فاجعه ای که به قلع و قمع هزاران پرنده منجر شد/ مقصر کشتار صد ها گونه پرنده کم یاب در باغ پرندگان قم کیست؟

شهرداری شهر قم که پس از سال ها تلاش بالاخره موفق به افتتاح باغ پرندگان قم شده بود و هدف آن را توسعه فضای سبز و اماکن گردشگری شهر قم معرفی کرده بود، در نهایت و به دلیل شیوع آنفلوانزای حاد پرندگان ناچار شد، چند ده گونه پرنده که از قرار معلوم تعدادشان به بیش از 3 هزار پرنده می رسید را معدوم کند؛ اتفاقی تأسف برانگیز که به نظر نباید به سادگی از کنار آن عبور کرد.

«بازتاب»؛ مرضیه افرافر– اوایل آذرماه سال جاری بود که خبر رسید باغ پرندگان قم در زمینی به مساحت ۱۲ هکتار در دامنه بین دو کوه در مجاورت بلوار شهید آوینی قم احداث شده است؛ باغ پرندگانی که برای آن ۱۱ قفس کوچک پرنده و یک قفس ۲ هزار متر مربعی در قالب گلخانه گیاهان و پرندگان گرمسیری طراحی شد و در فاز نخست ۲۰۰ گونه پرنده در معرض دید گردشگران قرار گرفت.

بررسی ها نشان می دهد که مجموع پرندگانی که در این باغ جمع آوری و نگهداری می شدند قریب به 3800 هزار پرنده بوده که عمدتاً گونه های نایاب داخلی و خارجی را شام می شده است.

پیشتر در تاریخ 31 شهریورماه سال جاری عباس حلوایی زاده معاون فنی و عمرانی شهردار قم باغ پرندگان را زیستگاه مناسبی برای پرندگان حاره‌ای دانست و عنوان کرد که سوله‌ای دو هزار و 700 مترمربعی با بخش‌هایی به ارتفاع 10 تا 12 متری آن پذیرای تعدادی از 200 گونه پرنده‌ای خواهد بود که به‌زودی به این زیستگاه منتقل می‌شوند.

همچنین سید مهدی هاشمی مسئول پروژه باغ پرندگان قم نیز چیدمان و اندازه قفس‌های چیده شده در دورتادور این باغ که درمجموع ۱۱ قفسه است را شامل ۹ قفس ۲۰ مترمربعی و یک قفس ۸۰ مترمربعی و یک قفس ۱۰۰ مترمربعی عنوان کرد و گفت که قرار است بیش از3 هزار و 800 قطعه پرنده در آن نگهداری شود.

سایت خبری قم نیوز پیشتر مدعی شده بود که کلنگ ابتدایی تأسیس این باغ در سال 1395 و به دستور سید مرتضی سقاییان نژاد بر زمین خورده و همچنین برای احداث این باغ بیش از 31 میلیارد تومان هزینه شده است.

این پروژه بزرگ و پر هزینه که شهرداری قم با عزمی جدی و طی سالیان متمادی به دنبال اجرایی کردن آن بود، بالاخره و در تاریخ 1 آذر و با حضور مقامات ارشد استان قم و نیز حضور مجازی دکتر محمد باقر قالیباف- رئیس مجلس شورای اسلامی افتتاح شد.

پروژه ای که انتظار می رفت خیلی زود به یکی از قطب های گردشگری و تفریحی شهر و استان قم بدل شود و میزبان جمع کثیری از علاقمندان به گونه های مختلف پرنده از نقاط مختلف کشور باشد، اما اینگونه نشد و شیوع یک بیماری حاد سرنوشت دیگری را برای این باغ پرندگان رقم زد.

بر اساس بررسی های به عمل آمده از حدود چند هفته پیش موضوع شیوع بیماری آنفلوانزای حاد پرندگان در این باغ و میان پرندگان شناسایی شد و مدیران مرتبط با این مجموعه علی رغم همه تلاش ها در نهایت ناچار به معدوم سازی همه پرندگان شدند.

در رابطه با این اتفاق تأسف برانگیز روزنامه پیام ما در گزارشی نوشت: بیش از سه هزار پرنده اسیر در باغ‌پرندگان قم از آنجا خلاص شدند. دلم می‌خواست این خلاصی به معنی آزادی بود اما شوربختانه باید گفت بر اثر ابتلای پرندگان این مرکز به آنفولانزای فوق‌حاد، عده‌ای مردند و پرندگان باقیمانده به دستور سازمان دامپزشکی و برای جلوگیری از شیوع این بیماری معدوم شدند.

اتفاقی که برای پرندگان یک مرکز گردشگری و تفریحی در استان قم رخ داد، از آن جهت که برای نهایی کردن این مجموعه میلیاردها تومان از منابع عمومی هزینه شده بود و نیز در نهایت و در پی ضعف در نگهداری از پرندگان و غفلت از مسائل بهداشتی به نابودی هزاران پرنده منجر شد، اتفاق کوچکی نیست و نباید مسئولان و نهادهای نظارتی و مسئول از کنار آن به سادگی عبور کنند.

هر چند تصور نمی شود که در این جریان شاهد برخورد قاطع و یا توبیخ مدیران مسئول باشیم، اما این انتظار در میان افکار عمومی و فعالان رسانه وجود دارد که ضمن بررسی های دقیق در مورد چرایی وقوع این رخداد تلخ، علاوه بر برخورد با خاطیان احتمالی، همچنین اقدامات موثری برای اجتناب از تکرار حوادث مشابه صورت پذیرد.

پروژه ای که قرار بود در راستای کمک به محیط زیست کشور و بهبود فضای زیست پرندگان کم یاب به مرحله اجرا برسد ولی خیلی زود در مسیر عکس قرار گرفت و ضربات سنگینی را بر پیکیر نحیف محیط زیست ایران وارد کرد و در جریان آن هزاران پرنده به ناچار معدوم شدند. 

این موضوع از آن جهت مهم تر جلوه می کند که بدانیم موضوع ابتلای پرندگان به آنفلوانزای حاد پرندگان اختصاص به باغ پرندگان شهر قم ندارد و از قرار معلوم در حال حاضر مراکز مشابهی نیز در دیگر نقاط کشور با این مشکل دست به گریبان هستند.