مروری بر تحولات سیاسی در پاکستان؛ عمران خان چگونه به قدرت رسید و چرا کنار گذاشته شد؟

«بازتاب» – بحران در رهبری سیاسی پاکستان موضوع جدیدی نیست، هرچند که هربار به شکل جدیدی بروز پیدا می­کند اما در نهایت نتیجه و عاقبت همه دولت­هایی که در پاکستان به قدرت می­رسند یکی است؛ برکناری پیش از موعد دوران نخست وزیری یا کودتای ارتش. در حقیقت در طول تاریخ 80 ساله پاکستان تنها باری که یکی از این دو شکل اتفاق نیافتاده است و قدرت به صورت صلح آمیز و با پایان یافتن دوره یک دولت و برگزاری انتخابات به دولت دیگر تحویل شده است دولت آصف علی زرداری و تحویل آن پس از پایان دوره به نواز شریف است. به همین جهت صحبت در مورد بحران دولت در پاکستان در واقع صحبت در باب امری معمول و عادی در این کشور است.

این در حالی است که بحران سیاسی پاکستان در دوران عمران خان از زمان آغاز نخست وزیری وی شروع شد. عمران خان با توجه به چهره محبوب و مردمی خود به­‌عنوان کاپیتان تیم ملی کریکت پاکستان -که با این تیم به قهرمانی جهان با پیروزی بر هند رسید- و کارنامه موفق­‌اش در ایالت خیبرپختونخا، توانست بزرگ­ترین راهپیمایی سیاسی در پاکستان را برنامه­ریزی و اجرا کند و با اعلام فسادهای سیستماتیک در دولت نواز شریف و دستگاه­های دولتی، خود را نامزدی مردمی برای اصلاحات ساختاری گسترده در دولت پاکستان معرفی کند.

برگزاری انتخابات پارلمانی که نخست وزیر از حزب پیروز در انتخابات مشخص می­شود نیز همراه با رد صلاحیت گسترده نامزدهای معرفی شده دو حزب رقیب بود. شرایط در انتخابات به شکلی پیش رفت که پیروز انتخابات کاملا مشخص بود. نواز شریف پیش از پایان موعد نخست وزیری­اش به دلیل اتهامات مالی و سیاسی برکنار شد، و به او و بسیاری از اعضای حزبش اتهامات گوناگونی زده شده بود.

این در حالی بود که حزب مردم نیز شرایط کمابیش یکسانی داشت و بلاول بوتو جوان که به تازگی از انگلیس بازگشته بود و ریاست حزب مردم را در اختیار گرفته بود به هیچ وجه در شرایط مناسبی برای ورود به عرصه نخست وزیری نبود.

در چنین شرایطی عمران خان به عنوان یک نیروی سوم سیاسی مطرح شد و توانست اکثریت جامعه را در حمایت از خود همراه سازد. زبان وی تند و گویا، اقداماتش در راستای جلب حمایت مردم و گفتمان مسلط بر اعمال و سخنانش حول محور تجدیدنظر طلبی، مبارزه با فساد در همه سطوح، بازگشت به دولت قائداعظم (محمدعلی جناح) و رسیدن به مدینه فاضله اسلامی بود.

ارتش و قوه قضاییه نیز برای موفقیت عمران خان کمال همکاری و هماهنگی را با وی داشتند. ارتش و سازمان اطلاعات آن دست به پرونده سازی بزرگی علیه همه گروه­ها و افراد مخالف با عمران خان زدند. قوه قضاییه نیز دست به بازداشت و پیگرد بسیاری از رقبای سیاسی خان زدند. این در حالی بود که کمیته برگزاری انتخابات نیز با اعمال عدم صلاحیت، بسیاری از نمایندگان مجلس و افراد کلیدی سیاسی و حزبی را از حضور در انتخابات منع کردند. همه چیز برای پیروزی عمران خان فراهم شد تا دست دیگر احزاب از حکومت در پاکستان کوتاه شود و ارتش بار دیگر تبدیل به کنشگر اصلی سیاست در پاکستان شود.

در پایان باید اشاره کرد که عمران خان پیشنهاد انحلال پارلمان را به رئیس جمهور داد و او نیز موافقت کرد تا  از رای گیری برای برکناری نخست وزیر جلوگیری شود، اما در پی شکایت احزاب مخالف دادگاه عالی پاکستان، انحلال پارلمان را غیرقانونی تشخیص داد، نمایندگان پارلمان پاکستان شنبه شب پس از چند هفته بحران سیاسی به عمران خان، نخست‌وزیر این کشور رای عدم اعتماد دادند.

از ۳۴۲ نماینده پارلمان ۱۷۴ نفر با طرح رای عدم اعتماد و برکناری عمران خان از ریاست دولت موافقت کردند. ائتلافی از احزاب مخالف دولت عمران خان احتمالا دولت جدید پاکستان را تشکیل خواهند داد. از شهباز شریف، رهبر حزب مسلم لیگ (شاخه نواز) و برادر نواز شریف، نخست‌وزیر پیشین به عنوان گزینه اصلی ریاست دولت جدید یاد می‌شود.

در صورتی که نمایندگان پارلمان پاکستان موفق به انتخاب نخست‌وزیر جدید نشوند به احتمال زیاد در این کشور انتخابات زودهنگام برگزار خواهد شد.