منافع بن‌سلمان از دشمنی با ایران

مضاوی الرشید، استاد مدرسه اقتصاد و علوم سیاسی لندن در یادداشتی که در نیویورک‌تایمز منتشر کرد؛ به دلایل اختلافات تهران و ریاض پرداخت.

در بخشی از این یادداشت آمده است:«مقامات دولتی عربستان سعودی، به‌ویژه محمد بن‌سلمان، ولیعهد قدرتمند آن، اغلب درباره عقب راندن یک تهدید خطرناک ایرانی صحبت می‌کنند. اما به‌رغم این صحبت‌ها، حقیقت این است که سیاست خارجی ریاض اساسا با مسائل سیاسی داخلی هدایت می‌شود. شاهزاده محمد می‌داند که وجود یک دشمن ترسناک برای قدرتش کلیدی است. روابط ایران و عربستان در سال‌های اخیر تیره و تار شده است.»

او در ادامه نوشت: « به‌دلایل داخلی عربستان در اوج‌گیری تنش‌ها کمتر توجه شده است. ریشه‌های دائمی‌سازی این نزاع، در زمینه‌های داخلی نهفته است. بن‌سلمان از دشمنی با تهران برای منحرف ساختن توجه از پیچیدگی ابهامات داخلی‌اش استفاده کرده است. وضعیت کنونی متفاوت است. محمد بن‌سلمان تلاش می‌کند ایران را منزوی کند تا توجه را از چالش‌های داخلی منحرف کند. او حکومت را یکپارچه و قدرت را متمرکز می‌کند تا تصمیمات بزرگ سیاسی را خودش اتخاذ کند و شاهزادگان متعدد و بلندپرواز را محروم کند. او بی‌قرار است.»

در بخش دیگری از این تحلیل آمده است:« هدف لفاظی ضدایرانی و پوپولیستی شدید بن‌سلمان و نیز قول‌وقرار‌ها برای عقب راندن نفوذ ایران در بحرین، یمن، لبنان، سوریه و عراق این است که یک وضعیت جنگی ایجاد شود که در آن مخالفت داخلی، ساکت شود.بن‌سلمان با یادآوری ادعای مبارزه با ایران به عوام و شاهزاده‌های به حاشیه‌رانده شده، انتقاد از سیاست‌های داخلی‌اش را از بین می‌برد. او ایران را مقصر اعتراضات شهروندان شیعه عربستان در منطقه شرقی می‌داند و سعودی‌ها، شهروندان شیعه را به عامل ایران بودن، متهم می‌کنند. اعتراض منتقدان سنی از سیاست‌های داخلی، با یادآوری وضعیت جنگی با ایران – به‌ویژه جنگ داخلی یمن- خفه می‌شود. سعودی‌ها صعود مجدد نفوذ ایران را به‌عنوان احیای ملی‌گرایی قدیمی پارسی قلمداد می‌کنند. تاکید بر تهدید ایران، به بن‌سلمان اجازه می‌دهد تا نقش خودش را به‌عنوان منجی عربستان سعودی و کل منطقه عربی از پارسی‌سازی و شیعی‌سازی بزرگنمایی کند. حفظ وضعیت دشمنی با تهران، پیش‌نیازی برای تغییر ایدئولوژیک در داخل عربستان است. تغییری که ولیعهد از سال ۲۰۱۵ با موافقت پدرش آن را شروع کرده است. در دوره پادشاهی سلمان بن عبدالعزیز، سعودی‌ها ملی‌گرایی پوپولیستی و میلیتاریستی سعودی را جایگزین ایدئولوژی قدیمی وهابی کردند. این ملی‌گرایی سعودی، از خطر ایران و «ناسیونالیسم شیعی‌گرایانه» آن تغذیه می‌کند.»

در پایان این نوشتار تاکید شده است:«دشمنی با ایران، همبستگی ملی عربستان را تقویت می‌کند. سعودی‌ها جنگ وحشیانه یمن را یک پاسخ ضروری برای بقای ملت عربستان می‌دانند. برتری اقتصادی عربستان هنوز به حفظ سهم هژمونیکش در بازار نفت وابسته است. رهبران سعودی، ایران، همسایه صادرکننده نفت، را از زاویه رقابت می‌بینند.