مرگ گسترده آبزیان خزر و نابودی صنعت شیلات، سوغات «انتقال آب خزر به سمنان»
یک کارشناس رسمی دادگستری با تخصص محیط زیست، نسبت به پیامدهای جبران‌ناپذیر انتقال آب خزر به سمنان از جمله خسارت به صنعت شیلات، مراتع و جنگل‌های هیرکانی هشدار داد و صرف هزینه هنگفت برای چنین طرحی را مورد انتقاد قرار داد.
هشدارها نسبت به “پیامدهای جبران‌ناپذیر انتقال آب دریای خزر به استان سمنان” همچنان ادامه دارد اما دولت همچنان بر اجرای این طرح هزینه‌بر که به گفته منتقدان، در مسیر خدمت به صنایع، از نابود کردن منافع ملی و محیط زیست کشور و به باد دادن هزینه‌ای هنگفت ابایی ندارد، مصر است!
رضا علیزاده؛ دکترای مهندسی عمران محیط زیست در این باره : به دلیل قرارگیری کشور در یک برهه کم‌آبی و خصوصا در برخی مناطق همجوار با کویر مرکزی مانند استانهای خراسان همچنین فلات مرکزی ایران به منظور رفع مشکل، همواره این مطلب و موارد مشابه آن مانند انتقال و استفاده از آب شور دریای عمان و خلیج فارس از حدود سال‌های 63 به‌صورت غیرفنی و کلی از سوی افراد مختلف در کشور مطرح بوده است و حرف جدیدی نیست بنابراین تلاش برای رفع و مدیریت کم‌آبی‌ها در مناطق مختلف و مستعد کم‌آبی در کشور به‌صورت علمی و با رعایت همه جوانب اقدامات فنی سبز ضروری است.
وی ادامه می‌دهد: با فرض انجام این قبیل انتقال‌های آب که با هدف استفاده برای آب شرب، صنعت یا کشاورزی (به فراخور شوری و نمک خاک) انجام می‌شود این آب شور نیاز به شیرین‌سازی با روشهایی موسوم به اسمز معکوس دارد که در این روش از غشاهای نیمه تراوایی استفاده می‌شود که در حال حاضر دانش فنی تولید صنعتی بومی آن در کشور وجود ندارد؛ لازم به ذکر است که عدد شوری آب خزر 13 است؛ آب شور تولید شده حاصل از فرایند شیرین‌سازی آب خزر که باید به دریا ریخته شود دارای دارای عدد شوری دو برابر یعنی 26 خواهد بود. این در حالی است که توان تحمل شوری در آبزیان 14 تا 15 است.
این کارشناس رسمی دادگستری با بیان اینکه خزر زیستگاه بیش از صدها گونه ماهی است و آبزیان دیگر از میگو گرفته تا ماهیان خاویاری و لذا تنها محل کسب درآمد و امرار معاش بسیاری از مردم استانهای شمالی کشور است، یادآور می‌شود: آب شور حاصل از شیرین‌سازی که به دریا ریخته می‌شود به شکلی سنگین در اعماق دریای خزر نشست کرده و موجب مرگ کف‌زیان آن زیست‌بوم خواهد شد که این خود عاملی برای تولید و انتشار بوی گندیدگی حاصل از نابود شدن و مرگ گسترده کف‌زیان در اکوسیستم منطقه خواهد بود.
علیزاده یادآور می‌شود: برای انتقال 155 کیلومتری آب خزر به سمنان و سپس به گرمسار و دامغان، قرار است دو خط لوله موازی با قطر 1400 میلی‌متر مورد استفاده قرار گرفته و با صرف انرژی الکتریکی فراوان توسط هشت ایستگاه پمپاژ، آب از مبنای منفی 26 متری به سطح 2312 متری و در راستای مسیر خط لوله گاز ری ـ نکا انتقال داده شود؛ در نتیجه مسافتی حدود 70 کیلومتر از این خط انتقال از درون مراتع مربوط به تامین غذای دام‌های استانهای اطراف آن و مسافتی حدود 40 کیلومتر نیز از درون جنگل‌های هیرکانی شامل درختان متراکم شمشاد و راش عبور خواهد کرد که نیازمند حفاری‌های زیادی بوده و جدای از تخریب جنگل و مرتع، می‌تواند به فرسایش و نابودی خاک منجر شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه حضرت معصومه قم تاکید می‌کند: آنچه مطرح است، شیرین‌سازی آب در مبداء و در نزدیکی حدود 6 کیلومتری نیروگاه نکا و به میزان 14 مترمکعب بر ثانیه خواهد بود که در نتیجه نصف این میزان آب شیرین تولید شده و نصف مابقی با میزان شوری دو برابر است که باید دوباره در دریا تخلیه شود؛ از دیدگاه اقتصادی نسبت هزینه به فایده و راندامان حوزه آبیاری در استان مقصد انتقال آب، زیر50 درصد و مابقی آن هدررفت است، صرف هزینه ده‌ها هزار میلیارد تومانی اصلاً موجه نبوده و مدیریت الگوی کنونی مصرف آب همچنین راهکارهای کارشناسانه متعدد دیگری که نیازمند به‌کارگیری خرد جمعی متخصصان است ارجحیت دارد.
وی متذکر شد:با توجه به اینکه کمبود و نیاز آب شرب فعلی سمنان به‌صورت متوسط رقمی در حدود 40 میلیون مترمکعب برآورد شده و در افق 25 ساله بعد از سال 1400 نیز این عدد به میزان 85 میلیون مترمکعب پیش‌بینی شده است، بنابراین شاید مابقی آب انتقالی در حوزه‌های رشد صنعتی و کشاورزی مصروف خواهد شد این در حالی است که در محیط زیست کویری آن منطقه، رشد و توسعه افسارگسیخته صنایعی مشابه آنچه در شهرهای یزد و اصفهان وجود دارد می‌تواند مشکلات و بلایای مشابهی را برای محیط زیست کشور به ارمغان آورده و البته مهاجرت کثیر نیروی کار و تغییرات فرهنگی و نظام و دکترین زندگی مردم شهرهای استان مقصد این آب را نیز دچار دگردیسی‌های غیرقابل پیش‌بینی و ناخواسته کند که به نظر نمی‌رسد مورد توحه جدی کارشناسانه قرار گرفته باشد.
به گزارش تسنیم، ماه گذشته نامه جنجال‌برانگیز عیسی کلانتری، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست مبنی بر موافقت سازمان متبوعش با اجرای طرح انتقال آب دریای خزر به سمنان، واکنش‌های اعتراض‌آمیز بسیاری را به‌همراه داشت؛ نامه‌ای که از سوی رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در دولتی به امضا رسیده که داعیه محیط زیستی بودن را دارد اما این روزها ضدمحیط زیستی‌ترین تصمیمات را در کارنامه خود به‌ثبت می‌رساند.
