مشکل “بودجه” کجاست؟
همین الان نسبت درآمد مالیاتی به تولید ناخالص ملی حدود ۷ درصد است. در حالی که این عدد باید حداقل به ۲۰ درصد برسد. این هم صرفا با ایجاد یک سیستم مالیاتی درست و اصولی امکان پذیر است. یعنی سیستمی که حتی نماینده مجلس و مقامات سیاسی و امنیتی هم نتوانند آن را دور بزند. این هم با روش‌های سنتی امکان پذیر نیست. تا زمانی که ما به این سمت و سو نرویم که از تجربیات جهانی استفاده کنیم، نمی‌توان امیدوار بود که شرایط کشور بهبود پیدا کند
یک کارشناس مسائل اقتصادی گفت: «اگر نمایندگان مجلس انتقادی به بودجه ۹۸ دارند و معتقدند که برخی از موارد تحقق پیدا نمی‌کند، بهتر است از خودشان شروع کنند. الان چهل سال است که مجلس هر ساله بودجه عمرانی دریافت می‌کند. این در حالی است که ساختمان مجلس از قبل ساخته شده بود. ضمن اینکه مگر مجلس هرساله ساختمان جدید می‌سازد که باید در هر بودجه، سهمی داشته باشد؟ منظورم این است که اگر بنا به دلایلی نمایندگان معتقدند بخشی از درآمد‌ها محقق نمی‌شود بهتراست از هزینه‌های غیر ضروری کم کنند. مثلا شاید برای شما عجیب باشد که بگویم که هزینه اضافه کاری برخی بخش‌ها در مجلس را دولت پرداخت می‌کند! خب این‌ها همه هزینه‌های غیرضروری هستند که باید حذف شوند.»
مهدی پازوکی کارشناس مسائل بودجه طی گفتگو با فرارو در خصوص انتقاد‌های فراوان به بودجه سال آینده عنوان کرد: «به عقیده من مشکل در بودجه نویسی نیست. مشکل ما این است که تقریبا از اواسط دهه ۸۰ اقتصاد کشور دچار نوعی بی نظمی بی‌سابقه شده است. این بی انضباطی هم صرفا مختص به یک حوزه نیست و مثلا در حوزه مالی، بودجه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ما تنها راهکاری هم که برای حل این مشکل داریم، این است که با توجه به الگو‌های علمی و اثبات شده در سطح جهان به مقابله با این بی انضباطی بپردازیم.»
وی ادامه داد: «در حوزه بی نظمی مالی باید در نظر داشت که بودجه از دو بخش مهم تشکیل شده است. یکی درآمد و دیگری هزینه. آنچه که باید دولت و مجلس مورد توجه قرار دهند این است که به نوعی این دو مقوله را مورد بررسی قرار دهند که نه هزینه‌ها بیشتر از درآمد باشد و نه درآمد‌ها صرف مسائل و پروژه‌هایی شوند که اولویت چندانی ندارند. در بخش درآمدی ما دو منبع درآمد عمده داریم که یکی نفت است و دیگری مالیات. باقی موارد بخش کوچکی از درآمد را تامین می‌کنند. حالا یکی از انتقاد‌هایی که به بودجه نویسی وارد می‌شود این است که باید وابستگی به نفت را سالانه کاهش دهیم. اما این در صورتی امکان پذیر است که منبع درآمد اصلی کشور، مالیات شود که متاسفانه به دلیل همین بی انضباطی‌های مالی ما نتوانستیم سیستم مالیاتی مناسبی را ایجاد کنیم.»
او افزود: «همین الان که من با شما صحبت می‌کنم نسبت درآمد مالیاتی به تولید ناخالص ملی حدود ۷ درصد است. در حالی که این عدد باید حداقل به ۲۰ درصد برسد. این هم صرفا با ایجاد یک سیستم مالیاتی درست و اصولی امکان پذیر است. یعنی سیستمی که حتی نماینده مجلس و مقامات سیاسی و امنیتی هم نتوانند آن را دور بزند. این هم با روش‌های سنتی امکان پذیر نیست. تا زمانی که ما به این سمت و سو نرویم که از تجربیات جهانی استفاده کنیم، نمی‌توان امیدوار بود که شرایط کشور بهبود پیدا کند.»
این استاد دانشگاه تاکید کرد: «از طرف دیگر ما مشکلات بسیاری هم در روند بررسی بودجه داریم. واقعیت این است که آنقدر نمایندگان و حتی اعضای شورای نگهبان در بودجه تغییر و تحول ایجاد می‌کنند که بعضا می‌بینیم تفاوت زیادی با بودجه اولیه دارد و این نه تنها منجر به افزایش هزینه‌های دولت می‌شود بلکه در برخی موارد هم باعث می‌شود که درآمد دولت در جا‌هایی هزینه شود که اولیت نخست نیست. من بار‌ها در این‌باره عنوان کردم که در بودجه سال جاری نمایندگان با توجه به اینکه بر اساس برنامه ششم توسعه نمی‌توانستند پروژه جدیدی تعریف کنند، دست به تغییر نام‌ها زدند که همین تغییر نام‌ها در پروژه‌های راه حدود ۵۲ پروژه را تغییر عنوان دادند که همین تغییرات هزینه کلانی بر روی دست دولت گذاشت.»
وی تصریح کرد: «به نظر من باید مجلس به نقطه نظرات دولت توجه کند. البته منظورم این نیست که به هیچ عنوان دخالتی نکند. بلکه معتقدم هرکجا که لازم است، ورود کنند، اما این به معنی آن نباشد که تغییر و تحولات بزرگی در بودجه ایجاد کنند. زیرا به هرحال این بودجه بر اساس فاکتور‌های مختلفی تنظیم شده است که دولت توان خود را مدنطر قرار داده است. موضوع این است که مشکل اصلی نمایندگان در بررسی بودجه، نگاه قومی و منطقه‌ای است. یعنی آن‌ها به جای اینکه مصالح و منفعت کشور را در نظر بگیرند، مداوم بر منافع محلی خود تاکید می‌کنند و سعی دارند هر بار یک امتیازی از دولت برای حوزه انتخابیه خود دریافت کنند و نتیجه این می‌شود که هزینه‌های زیادی بر روی دست دولت می‌گذارند.»
