محمد صدر: زمان برای ایران محدود است/ گفت‌وگو با سه کشور اروپایی باید هرچه زودتر آغاز شود
جنگ ۱۲روزه میان ایران و رژیم صهیونیستی در ژوئن ۲۰۲۵، که با ورود آمریکا به صحنه همراه شد، نقطه عطفی در روند دیپلماسی هسته‌ای ایران ایجاد کرد.
پیش از این در پنج دور مذاکره غیرمستقیم میان ایران و آمریکا در مسقط و با میانجیگری عمان، فضای مذاکرات با وجود احتیاط، رو به جلو ارزیابی می‌شد. این گفت‌وگوها بر کاهش تحریم‌ها و تثبیت حقوق هسته‌ای ایران متمرکز بود. اما حملات اسرائیل و آمریکا به تأسیسات هسته‌ای کشور، موجب فروپاشی اعتماد و توقف روند مذاکرات شد.
این اقدام که نقض آشکار حاکمیت ایران تلقی می‌شود، به گفته عباس عراقچی، «خنجری بر قلب دیپلماسی» بود. با این حال جنگ، علاوه‌بر واردکردن خسارت به زیرساخت‌های هسته‌ای، با واکنش موشکی ایران و انسجام ملی، نوعی قدرت بازدارنده برای تهران رقم زد و موقعیت جدیدی در مذاکرات ایجاد کرد.
از این رو، انتظار می‌رود مذاکرات آینده به‌جای تمرکز بر کلیات، به بحث‌های فنی و امنیتی وارد شود. ایران اکنون خواهان جبران خسارات و حفظ سطح غنی‌سازی است و با نگاهی قاطع‌تر وارد گفت‌وگو خواهد شد. به نظر می‌رسد سیاست جدید تهران در مذاکرات، تمرکز بر چندجانبه‌گرایی، بهره‌گیری از نقش‌آفرینی کشورهایی مانند چین و نروژ و تقویت دیپلماسی عمومی از طریق اهرم‌های منطقه‌ای باشد.
با این حال، سردرگمی در سیاست خارجی آمریکا و نفوذ اسرائیل در تصمیمات واشنگتن، روند مذاکرات را پیچیده‌تر کرده است. موفقیت دیپلماسی ایران، به‌ویژه در فضای پس از جنگ، در گرو درک درست از موقعیت بین‌المللی، هوشمندی سیاسی و جلوگیری از تکرار اشتباهات گذشته است.
در همین راستا، گفت‌وگوی شرق با سیدمحمد صدر، دیپلمات پیشین و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، به بررسی تفاوت‌های دیپلماسی هسته‌ای پیش و پس از جنگ اخیر می‌پردازد. صدر تأکید می‌کند که اگر در مراحل قبل از جنگ، مذاکرات با جدیت و هوشمندی بیشتری دنبال می‌شد، شاید از وقوع جنگ جلوگیری می‌شد.
او معتقد است حالا وقت آن است که با پرهیز از تعلل‌های گذشته، روند گفت‌وگوها را با رویکردی تازه، سریع و دقیق از سر بگیریم. صدر همچنین با اشاره به اخبار مربوط به تغییر کشورهای میانجی و میزبان مذاکرات جدید از عمان به کشورهایی مانند چین، نروژ، قطر یا امارات، می‌گوید که تغییر کشور واسطه به‌تنهایی معنای تحول در دیپلماسی ایران را نمی‌دهد، بلکه آنچه تعیین‌کننده است، عزم و دقت تهران در طراحی و اجرای راهبردهای مذاکره است.
او می‌افزاید: «هیچ کشوری منافع خود را فدای ما نمی‌کند، پس موفقیت در مذاکرات آینده به عملکرد و ابتکار عمل خودمان بستگی دارد، نه به حضور یا عدم حضور یک کشور ثالث.»
صدر همچنین درباره تهدید اخیر سه کشور اروپایی مبنی بر فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» علیه ایران هشدار می‌دهد و معتقد است برای جلوگیری از بازگشت قطع‌نامه‌ها و تحریم‌های شورای امنیت، تهران باید هرچه سریع‌تر گفت‌وگو با آلمان، فرانسه و انگلستان را آغاز کند.
او در پایان تأکید می‌کند که در شرایط فعلی، هیچ گزینه‌ای جایگزین دیپلماسی نیست و تنها با فعال‌کردن دوباره مسیر گفت‌وگو، می‌توان مانع از تشدید بحران و درگیری‌های جدید شد.
