مهار بازار سرکش ارز با دخالت دولت
نزول قیمت ارز (نسبت به کشف قله ۲۰ هزار تومانی دلار) در روزهای گذشته مساله‌ای است که قبل از هرچیز به تغییر رویکرد دولت در قبال مسائل روز اقتصاد ایران برمی‌گردد؛ تغییر رویکردی که باعث افزایش تزریق ارز به بازار شده که البته با خوش اقبالی کاهش تقاضا نیز همراه است.
به گزارش بازتاب به نقل از ایسنا، آزادسازی نرخ ارز، سیاست بازار آزادی بود که در جهت حذف دخالت دولت در بازار یا به عبارتی کاهش هزینه‌های دخالت دولت در بازار طراحی شد؛ سیاستی که بعد از آغاز روزهای کاری سال ۱۳۹۷ و همزمان با خروج ترامپ از برجام در پیش گرفته و باعث شد بازار دلار در روزهای گرم تابستان داغ شود.
بعد از همه آن کش و قوس‌ها و با تغییر نگرش دولت‌مردان به استفاده از سیاست‌های نهادگرا برای کنترل بازار ارز حالا نرخ ارز روندی کاهشی به خود گرفته است و این روزها قیمت دلار حتی تا کانال ۹۰۰۰ تومان هم نزول پیدا کرده است.
در همین باره وزیر امور اقتصادی و دارایی در نشستی با هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران به تزریق ۶۰ میلیون یورویی در سامانه نیما اشاره کرده و گفته که “بازار ارز به سمت و سوی متعادل شدن حرکت کرده است. به دنبال آن ورود صادرکنندگان به عرضه ارز بسیار کمک خواهد کرد و این دو در کنار یکدیگر علاوه براین که به افزایش عرضه کمک می‌کنند، تقاضای مصنوعی و کاذب ارز را هم کنترل کرده و تعادل را به بازار برمی‌گردانند”.
اظهارات دژپسند درباره تعادل بخشی به بازار ارز بیشتر ناظر بر تقویت بخش عرضه است که به دخالت دولت از طریق تزریق ارز اشاره دارد؛ امری که پیش از این نیز بسیاری از کارشناسان نهادگرا برای جلوگیری از افزایش قیمت ارز بر آن تاکید کرده بودند.
تا اینجای کار تیم جدید اقتصادی دولت که از پشتیبانی استراتژیک وزیر اسبق اقتصاد هم برخوردار است کار خود را به خوبی انجام داده است. حضور علی طیب نیا به عنوان یک تئوری پرداز اقتصادی در شورای پول و اعتبار بانک مرکزی از سویی و همچنین دادن اختیارات لازم حقوقی به بانک مرکزی از طرف سران سه قوه باعث شده این بار بانک مرکزی منسجم‌تر و مطمئن‌تر از قبل تصمیم بگیرد.
با این حال به نظر می‌رسد در طرف تقاضای بازار ارز نیز اتفاقاتی در حال رخ دادن است که باعث شده روال کنترل ارز بسیار ساده‌تر از قبل شود. یکی از مهمترین این اتفاقات کاهش تقاضا برای واردات قاچاق کالا به خاطر گران شدن ارز و عدم تمایل مردم به مصرف محصولات خارجی است.
به گفته سید کمال سیدعلی، معاون اسبق بانک مرکزی “در هفته‌های اخیر تقاضا برای خرید ارز از بازار (به منظور واردات کالای قاچاق) بسیار کمتر شده است؛ به طوری که شاید بتوان گفت حجم واردات کالای قاچاق از ۱۵ میلیارد دلار در سال‌های گذشته به هفت تا هشت میلیارد دلار کاهش پیدا کرده است”.
از سوی دیگر با این شوک ۸۰۰۰ تومانی کاهش نرخ ارز (بعد از صعود ۲۰ هزار تومانی) بسیاری از مشتریان عادی و خرده‌پای بازار ارز که به امید کسب سود دارایی اندک خود را به دلار تبدیل می‌کردند حالا دیگر اصطلاحا چشم‌شان از این اتفاقات بازار ارز ترسیده است و علاوه بر اینکه برای فروش ارز خود صف بسته‌اند، دیگر بعید است با نوسانات بعدی نرخ ارز جرات ورود به این بازار را داشته باشند.
به نظر می‌رسد ترکیب این چند عامل مهم در طرف عرضه و تقاضای بازار آزاد ارز، علت اصلی کاهش قیمت‌ها در روزهای اخیر باشد؛ اما اینکه این روند کاهشی ادامه خواهد یافت یا خیر؛ امری است که باید برای دانستن آن منتظر اتفاقات بعدی بازار در ماه‌های آینده باشیم.
براساس اعلام بانک مرکزی، هر یورو روز یکشنبه (۲۵آذر) در سامانه نیما به ۹۵۰۸ تومان رسید که نسبت به روز قبل از خود با کاهش ۱۶۳ تومانی روبرو بوده است. براساس این گزارش، مجموع معاملات در سامانه نیما از نیمه مرداد تاکنون از ۱۱ میلیارد یورو عبور کرده و به ۱۱ میلیارد و ۴۵۷ میلیون یورو رسید؛ این در حالی است که طی هفته‌های اخیر قیمت یورو در بازار ثانویه با افزایش همراه بود و در هفته جاری این رقم کاهشی شده است.
