معاون سازمان بهزیستی: متادون به تنهایی درمان اعتیاد نیست

معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور با تاکید بر اهمیت انتخاب نوع درمان اعتیاد متناسب با نوع اختلال، میزان مخدر مصرفی و ملاحظات فردی معتاد گفت: بر اساس منابع و پروتکل‌های درمانی وزارت بهداشت، معتادان تزریقی، دارای مصرف سنگین تریاک یا هروئین و یا با سابقه چندین بار ترک ناموفق، بهتر است از «متادون» برای درمان نگهدارنده اعتیاد استفاده کنند؛ بدیهی است اگر این افراد با «شربت تریاک» یا داروی دیگری درمان شوند، احتمال عود بیشتر خواهد بود.

محسن روشن پژوه در گفت‌وگو با ایسنا، با تأکید بر اینکه هر فردی خارج از سیستم درمان و بدون توجه به مداخلات روانی ـ اجتماعی، دارو مصرف کند، درمان نامؤثر خواهد بود، افزود: در این حالت انتخاب درمان نامناسب تبدیل به مشکل جدید دیگر برای خانواده ها خواهد شد. بر اساس شواهد معتادی که شدت اعتیاد بیشتری دارد یعنی مثلاً تزریقی است، متادون برایش مناسب تر است و شربت تریاک برای گروهی دیگر با ویژگی های دیگر موثرتر خواهد بود.

وی با بیان اینکه در درمان اختلال مصرف مواد، رویکردهای متنوعی وجود دارد تصریح کرد: هرکدام از رویکردها باید متناسب با جمعیت هدف یا به عبارتی متناسب با ویژگی های اعتیادی هر فرد ارائه شود. خدمات اگر درست و متناسب با گروه هدف ارائه شود اثربخش خواهد بود.

روشن‌پژوه شرط اول در اثر بخشی هرنوع مداخله درمانی در حوزه اعتیاد را انتخاب نوع درست درمان عنوان کرد و توضیح داد: رکن دیگر موفقیت در درمان این است که خدمات درمانی درست و کامل و به اندازه مناسب به افراد معتاد ارائه شود. بنابراین این شاخص‌های شدت اعتیاد و ویژگی های فردی و اجتماعی بیمار است که تعیین می کنند بیمار از کدام روش درمانی و دارو باید استفاده کند. هر درمانی که به درستی انتخاب شود، ماندگاری بیشتری دارد.

پروتکل درمان با متادون نیازمند بازبینی

وی در پاسخ به اینکه متادون‌درمانی در کشور به عنوان یکی از روش‌های درمان اعتیاد تا چه حد اثر بخش و موفق عمل کرده است؟ گفت: این روش در دنیا جزو بهترین رویکردهای درمانی برای کنترل و کاهش بار اعتیاد است که این شیوه درمانی در کشور ما هم نتایج قابل قبول و چشمگیری داشته است. برای مثال کنترل موج سوم ایدز و کنترل رفتارهای پرخطر و … از جمله دستاوردهای درمان با متادون بوده‌اند.

معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور ادامه داد: مانند هر اقدامی که ممکن است نیاز به بازبینی داشته باشد، بخش‌هایی از پروتکل متادون درمانی نیز ممکن است نیازمند بازبینی باشد، از جمله اینکه باید سعی کنیم شاخص‌های درمان با متادون را درست رعایت کنیم. برای مثال باید به ملاحظات اجتماعی و فرهنگی جامعه توجه داشته باشیم و دسترسی به درمان را به معنای واقعی سهل کنیم؛ به طوری که بیمار بدون هیچ نگرانی و دغدغه‌ای برای درمان به مراکز مجاز مراجعه کند. همچنین باید به مداخلات روانی اجتماعی، مانند مشاوره ها و درمانهای غیر دارویی هم به اندازه تحویز متادون توجه داشته باشیم.

تجویز متادون به تنهایی به معنای درمان اعتیاد نیست

روشن پژوه با اشاره به اینکه در DIC ها (مراکز گذری کاهش آسیب اعتیاد) نوع و شیوه مداخله توسط گروه درمانگر و پزشک طراحی می‌شود، اما اجرای روند صحیح درمان صرفا بر عهده تیم درمان نیست افزود: فضای حاکم بر درمان کشور، انتظارات حوزه درمان، میزان سطح دانش و آگاهی جامعه باید کمک کنند تا درمان درست انجام شود. درحال حاضر مراکز درمانی سرپایی تا حد قابل قبولی دستورالعمل درمان اعتیاد (اندیکاسیون ) را رعایت می کنند اما باید به میزان بیشتری به مداخلات روانی اجتماعی و «تک دوزی کردن» خدمات توجه شود.

وی با انتقاد از اینکه متادون از مبادی غیر قانونی و روش‌های غیر رسمی (بازار آزاد) در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد، ادامه داد: متادون در بازار آزاد و عطاری ها نیز دیده می شود. این نشان می دهد که شبکه های توزیع متادون غیر قانونی و غیر رسمی وجود دارند و به راحتی فعالیت می کنند و تحت عنوان درمان متادون را در اختیار مردم قرار می دهند، درحالیکه وقتی متادون درست و زیر نظر پزشک ارائه نشود، خود آسیب های شدیدی به دنبال خواهد داشت.

معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور در ادامه تصریح کرد: باید به درستی دلایل رونق بازار آزاد متادون را شناسایی کنیم یعنی باید بدانیم که چرا یک معتاد برای درمان خود به جای مراجعه به مراکز مجاز و قانونی ترجیح می دهد به عطاری یا بازار آزاد غیر قانونی مراجعه کند. شناخت این دلایل و اتخاذ تدابیر متناسب با هر یک، راه حل اساسی کنترل بازار آزاد است. برای کنترل بازار آزاد متادون علاوه بر افزایش نظارت و برخورد جدی و شدید با مبادی غیرقانونی تهیه و توزیع متادون باید پروتکل‌های درمانی و شیوه‌نامه‌ها و مقررات را به گونه ای تسهیل نمود که خدمات درمان به راحتی و بدون دغدغه اضافی و البته ارزان در اختیار مردم قرار گیرد.

وی با تاکید بر اینکه تجویز صرف متادون به معنای درمان نیست گفت: درمان نگهدارنده هم فقط تجویز قرص متادون نیست. دادن قرص متادون همراه مصاحبه ها، مشاوره ها و جلسات گروه درمانی و خانواده و …می تواند اثر بخش باشد