مسئولان برای حل نا آرامی های اخیر از مسکن استفاده کردند / با روند کنونی جامعه به یأس و سرخوردگی اجتماعی کشیده خواهد شد
پاسخ به چرایی بروز نا آرامی های اخیر که بسیاری از شهرهای کشور را در بر گرفت و با ورود نهادهای نظامی و امنیتی کشور فروکش کرد، موضوع مهمی است که اگر به صورت منطقی و دقیق مورد بررسی قرار نگیرد، زمینه ساز پیامدهای نامطلوبی در آینده خواهد شد؛ پیامدهایی که بسیاری از متخصصان مسائل اجتماعی آن را بعید نمی دانند و با روند کنونی جامعه تفسیر امیدوار کننده ای از آینده ندارند.
به گزارش تابناک، با فروکش کردن نا آرامی های برخاسته در بسیاری از شهرهای کشور که به زعم بسیاری از تحلیلگران با محوریت مشکلات اقتصادی بروز کرد، دوباره جامعه با آرامش نسبی رو به رو شده و شرایط کنونی مسئولان ارشد کشور را از نگرانی های بر آمده از اعتراضات اجتماعی رها کرده است؛ اتفاق قابل تأملی که چون ریشه های اصلی بروز مشکل هنوز با درمان مشخصی رو به رو نشده است، نباید به پایداری آن امیدوار بود.
تحلیلگران و کارشناسان اجتماعی معتقد هستند تحولاتی که در روزهای اخیر جامعه ایرانی را متأثر کرد، حاصل مجموعه ای از دلایل و عوامل ریشه دار است که در طول سال و دهه های اخیر از سوی مسئولان ارشد کشور نسبت به آنها بی توجهی شده بود و اکنون این بی توجهی ها در قالب اعتراض و نا آرامی های اجتماعی بروز کرده است.
با این حال مسئولان و مقامات ارشد کشور چون اعتراض های مشابه مختلفی که در دوران پس از انقلاب رخ داد، با اقدام انتظامی و امنیتی تلاش کردند تا آرامش را به جامعه بازگردانند؛ اقدامی که با ورود و اثرگذاری جریان های معاند در اعتراضات توجیه سیاسی و امنیتی نیز یافت و بسیاری از معترضان را با مجازات هایی چون زندان و برخورد قضایی رو به رو کرد.
بررسی دقیق و موشکافانه فعل و انفعال هایی که هفته های اخیر جامعه را متأثر کرد، از آن جهت مهم است که در صورت بی توجهی به ریشه های اصلی بروز بحران، این تحولات چه بسا با شدت و حدت بیشتری در آینده دوباره تکرار شود.
در همین رابطه و در مورد نا آرامی های اخیر کشور و ریشه های اجتماعی بروز آن دکتر مهرداد عربستانی، استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران به خبرنگار «تابناک»، گفت: بسیاری از مردم و تحلیلگران تصور می کنند که ریشه اصلی بروز نا آرامی های اخیر اقصادی است و مشکلات اقتصادی شهروندان ایرانی را به اعتراضات خیابانی کشیده است که به نظر من این تحلیل کاملی از مسئله نیست و در رابطه با این موضوع باید بگویم اگرچه اقتصاد و نا به سامانی های اقتصادی در بروز مشکل موثر بود اما در هنگام آغاز انقلاب اسلامی ایران مجموعه وعده هایی از جمله آزادی، عدالت و جمهوری اسلامی و…به مردم داده شد که تلقی های متفاوت مردم از میزان تحقق این شعارها در بروز نا آرامی های اخیر موثر بود.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در ادامه سخنان خود گفت: اگر به هرم مازلو و مجموعه نیازهایی که شهروندان برای زندگی در بستر اجتماع نیاز دارند دقت کنیم خواهیم دید این نیازها مجموعه متنوعی دارد که از تأمین نیازهای اولیه و معیشتی گرفته تا بحث تأمین امنیت، کرامت و عزت نفس و… را شامل می شود. اگرچه همه این نیازها و تحققشان برای یک زندگی ایده آل نیاز است، اما مسئله ای تحت عنوان معیشت در اولویت اول قرار دارد و البته این به معنای آن نیست که شدت نیاز به دیگر مفاهیم کمتر است.
عربستانی در توضیح بیشتر سخن خود گفت: عرض بنده این است که ما در جامعه یک قشر یا طیف اجتماعی نداریم که بر اساس همان طیف بگوییم کسانی که اعتراض کردند نیازهای معیشتی و اقتصادی دارند و با برطرف کردن این نیاز دیگر شاهد نا آرامی و اعتراض در کشور نخواهیم بود. در اعتراضات اخیر نیز طیف گسترده ای از مطالبات مطرح شد که نباید آن را به مسائل اقتصادی و معیشتی تقلیل داد.
این جامعه شناس در ادامه سخنان خود و با اشاره به دیگر ریشه های بروز نا آرامی در کشور تصریح کرد: صرف نظر از معیشت و نیازهای اقتصادی شهروندان، مردم ما به امنیت و اطمینان اجتماعی نیاز دارند. معنای این مفهوم آن است که حتی افراد سرمایه دار و بی نیاز از نظر اقتصادی نیز باید به یک سطحی از امنیت اجتماعی دست یابند که بر اساس آن از فردا و آینده خود اطمینان خاطر داشته باشند و مطمئن باشند که میزان درآمد و حاصلی که در شرایط کنونی دارند، در آینده نیز وجود خواهد داشت و چه بسا بهتر خواهد شد.
عربستانی افزود: در شرایط کنونی جامعه و جدا از مفهوم شکاف طبقاتی و مشکلات اقتصادی، بحث عدم اطمینان و امنیت اجتماعی نیز وجود دارد که باید این مسئله را نیز مد نظر قرار داد.
این استاد دانشگاه در ادامه سخنان خود با انتقاد از نوع برخورد مسئولان با نا آرامی های اجتماعی گفت: اعتراض و نا آرامی هایی که در بستر جامعه پیش می آید، نشانه های ارزشمندی هستند که وجود اشکال در سیستم را گوشزد می کنند و باید از این نشانه ها برای رسیدن به ریشه مشکل و حل آن استفاده کرد؛ مسئله مهمی که مسئولان اجرایی کشور توجه چندانی به آن ندارند و با استفاده از مسکن هایی برای حل بحران و خاموش کردن نا آرامی ها این نشانه ها را نیز از بین می برند که می تواند به اشکال های بزرگتر دامن بزند.
استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران در بخش پایانی سخنانش و در مورد تحلیل خود از آینده اضافه کرد: تحلیل روندهای اجتماعی آینده کار بسیار دشواری است و بستگی زیادی به نوع عملکرد مسئولان اثرگذار کشور دارد. با این حال نکته مهمی که باید به آن توجه کرد این است که هر اقدام و تلاشی که در دستور کار قرار می گیرد باید ناظر بر تأمین امید اجتماعی شهروندان باشد. امید اجتماعی از آن جهت مهم است که نشان توفیق یک سیستم برای سر زنده نگه داشتن جامعه است. وقتی امید در جامعه امید اجتماعی وجود نداشته باشد این یعنی سیستم به خوبی پیش نمی رود.
وی در همین رابطه تأکید کرد: مسئولان اجرایی کشور اگر به مسئله امید اجتماعی توجه نکنند و در جهت تأمین آن بر نیایند، جامعه با یأس و سرخوردگی اجتماعی رو به رو خواهد شد و در چنین شرایطی بروز دوباره اعتراض و نا آرامی و نیز پیامدهای مثل مهاجرت رخ خواهد داد.
