مردم آمریکا، ایران را با عینک ترامپ نمی بینند

دونالد ترامپ از زمان مبارزات انتخاباتی تا حضور در کاخ سفید، عمده رویکرد سیاسی خود را معطوف به ستیز و مقابله با جمهوری اسلامی ایران کرده، اما نتایج نظرسنجی ها نشان می دهد، به رغم این تلاش ها، مردم این کشور نظر متفاوتی دارند و برخلاف رییس جمهوری خود می اندیشند.

از نظرسنجی به عنوان یکی از کوتاه ترین و آسان ترین روش ها برای فهم و درک افکار عمومی یاد می شود و مقامات بسیاری از کشورها برای آگاهی از باور و منویات شهروندان خود نسبت به پدیده ها در زمینه های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی به نتایج آن توجه خاصی دارند.
آمریکا به خاطر تنوع جمعیتی از جمله کشورهایی است که نظرسنجی، رونق فراوانی در آن دارد و مؤسسات و شرکت های معتبر و متعدد، خبرگزاری ها و حتی شبکه های خبری تلویزیویی به طور مرتب به نظرسنجی در مورد موضوعات روز می پردازند و نظر آحاد جامعه را منعکس می کنند. دشمنی مداوم هیأت حاکمه آمریکا با جمهوری اسلامی ایران از زمان پیروزی انقلاب تاکنون و تبلیغات مسموم ضد ایرانی، تصویری تلخ و دور از واقعیت بر ذهن مردم آمریکا نشانده، از این رو سنجش میزان افکار عمومی این کشور نسبت به ایران همواره دستور کار موسسات قرار داشته است.
در ماه های گذشته اعلام خروج آمریکا از ‘برنامه جامع اقدام مشترک'(برجام) از سوی رییس جمهوری این کشور و دستور وی مبنی بر بازگشت و تشدید تحریم ها علیه تهران و سپس رد و بدل پیغام هایی میان رؤسای جمهوری ایران و آمریکا، افکار عمومی جامعه جهانی را نسبت به رابطه دو کشور حساس کرده است.
دکتر حسن روحانی 31 تیر ماه در همایش رؤسای نمایندگی های ایران در خارج کشور، توطئه های(اقتصادی) اخیر آمریکا را تلاشی برای خسته کردن ملت ایران دانست و با هشدار به مقامات آمریکایی نسبت به هرگونه اقدامی دیگر، به آنان توصیه کرد، ‘با دم شیر بازی نکنند’.
رییس جمهوری آمریکا نیز روز یکم مردادماه در واکنش به اظهارات روحانی در توئیتی با حروف درشت(هشدار آمیز) نوشت: هرگز و هیچوقت دوباره آمریکا را تهدید نکنید. یا اینکه پیامدهای آن را متحمل خواهید شد مانند آنچه که پیش تر و در خلال تاریخ، اندکی متحمل شده اند. ما کشوری نیستیم که گفته های خشونت آمیز شما را تحمل کنیم.
همین اظهارنظرهای تند، بهانه ای برای رسانه ها و مؤسسات نظرسنجی آمریکایی شد تا بلوف ترامپ را در محک افکار عمومی بسنجند و نظر مردم را نسبت به رفتار واشنگتن با تهران در بوته نقد قرار دهند.
روزنامه ‘هافینگتن پست’ و مؤسسه افکار سنجی ‘یوگاو’ (YouGov) در بازه زمانی دوم و سوم تیرماه (24 تا 25 ژوئیه) متعاقب پیغام های رد و بدل شده رؤسای جمهوری ایران و آمریکا به طور مشترک دست به نظرسنجی زدند که نتایج متفاوتی در برداشت.
نتایج این نظرسنجی که از یکهزار فرد بالای 18 سال صورت گرفت و در روزنامه هافینگتن پست انتشار یافت، نشان داد به رغم اینکه ‘باز’های جنگ طلب بر طبل برخورد با ایران می کوبند، مردم آمریکا در طلب چیزی دیگری هستند.
در این نظرسنجی 53 درصد آمریکایی ها مخالفت خود را برای برخورد با ایران اعلام کردند و 37 درصد نیز به طور قوی نشان دادند که مخالف هرگونه برخورد خصمانه با تهران هستند.
همچنین بر اساس نتایح این نظرسنجی، 42 درصد از پرسش شوندگان مخالف نحوه برخورد ترامپ با ایران هستند و فقط 36 درصد این روش را قبول دارند.
افزون بر نتایج مثبت نظرسنجی روزنامه هافینگتن پست و مؤسسه یوگاو، نتایج نظرسنجی دیگری در آمریکا نشان می دهد که نگرش آمریکاییان نسبت به ایران تغییر محسوسی کرده و مثبت است.
نتایج نظرسنجی ‘رویترز’ و ‘ایپسوس’ که به تازگی انتشار یافته، مبین این موضوع است که تعداد آمریکایی هایی که ایران را تهدیدی برای کشورشان می دانستند، در طول سه سال گذشته کاهش یافته است.
رویترز و ایسپوس با مقایسه نتایج دو نظرسنجی که به ترتیب در اسفند سال 1394 (مارس 2015) و چند ماه پیش از توافق هسته ای و نیز تیر سال 1397 (ژوییه 2018) انجام داده، به این نتیجه دست یافته اند که در سه سال گذشته نظرات منفی در جامعه آمریکا علیه ایران بشدت کاهش یافته است.
همچنین نتایج این نظرسنجی نشان داد، روسیه ستیزی مردم آمریکا از اسفند سال 1394 تا تیر سال 1397 افزایش یافته است.
بر اساس نتایج این نظرسنجی، 71 درصد مردم آمریکا در تیر سال 1397 روسیه را تهدیدی علیه آمریکا دانستند و این در حالی است که در نظرسنجی اسفند سال 1394 حدود 67 درصد معتقد به این موضوع بودند.
سال گذشته نیز نتایج نظرسنجی موسسه گالوپ به کاهش دشمنی مردم آمریکا با ایران صحه گذاشت و نشان داد، فقط 7.6 درصد از آمریکاییان، ایران را بزرگترین دشمن خارجی خود می دانند.
نتایج این نظرسنجی واکنش ‘حمید بعیدی ‌نژاد’ سفیر جمهوری اسلامی ایران را در انگلیس در پی داشت و وی در توئیتی تصریح کرد: براساس این نظرسنجی تنها 7.6 درصد از مردم آمریکا، ایران را بزرگ‌ترین دشمن خارجی خود می‌دانند. این حس در سال‌های اخیر مرتب رو به کاهش بوده است. در سال ٢٠٠٦، حدود ٣١ درصد آمریکایی‌ها، ایران را بزرگ‌ترین دشمن خارجی خود می‌دانستند که این رقم در سال ٢٠١٤ به ١٦ درصد کاهش یافته است .
دولت های آمریکا چه جمهوریخواه و چه دمکرات طی 40 سال گذشته، برخورد با ایران را همواره در سیاست خارجی خود قرار داده اند و به مدد همراهی تریبون های تبلیغاتی گسترده، در چارچوب دکترین ‘ایران هراسی’، برای منزوی ساختن تهران، تصویری خلاف واقع نزد مردم آمریکا و سپس جهان ارایه کرده اند.
این سیاست در دوره اخیر و پس از راهیابی ترامپ به کاخ سفید، شدت مضاعفی یافته اما این سؤال مطرح است که چرا به رغم استمرار خصم پایان ناپذیر مقامات ارشد آمریکایی نسبت به ایران و تبلیغات ضد ایرانی، مردم آمریکا نظری خلاف نظر رسمی دولت متبوع خود دارند و اینکه چه شده که حس دشمنی مردم آمریکا با ایران در یک دوره دوازده ساله، روند کاهش یافته و از 31 به 7.6 درصد رسیده است.
پاسخ های متعددی برای این پرسش ها می توان متصور شد. نخست آنکه همانطور که پیش تر اشاره شد، دشمنی با ایران، ویروسی است که از جانب مقامات آمریکایی و پروپاگاندای رسانه ای به مردم و جامعه آمریکا تحمیل شده و افکار عمومی این کشور در جریان سازی خبری، در مسیر یکطرفه قرار دارند.
مقامات و رسانه هایی آمریکایی در ارتباط با ایران هر آنچه میل دارند به خورد مردم آمریکا می دهند و افکار عمومی این کشور نیز جز اخبار جعلی و آغشته به سیاهنمایی در مورد ایران، خبر دیگری کسب نمی کنند.
این عملکرد، گرچه به تقویت ایران هراسی دامن زده، اما شواهد حکایت از آن دارند که مردم آمریکا نیز دیگر اعتمادی به اخبار جعلی و ساخته و پرداخته مقامات و رسانه هایی آمریکایی ندارند که این موضوع، اوایل سال جاری در نظرسنجی دانشگاه ‘مونماوث’ در ایالت نیوجرسی آمریکا خودنمایی کرد.
در نتایج این نظرسنجی که اوایل سال جاری انتشار یافت، ملاحظه می شود که بی اعتمادی مردم آمریکا به رسانه ها و روزنامه ها در سال جاری نسبت به سال گذشته افزایش یافته است.
بر اساس این نظرسنجی، 77 درصد مردم آمریکا معتقدند، شبکه‌های تلویزیونی و روزنامه‌های این کشور، اخبار جعلی منتشر می‌کنند. این در حالی است که سال گذشته 63 درصد مردم به رسانه ها و روزنامه های آمریکا اعتماد داشتند.
نظرسنجی های دیگر نیز نشان می دهد؛ سخنان ترامپ با همه ادعاهای که مطرح می کند، نزد افکار عمومی آمریکا خریدار ندارد.
وبسایت ‘فایو تیرتی ایت’ (Fivethirtyeight) تیر سال جاری با انجام یک نظرسنجی به این نتیجه دست یافت که محبوبیت ترامپ پایین ترین حد محبوبیت نسبت به سایر رؤسای جمهوری آمریکا به جز ‘هری ترومن’ سی و سومین رئیس جمهوری آمریکاست.
بر اساس این نظرسنجی که در 519 امین روز ریاست جمهوری ترامپ صورت گرفت، مشخص شد که محبوبیت وی 42.4 درصد و سطح نارضایتی مردم از عملکرد او 51.6 درصد است.
افزون بر این، باید به موضوع روسیه نیز توجه کرد. رویکرد ‘ضد روسی’ موضوعی است که از زمان اتحاد جماهیر شوروی در باور مردم آمریکا رسوخ کرده و به نظر می رسد، این ذهنیت حتی با فروپاشی شوروی از ذهن آمریکاییان پاک نشده است.
در دوره کنونی نیز روابط مسکو و واشنگتن شکل خصمانه و پیچیده تری گرفته و ادعای دخالت روس ها در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نیز به این موضوع دامن زده است. از همین روست که می توان حدس زد با طرح این مورد مناقشه برانگیز، درصدی از تمایلات ضد ایرانی به تمایلات ضد روسی چرخش کرده است.
با عبور از عوامل داخلی آمریکا، آنچه که به نظر می رسد سبب تغییر محسوس حس منفی آمریکاییان نسبت به ایران شده، تجلی گفتمان ‘اعتدال’ در سپهر سیاسی ایران است که ظرف پنج سال گذشته از سوی کابینه دولت تدبیر و امید پیگیری می شود.
گفتمان اعتدال مبتنی بر پرهیز از افراط گرایی نه تنها با همراهی مردم ایران روبرو شد، بلکه جامعه جهانی و بویژه کشورهای غربی را به تعدیل سیاست های خود نسبت با ایران مجبور ساخت.
گفتمان اعتدال دولت یازدهم و دوازدهم، بستری برای تنفس ایران در عرصه بین المللی مهیا ساخت و کاهش تنش در روابط ایران و در مقابل افزایش اعتماد جهانی، فصل جدیدی را از تعاملات جهانی رقم زد که به نشاندن آمریکا به همراه چند کشور اروپایی بر سر میز مذاکره در مورد برنامه هسته ای با ایران ختم شد.
دیپلماسی فعال دولت تدبیر و امید را می توان عامل دیگری در کاهش احساسات ضد ایرانی مردم آمریکا برشمرد.
گفتمان اعتدال در دستگاه دیپلماسی خارجی دولت تدبیر و امید با اعتنا به اصل ‘دوستی’ و ‘کاهش تنش’ از ابتدای فعالیت دولت یازدهم، در وزارت امور خارجه به ریاست ‘محمدجواد ظریف’ پیگیری شد.
نتیجه این دیپلماسی پویا که به مذاکرات هسته ای انجامید، تهران را به محل رفت و آمد مقامات کشورهای مختلف تبدیل کرد و پای بسیاری از سران کشورهای مختلف را به ایران باز کرد.
همین دیپلماسی اعتدالی، اکنون ایران را به عنوان یکی از بازیگران مطرح مبدل ساخته، چنانکه بسیاری از مقامات غربی و بین المللی، حل مشکلات منطقه را مشروط به نقش آفرینی ایران می دانند.
ثمره همین دیپلماسی بود که با خروج ترامپ از برجام، کشورهای بزرگی چون روسیه، چین، هند و نیز کشورهای اروپایی را مجاب ساخت در مقابل رفتارهای غیر مشروع و غیر قانونی آمریکا بایستند و پشت ایران را خالی نکنند.
دلیل دیگر که می توان برای کاهش نگرش منفی مردم آمریکا نسبت به ایران متصور شد، پایبندی ایران به تعهدات بین المللی است.
برجام، آزمونی بزرگ برای ایران و کشورهای مذاکره کننده بویژه آمریکا بود.
به رغم بدعهدی آمریکا، مقامات جمهوری اسلامی ایران ضمن تبعیت کامل از مفاد برجام، چهره ای قابل اعتماد نزد جامعه جهانی از خود ارائه کردند و تأیید مکرر و چندین باره آژانس بین المللی انرژی اتمی از التزام ایران به اجرای برجام گواهی بر این امر است.
تلاش جمهوری اسلامی ایران برای مبارزه با تروریسم در منطقه را نیز می توان از عوامل کاهش حس منفی آمریکاییان نسبت به ایران برشمرد.
به ادعای مقامات آمریکایی، ایران از تروریسم حمایت می کند؛ در حالی که حضور مستشاری نظامی ایران در سوریه و عراق در طول چند سال اخیر، سبب نابودی تروریست های ‘داعش’ و گروه های تندرو و نیز باعث بازگشت ثبات و امنیت به این کشورها شد.
ضریب نفوذ و تأثیرگذاری جمعیت نخبه ایرانی مقیم آمریکا را نیز می توان در کاهش حس دشمنی آمریکاییان نسبت به ایران لحاظ کرد.
اقلیت ایرانی مقیم آمریکا به خاطر برخورداری از ظرفیت نخبگانی در همه رشته ها مورد توجه مردم آمریکا قرار دارد و حضور آنها در مناصب کلیدی در سازمان های ملی ایالات متحده به این محبوبیت وسعت بخشیده است.
گرچه می توان دلایل دیگری را برای پاسخ به چرایی کاهش حس منفی آمریکاییان نسبت به ایران تصور کرد، اما اینکه این حس در یک بازه زمانی 12 ساله از 31 درصد به 7.6 درصد رسیده را باید ثمره رویکرد ‘اعتماد سازی’ در سال های اخیر دانست.
جمهوری اسلامی ایران بر خلاف مخالف خوانی مقامات آمریکایی و تبلیغات رسانه ای این کشور، به خاطر ظرفیت های خود اکنون به کشوری تأثیرگذار تبدیل شده و تلاش ها برای منزوی کردن آن نتیجه نداده، از این رو باید به بهره برداری از این فرصت، گام های اساسی برای زدودن شبهات، ابهامات و اتهامات علیه ایران برداشت.