مصرف ۸۰ درصدی ذخایر استراتژیک آب فاجعه است

رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس گفت: اینکه ۸۰ درصد ذخایر استراتژیک آب را مصرف کرده باشیم و ظرف ۳۶ سال اخیر بالغ بر ۱۸۰ میلیارد متر مکعب اضافه برداشت از ذخایر زیرزمینی انجام شده یک فاجعه است.

به گزارش خبرنگار مهر رئیس فراکسیون محیط زیست و توسعه پایدار مجلس در نخستین جشنواره روز جنگلبان گفت: امروزه دغدغه های زیست محیطی، افکار جهانیان را به خود مشغول کرده است. تکنولوژی مدرن، جهان را به نقطه خطرناکی رسانیده است. بخش مهمی از بحرانهای زیست محیطی نشأت گرفته از جهان بینی ما انسانها و نگرش خاصی که به طبیعت و جایگاه انسان داریم، باز می گردد.

محمدرضا تابش افزود: می توان گفت بحران های زیست محیطی امروز، یک بحران اخلاقی است. پس تنها علوم مرتبط با مهندسی محیط زیست نمی تواند راه حل نهایی را برای برطرف کردن این بحرانها ارائه دهد. ریشه اصلی بحران در آن است که علم جدید با تقدس زدایی از طبیعت، تسلط غیر مسؤلانه انسان را بر آن هموار کرده و طبیعت مقهور و در اختیار امیال و خواسته های انسان است.
وی تاکید کرد: در ادیان الهی و خصوصاً اسلام طبیعت ملک خداوند است و امانتی در دست انسان خلیفه ا… که باید در بهره برداری و تصرف در طبیعت، رعایت امانتداری کند. در قرآن تخریب و آلوده کردن محیط زیست انسانی و طبیعی از مصادیق فساد در زمین است و
حرمت تکلیفی اسراف، بستر لازم برای حکم وصفی، یعنی مسئولیت مدنی و ضمان قهری را فراهم می‌کند.

رئیس فراکسیون محیط زیست و توسعه پایدار مجلس گفت: اتلاف اموال بیت المال از جمله منابع طبیعی، خواه عامل تخریب اشخاص حقیقی باشد و خواه کارگزاران حکومت، چه با مصرف بی رویه اموال را از بین ببرند و یا به علت تقصیر و کوتاهی موجبات تخریب را فراهم سازند، به یقین اتلاف است و تضییع آنها ضمان دارد.

تابش تصریح کرد: در فرهنگ و تمدن ایرانی نیز به حفظ طبیعت بویژه خاک و آب و آتش و گیاه و هوا و نیالودن آنها چه در دوران قبل از اسلام و چه بعد از آن، تأکید فراوان شده است. شعرا و ادبای ما نوعاً به طبیعت عشق می ورزیده اند و آن را جلوه ای از قدرت لایزال الهی می دانسته اند. حالا چرا با وجود چنین آموزه های دینی و فرهنگ غنی مؤید و مقوم طبیعت و پاسدار محیط زیست با این وضعیت زیست محیطی پر مخاطره در کشور مواجه هستیم؟ ما از فرهنگ غنی ملی و اسلامی خویش دور افتاده ایم و متأسفانه در بسیاری عرصه های اجتماعی شاهد بروز آسیب ها و چالش ها و ابرچالشهایی هستیم که اگر به فوریت چاره اندیشی نکنیم تمدن اسلامی و ایرانی را دچار خدشه می سازیم.

وی ادامه داد: جنگل بانی شغلی شریفی است که عشق به طبیعت از مؤلفه های مهم انتخاب این کار خطیر است. جنگلبانان و قرقبانان با تحمل گرما و سرما و در مواجهه با خطرهای فیزیکی و جانی از طبیعت ایران در پهنه سرزمینی، محافظت می کنند که زحمتشان قابل ارج گذاری نیست.

رئیس فراکسیون محیط زیست و توسعه پایدار مجلس گفت: تقدیم ۱۳ شهید و ۵۰۰ جانباز گواه این مدعاست. مردم، دولت و مجلس قدردان زحمات این عزیزان هستند. سال گذشته به دنبال ارائه طرح حمایت از قرقبانان و محیط بانان بودیم که چون بار مالی داشت دولت، لایحه ای را تحت این عنوان قول داد به مجلس بیاورد که در کمیسیونهای مربوطه دولت تحت بررسی است و تقدیم آن به درازا کشیده است. امیدوارم هر چه زودتر این لایحه به صحن مجلس تقدیم شود و همین جا اعلام می دارم هر نظر اصلاحی و تکمیلی که متخصصین و محیط بانان و جنگل بانان نسبت به لایحه دولت دارند به مجلس تقدیم کنند تا قانون تصویبی از قابلیت اجرا و غنای بیشتری برخوردار شود.
با این زحمات طاقت فرسا دریافتی جنگل بانان علیرغم افزایش نسبی هنوز هم در مقایسه با برخی ادارات یک دوم و یا یک سوم دریافتی آنهاست که باید انشاءا… این موضوع ترمیم شود.

تابش اعلام کرد: فوق العاده ویژه ای در قانون برنامه پنجم برای محیط بانان دیده شده بود، برای برخی محیط بانان استانها اجرایی شد ولی ظاهرا جنگل بانان از آن منتفع نشدند. باید این موضوع نیز پیگیری شود. با توجه به اینکه مأموریت جنگل بانان دائمی است، پرداخت حق مأموریت آنها باید برای تمامی طول سال مد نظر قرار گیرد. در استانهایی نظیر یزد برای پرداخت ۵ ماه مأموریت بیشتر اعتبار ندارند.

وی ادامه داد: خوشبختانه اصل ۴۶ قانون اساسی که معطل مانده بود در جلسات اخیر شورای عالی محیط زیست با ورود این شورا، قابلیت اجرا پیدا کرد و قرقهای اختصاصی دایر شد که مقدمات کار را سازمان جنگلها در ارتباط با بخش خصوصی فراهم می کند و بقیه کار تظارتی با سازمان محیط زیست است. هم اکنون ما پنج قرق اختصاصی، سه تا در یزد و یکی در کرمان و یکی در سمنان داریم. امیدواریم این امر در عمل مشارکت بخش خصوصی و مردم در اداره بهینه منابع طبیعی و مناطق تحت قرق را به دنبال داشته باشد.

رئیس فراکسیون محیط زیست و توسعه پایدار مجلس تاکید کرد: بستر توسعه پایدار و بالاتر از آن حیات بشر در طبیعت و محیط زیست سالم نهفته است. در دنیا شاهد تخریب گسترده طبیعت هستیم و در ایران نیز متأسفانه این امر به چالشی مهم تبدیل شده است. اینکه یکی از اولویتهای برنامه توسعه ششم و دولت و مجلس اهتمام به حل مسائل زیست محیطی است، نشأت گرفته از شرایط نامساعد زیست محیطی است که در کشور حادث شده است. اینکه ۸۰% ذخائر استراتژیک آب را مصرف کرده باشیم و ظرف ۳۶ سال اخیر بالغ بر ۱۸۰ میلیارد متر مکعب اضافه برداشت از ذخائر زیرزمینی انجام شده یک فاجعه است. اینکه جزو ده کشور اول تولید کننده گازهای گلخانه ای باشیم، تأسف بار است. اینکه فرسایش خاک در کشور ما ۳ برابر دنیا و رسوب گذاری در حوزه سدها سالیانه ۲۴۰ میلیون متر مکعب، معادل ۵ سد با ذخائر ۵۰ میلیون متر مکعب باشد، ناراحت کننده است. مگر ما سالی چند سد می سازیم که معادل ۵ سد آن به واسطه سوء مدیریت پر شود. اینکه سالیانه ۱۲۵ هزار تا ۱۴۰ هزار هکتار از جنگلهای ما تخریب شود و سطح خشکیدگی درختان بلوط یک میلیون هکتار باشد، نگران کننده است.

تابش هشدار داد: کاهش سطح جنگلهای کشور طی ۵ دهه از ۱۸ میلیون هکتار به ۳/۱۴ میلیون هکتار (با آمار سازمان جنگلها و احتساب تاج پوشش ۵% ) و یا بنا به آمار فائو حدود۱۲ میلیون هکتار (با تاج پوشش بیش از ۱۰%) باید ما را به فکر چاره اندیشی عاجل وا دارد. ما باید برای رفع این مشکلات اقدامات کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت را مد نظر قرار دهیم.

وی گفت: در قانون برنامه توسعه ششم به مبحث محیط زیست و منابع طبیعی توجه خوبی شد. کمیسیون کشاورزی، فراکسیون محیط زیست و منابع طبیعی و توسعه پایدار، کمیسیون تلفیق، نمایندگان دولت و رئیس و قاطبه نمایندگان محترم و مسئولان مربوطه در سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگلها به این مسأله اهتمام داشتند که از همه آنها سپاسگزارم.

رئیس فراکسیون محیط زیست و توسعه پایدار مجلس افزود: به برخی تکالیف مهم قانون برنامه اشاره می کنم که تامین بودجه مکفی، برنامه ریزی مؤثر می تواند آنها را به مرحله اجرا در آورد و خیل فارغ التحصیلان بیکار رشته های کشاورزی و محیط زیست را به کار بگمارد. این انتظار به جایی است که از مسئولین اجرایی داریم.

تابش خواستار شد: باید قبل از استراحت و تنفس جنگل های شمال کشور، ارزیابی توان اکولوژیکی انجام تا مشخص شود کدام پهنه حفاظتی، کدام حمایتی، کدام بهره برداری و کدام بهره وری است و بعد طرح را تهیه کنند. طرحی را که تهیه شد برای اجرا به عواملی بدهندکه سابقه تخصصی، فنی و اجرایی خوب دارند و منافع اقتصادی مد نظرشان نیست و پاسدار و دوستدار طبیعتند.

وی تاکید کرد: با توجه به اینکه در اقلیم گرم و خشک قرار گرفته ایم باید قدردان نعمت بی بدیل جنگلهایمان خصوصاً جنگلهای شمال که از بقایای جنگلهای هیرکانی و قدمت آنها به دوران سوم زمین شناسی می رسد، باشیم. مؤلفه های زیادی در اهمیت جنگل برشمرده اند که مهمترین آنها تولید اکسیژن، جذب CO۲، ترسیب کربن و حفاظت خاک و … است. متاسفانه ارزیابی علمی و صحیحی انجام نشده که این ثمرات جنگل را قابل تقویم و تبدیل به پول کند.

رئیس فراکسیون محیط زیست و توسعه پایدار مجلس افزود: اخیراً سازمان حفاظت محیط زیست کار این ارزیابی را برای برخی مناطق حفاظت شده آغاز کرده است که من استدعایم از این سازمان و همچنین سازمان جنگلها بر این است که این ارزیابی ها هر چه زودتر کامل شود و ارزش اقتصادی منابع طبیعی مشخص گردد تا دست اندازی ها و تخریب در این عرصه ها توسط دستگاههای اجرایی و هم مردم کمتر شود.

تابش اعلام کرد: یک ارزیابی نه چندان علمی نشان می دهدکه ارزش اقتصادی جنگل های ما سی هزار میلیارد تومان است. اخیراً من نیز بر اساس کار تحقیقاتی و پژوهشی که در جنگل آموزشی متعلق به دانشکده منابع طبیعی تهران چند سال پیش در خیرودکنار انجام شده بود مروری داشتم و ارزیابی انجام شده در چند سال قبل را با احتساب تورم به روز کردم و آن را به کل جنگل های شمال تعمیم دادم که البته باید مطالعه دقیق تری در این زمینه انجام پذیرد اما بر اساس ارزیابی زیست محیطی انجام شده نسبت به ۴ مؤلفه تنظیم آب، جذب کربن، خاکزایی و حفاظت خاک ارزش زیست محیطی جنگلهای شمال شصت هزار میلیارد تومان است. پس باید نسبت به صیانت از این نعمتهای خدادادی تلاش وافری مبذول داریم و ارائه طرح تنفس جنگل نیز بر همین اساس صورت گرفت.

وی افزود: ۳۰۰ میلیارد تومان اعتبار درخواستی برای اجرای طرح تنفس جنگلها بود که تنها ۸۰ میلیارد تومان آن در بودجه آمد که ظاهراً از همین مبلغ هم تا کنون تنها ۱۷ میلیارد تخصیص داده اند. طرح های صیانت از جنگل های شمال، زاگرس و جنوب دارای ردیف بودجه ای مستقل است که امیدواریم تخصیص ها به موقع و کامل انجام شود. قابل توجه آنکه در حوزه مراقبت از عرصه های منابع طبیعی به ازای هر ۶۵ هزار هکتار ۱ نفر مشغول به کار است در حالیکه در دنیا یک نفر برای هر ۲ تا ۳ هزار هکتار اشتغال به کار دارد که این نیاز شدید به نیروی انسانی باید با استخدام نیروهای مورد نیاز رفع شود.

رئیس فراکسیون محیط زیست و توسعه پایدار مجلس تصریح کرد: برای جلوگیری از قطع درختان جنگلی و قاچاق چوب باید موازنه بین نیاز چوبی کشور را با میزان تولیدی که مخرب محیط زیست نیست و واردات به فورت حل و فصل کنیم. بنا به آمار موجود سالیانه هفتصد هزار متر مکعب واردات قانونی چوب داریم، هشتصد هزار متر مکعب برداشت قانونی از جنگل و یک میلیون متر مکعب برداشت از جنگل های دست کاشت و سر شاخه های باغات که جمعاً دو میلیون و پانصد هزار متر مکعب می‌شود.

تابش اعلام کرد: مصرف چوب کشور در حال حاضر بین ۶ تا ۷ میلیون متر مکعب است که اگر چوب وارد نشود، قاعدتاً با قطع درختان جنگلی و قاچاق چوب این مقدار کسری تأمین می شود و این یعنی تخریب جنگل و محیط زیست. واردات چوب باید با بررسی های علمی و تخصصی تحلیل شود تا فشار به جنگل و مراتع و باغات کم شود.

وی با بیان این که نباید از نقش مردم و سازمانهای مردم نهاد در فرایند توسعه پایدار و حفاظت از طبیعت غافل شویم گفت: این سازمانهای مردمی حلقه واسط بین مردم و حاکمیت هستند که می توانند کمک کار سازمان جنگلها و سازمان حفاظت محیط زیست در کاهش حجم کاری این سازمان در حوزه های تخصصی و نظارتی باشند و جلوی تخریب محیط زیست و طبیعت را بگیرند. وجود جمعیت جوان، با تخصص های گوناگون علی الخصوص زنان و دانشگاهیان، گسترش فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی، می توانند NGO های زیست محیطی را پر نشاط و فعال و کمک کار دستگاههای رسمی کنند و در بسیاری از جاها که ملاحظات اداری و منطقه ای وجود دارد در پاسداشت طبیعت و جلوگیری از تخریب آن قد علم کرده و تاثیر عملی خویش را فراتر از انتظار متجلی سازند.

تابش در پایان گفت: نمونه مدعا آنکه اخیراً در منطقه دشتستان استان بوشهر که بیشترین آمار بیکاری را در این استان دارد وقتی وزیر محترم صنایع برای کلنگ زنی کارخانه پتروشیمی مراجعه کرد، چند صد نفر جوان علاقمند به محیط زیست در اعتراض به اجرای این پروژه در محل حاضر شدند و به دلیل آنکه توجیهات زیست محیطی و چگونگی تامین آب و دفع پساب مشخص نبود، پروژه را متوقف ساختند. این مسئله حاکی از بعد NGO ها و سازمانهای مردم نهاد و تاثیرگذاری آنها بر رفتار مسئولان است.