‌ها از جمله دلایلی است که بانک مرکزی همواره تاکید داشته عامل مستقیم در افزایش نرخ دلار در این زمان است.
با این وجود در سال جاری روند رشد نرخ دلار کمی زودتر آغاز و از شهریورماه کلید خورد. قیمت‌ها از کانال ۳۸۰۰ به مرور عبور کرده و در فاصله‌ای اندک در نیمه مهرماه ۴۰۰۰ تومانی شد. این در حالی است که قیمت دلار در ابتدای مهرماه سال جاری حدود ۳۸۹۵ تومان بود که با رشد به فاصله‌ای کوتاه به کانال ۳۹۰۰ و در ۱۷ مهرماه زمانی بود که بازار ارز دلار ۴۰۰۰ تومانی را در خود معامله کرد. به هر حال رشد دلار تا جایی ادامه پیدا کرد که هنوز تقاضای فصلی برای آن آغاز نشده بود و یا سایر دلایلی که می‌تواند در آذرماه و یا دی ماه موجب افزایش قیمت دلار و نوسان در بازار ارز باشد چندان وجود نداشت، اما نکته‌ای بود که در این میان انتظارات را تغییر داده بود که البته رئیس کل بانک مرکزی بر آن تاکید داشت.
سیف، در کنار اینکه معتقد بود عوامل فصلی موجب افزایش قیمت دلار شده، موضوع دیگری را مورد توجه قرار داد آن هم انتظارات ناشی از تحولات روابط بین‌الملل بود. به هر صورت مهرماه زمانی بود که در حوزه بین‌الملل و به ویژه مسائل مربوط به برجام برای ایران از اهمیت خاصی برخوردار بود. قرار بر این بود تا ترامپ -رئیس جمهور آمریکا- در ادامه واکنش‌های متفاوت خود به برجام نظر رسمی خود را در این باره اعلام کند و حتی برخی پیش بینی‌ها در رابطه با احتمال اعمال تحریم‌های جدیدی که می‌توانست شرایط ارزی و روابط بین‌الملل را تحت تاثیر قرار دهد، وجود داشت. در عین حال که برخی کارشناسان و فعالان بازار نیز با وی در این باره هم‌نظر بودند. به فاصله کمتر از یک هفته از اعلام نظر ترامپ بازار ارز با دلار ۴۰۰۰ تومانی و نرخ‌های بالاتر از آن نیز مواجه شد، ولی سخنرانی رئیس جمهور آمریکا نتوانست نتیجه منفی بر بازار ارز ایران داشته باشد. به گونه‌ای که روز بعد از این سخنرانی روند قیمت‌ها در بازار معکوس شده و دلار از نرخ بیش از ۴۰۵۰ تومان که حتی تا مرز ۴۱۰۰ تومان هم پیش رفته بود، برگشت و حتی در یکی از نرخ‌گذاری‌ها به کانال ۳۹۰۰ عقبگرد داشت. با این حال بار دیگر در ادامه به کانال ۴۰۰۰ تومان برگشته و مهرماه با نرخی حدود ۴۰۲۵ تومان به پایان رسید.
به هر صورت دلار در حالی حدود سه هفته است که با نرخ بالای ۴۰۰۰ تومان معامله می‌شود و ظاهرا این نرخ برای بازار عادی شده که تاکنون مقامات بانک مرکزی اظهارنظری درباره ادامه روند قیمت و اینکه قرار است در چه نرخی متعادل شوند، نداشته‌اند ولی کرباسیان -وزیر اقتصاد- در اظهارات خود از ارقام سخن گفته است. وی در این مدت بارها تاکید کرده که دلار قرار نیست در نرخ بالای ۴۰۰۰ تومان ماندگار شود و اظهاراتی در این باره را تکذیب کرده است. این اعلام وزیر اقتصاد هر چند می‌تواند تا حدی موجب کاهش نوسان و کم شدن انتظارات برای افزایش قیمت دلار باشد، ولی فعلا اتفاتی در این رابطه نیفتاده است. از سوی دیگر طی دو تا سه ماه آینده با توجه به افزایش تقاضاهای فصلی و سایر عواملی که در سال‌های گذشته موجب افزایش قیمت دلار شده است، این انتظار برای تغییرات جدید در نرخ دلار طی ماه‌های پیش‌رو وجود دارد ولی اینکه چگونه قرار است در این شرایط دلار بالای ۴۰۰۰ تومان ماندگار نبوده و به کانال پایین‌تر برگردد موضوعی است که به عملکرد سیاستگذار ارزی برخواهد گشت.
در سوی دیگر باید یادآور شد در حال حاضر با توجه به بازنگری که در مجموعه مقررات ارزی انجام و ارز مبادله‌ای از برخی از بخش‌ها از جمله مسافرت و یا اعلان‌ها حذف شده است، خود می‌تواند عاملی تشدیدکننده برای افزایش تقاضا در بازار آزاد باشد دلیلی که در سال گذشته وجود نداشته است.
در کنار نوساناتی که در بازار ارز در مهرماه سال جاری ثبت و روزهای پرهیجانی را برای دلار رقم زد، در مرکز مبادلات ارزی و جایی که بانک مرکزی قیمت‌گذاری را بر عهده دارد نیز روند سریعی برای رشد دلار وجود داشت. این در حالی است که دلار مبادله‌ای از اول مهرماه تا پایان این ماه حدود ۱۰۰ تومان گران و از نرخ ۳۳۶۰ تا بیش از ۳۴۳۰ تومان پیش رفت و اوایل آبان‌ماه ۳۴۴۰ تومان را نیز پشت سر گذاشت. دلار آزاد نیز طی مهرماه از حدود ۳۸۹۰ تا ۴۰۲۰ تومان تا پایان آن قیمت خورد که نشان از رشد ۱۳۰ تومانی آن دارد. در مجموع اکنون تفاوت نرخ دلار آزاد و مبادله‌ای به بیش از ۶۰۰ تومان می‌رسد که نسبت به شکاف ارزی در چند ماه گذشته با رشد همراه بوده است.
تغییرات قیمت دو دلار در مهرماه
دوره زمانی نرخ دلار آزاد نرخ دلار مبادله‌ای
۱ مهر ۳۸۹۴ ۳۳۶۰
۵ مهر ۳۹۰۵ ۳۳۷۵
۱۰ مهر ۳۹۲۷ ۳۳۸۳
۱۵ مهر ۳۹۵۷ ۳۴۰۴
۲۰ مهر ۴۰۳۴ ۳۴۱۴
۲۵ مهر ۴۰۲۵ ۳۴۲۴
۳۰ مهر ۴۰۱۴ ۳۴۳۲
۱ آبان ۴۰۲۰ ۳۴۳۴
۵ آبان ۴۰۲۵ ۳۴۴۸
