مصائب كشمش كاشمر / تركيه و آمريكا جايگاه صادراتي ايران را به خطر انداحته اند

کشمش براي بدن بسيار مفيد است و مي‌تواند در درمان عارضه‌هايي مانند يبوست، ترشي معده و مشکلات جنسي مؤثر واقع شود. از ديگر فوايد بسيار زياد کشمش مي‌توان به تأثير مثبت بر بينايي و نيز حفظ سلامت دندان‌ها و استخوان‌ها اشاره کرد.
به گزارش  آريا، کشمش موارد استفاده‌ي زيادي در سراسر جهان دارد. برخي آن را به‌ عنوان ميوه‌ خشک شده و تنقلات مصرف مي‌کنند و برخي نيز در آشپزي از کشمش استفاده مي‌کنند. کشمش، انگور خشک شده‌اي است که آن را يا به‌ صورت طبيعي زير آفتاب خشک مي‌کنند يا از دستگاه‌هاي خشک کننده استفاده مي‌کنند. انگور پس از خشک شدن، به رنگ‌هاي زرد، سبز و سياه در مي‌آيد. کشمش سياه معمولاً مقوي‌تر و داراي ارزش غذايي بيشتري نسبت به دو کشمش ديگر است. در ادامه با چند مورد از برترين کشورهاي توليدکننده کشمش آشنا خواهيم شد.

ترکيه، آمريکا و ايران، توليد کنندگان اصلي کشمش در جهان
از ترکيه با عنوان «سرزمين انگورها» ياد مي‌شود. قدمت کشت انگور در ترکيه به قرن هشتم باز مي‌گردد. اين کشور سالانه 4 ميليون تن انگور در 550 هزار هکتار زمين زراعي توليد مي‌کند. ترکيه به بيش از 100 کشور جهان، از جمله هلند، بريتانيا، ايتاليا، فرانسه و استراليا کشمش صادر مي‌کند.
کشمش همچنين از جمله رايج‌ترين ميوه‌هاي خشک ‌شده‌ مصرفي در آمريکا است. معمول‌ترين نوع کشمش اين کشور «کشمش بدون هسته‌ي تامسون» است. از ديگر انواع کشمش آمريکايي مي‌توان به «سلما پيت»، «مسقط» و «سلطان» اشاره کرد. کشمش‌هاي صادراتي آمريکا معمولا در ايالت کاليفرنيا توليد مي‌شوند. طي سال‌هاي 2014 و 2015، ميزان 332 هزار تن کشمش به ارزش 709٫5 ميليون دلار در آمريکا توليد شده است.
ايران از جمله صادرکنندگان بزرگ کشمش در جهان است. 27٪ از مجموع کشمش‌هاي صادراتي دنيا، از ايران صادر مي‌شود و سالانه 250 ميليون دلار عايد کشورمان مي‌کند. ايران به بيش از 100 کشور دنيا از جمله استراليا، بريتانيا، آمريکا، ايتاليا و فرانسه کشمش صادر مي‌کند. ايران سالانه 122٫595 تن کشمش توليد مي‌کند. برخي از رايج‌ترين کشمش‌هاي توليد شده در ايران عبارت‌اند از کشمش زرد، سلطان، سبز و سياه.
از ديگر کشورهاي بزرگ توليد کننده کشمش مي‌توان به يونان، شيلي، آفريقاي جنوبي، ازبکستان و افغانستان اشاره کرد. هر يک از اين کشورها، سالانه بيش از 30 هزار تن کشمش توليد مي‌کنند. عمده کشمش توليدي در اين کشورها، به کشورهاي ديگر صادر مي‌شود. کشمش بدون هسته‌ي سلطان، فراوان‌ترين نوع کشمش توليدي در کشورهاي ياد شده است.

صنعت کشمش در ايران
صنعت کشمش در ايران با معيشت و اشتغال بيش از صدها هزار نفر گره خورده است، اما هر لحظه بيم از دست رفتن جايگاه کشور به عنوان صادر کننده کشمش احساس مي شود. در اين ميان کشورهاي آمريکا و ترکيه مهم ترين رقباي صادراتي ايران در جهان به شمار مي آيند.
اما آن چه اين صنعت را با بحران مواجه کرده، حمايت نکردن دولت از باغداران انگور و توليدکنندگان کشمش است. حضور دلالان و خريد ارزان قيمت کشمش ها در فصل هايي که اين توليدکنندگان فروشي ندارند به نارضايتي و بي انگيزه شدن توليدکنندگان دامن زده است.

کاشمر؛ قطب توليد کشمش درجه 1
شهرستان کاشمر واقع در جنوب غربي استان خراسان جنوبي با برخورداري از 170 هزار جمعيت، علاوه بر توليد فرش دستباف و زعفران، يکي از قطب هاي مهم توليد انگور و کشمش به حساب مي آيد. از نظر آب و هوايي شهرستان کاشمر هر سه نوع آب و هوا را داراست. مناطق شمالي شهرستان سرد و کوهستاني، مناطق مرکزي معتدل و مناطق جنوبي خشک ونيمه خشک است. اين تنوع آب و هوايي از جمله زمينه هاي اصلي توليد انواع محصولات بويژه انگور است. کاشمر پر از باغات انگور است و ده ها هزار تن کشمش سالانه از اين نقطه به سراسر ايران و کشورهاي خارجي صادر مي شود.
شهرستان کاشمر 3 هزار و 300 هکتار سطح زير کشت انگور دارد و از هر هکتار 25 تن انگور برداشت و 10 تن کشمش توليد مي شود. در اين ميان روستاي محمديه کاشمر از نظر ميزان اشتغال اهالي به توليد کشمش، يک نمونه کم نظير محسوب مي شود. روستاي محمديه از 400 خانوار تشکيل شده و 250 خانوار آن درتوليد کشمش فعال هستند. قدمت توليد کشمش در اين روستا به بيش از 70 سال قبل باز مي گردد.

دلالي و ضعف در بسته بندي بلاي جان کشاورزان
مردم در روستاي محمديه کشمش را به صورت سنتي و در ساختمان هايي خشتي که «بارگاه» ناميده مي شوند، توليد مي کنند. حسين سبزه محمدي، يکي از توليد کنندگان موفق کشمش در روستاي محمديه درباره مشکلات توليدکنندگان اين محصول مي گويد: «کشمش براي کشاورزان اين منطقه کيلويي 4 هزار تومان تمام مي شود اما حداکثر آن را به قيمت 5 هزار تومان مي فروشند که به هيچ وجه زحمات و مرارت هاي توليد کشمش را پاسخگو نيست. اين مساله ناشي از حضور فعال دلال ها در بازار کشمش است. آن ها بازار را قبضه مي کنند و اجازه نمي دهند کشاورزان به حقشان برسند.»
فروش کشمش به صورت فله اي و بسته بندي نشده و ضعف کشاورزان در بازاريابي و نيز غفلت از صادرات يکي از عواملي است به دلالان براي جولان در بازار فرصت مي دهد. اين معضل اما حتما راه حل هايي دارد. تاسيس کارگاه هاي بسته بندي کشمش در قطب هاي توليد کشمش و ارتباط گيري مستقيم اين کارگاه ها با کشاورزان در کنار بازاريابي حرفه اي معطوف به صادرات از جمله راه حل هاي آزموده و تضميني است.
حسين قلي زاده که پيشتر کارمند اداره برق استان بوده، از جمله افرادي است که با تشخيص درست نياز بازار وارد اين عرصه شده است. جذابيت ها و سودآوري اين عرصه به قدري است که آقاي قلي زاده را براي استعفا از شغل دولتي و راه اندازي کارگاه بسته بندي کشمش در کاشمر متقاعد کرده است. او در اين باره مي گويد: «کارگاه بسته بندي کشمش يک نياز فوري براي منطقه ما بود و تاسيس آن مي توانست همزمان به نفع کشاورزان و نيز خودم باشد. بر اين اساس با فروش يک ملک و استفاده از پس انداز قبلي، کارگاه تمام اتوماتيک بسته بندي صنعتي کشمش را تاسيس کردم. کشمش هاي کارگاه پس از بسته بندي همگي به محصولي کاملا صادراتي تبديل مي شوند.»
از سال 91 بسيج سازندگي اعطاي وام هاي اقتصاد مقاومتي به واحدهاي کشاورزي و صنعتي توليد انگور و کشمش را در دستور کار قرار داده است. ارسال مهندسان کشاورزي بسيجي به روستاهاي کاشمر و ارائه مشاوره به توليد کنندگان انگور و کشمش يکي از برنامه هاي ثابت بسيج سازندگي براي حمايت از کشاورزان کاشمر است. در حال حاضر روستاي محمديه با برخورداري از 100 بارگاه بهداشتي، سالانه 370 تن کشمش توليد مي کند که از اين ميان 200 تن، صادر مي شود.