«قهوه قجری»؛ تلفیقی از نمایش سنتی و هملت شکسپیر/یک قهوه پُر از سلبریتی

دموکراسی و آزادی در جامعه،‌ دریافت مجوز اجرا و رانت های اجراگیری در تئاتر، چند همسری و ازدواج سفید همه موارد کنایی است که در «قهوه قجری» مردم را به خنده می اندازد.

نمایش «قهوه قجری» به نویسندگی و کارگردانی آتیلا پسیانی اجرایش را از 23 بهمن ماه در سالن اصلی تئاتر شهر آغاز کرد و به مدت یک ماه نیز اجرا خواهد داشت.

این نمایش هر شب در دو سانس 19 و 21 و در هفتاد دقیقه به صحنه می‌رود و قیمت بلیت‌ آن از 70 تا 95 هزار تومان است.

بازیگران نمایش (به ترتیب حروف الفبا) اصغر پیران، نوید جهان‌زاده، روح الله حق‌گوی لسان، هوتن شکیبا، نوید محمدزاده و مدیر تولید محمد قدس است.

قهوه قجری را آتیلا پسیانی بیست سال پیش به صحنه برده بود و حال با یک ترکیب جدید به صحنه رفته است. متن قهوه قجری با نگاهی به نمایشنامه «هملت» شکسپیر نوشته شده، نخستین بار سال 1378 در جشنواره تئاتر فجر به صحنه رفت و سال 79 اجرای عمومی خود را در تالار چهارسو مجموعه تئاتر شهر انجام داد و با استقبال تماشاگران رو به رو شد.

این نمایش که بیست سال پیش با بازی بهرام ابراهیمی، محمد پورحسن، فرهاد شریفی، رضا فیاضی و آتیلا پسیانی اجرا شد، برای تماشگران نسل‌های قبلی، اثری خاطره‌انگیز است.

نمایش در واقع بخش‌هایی از تاریخ معاصر کشور در عهد قاجار است که با فرازهایی از قصه هملت قرار گرفته و تلفیق شده است. ماجرای قهوه قجری و کشتن امرا و بزرگان کشور که با شاه مخالف بودند در آن ایام رواج داشت. شاه مخالفان خود را با قهوه مسموم به قتل می‌رسان که معروف به قهوه قجری شد تا جایی که تبدیل به یک ضرب المثل شد. مثلا اگر به کسی می‌گفتند که فلان کار را انجام نده برای تهدید از قهوه قجری استفاده می‌کرد یعنی مراقب اعمال و رفتارت باش وگرنه خواهی مرد.

این وقایع در دوران قاجار و بین رده بالاهای کشور رخ می‌داد و در واقع یک توطئه محسوب می‌شد برای خارج کردن رقیبان و در این نمایش با هملت شکسپیر تلفیق شده است. هر چند کار یک تلفیقی از سنت و کار مدرن محسوب می‌شود اما در واقع یک کمدی اجتماعی ـ تاریخ است که با توطئه‌های نمایشنامه هملت ممزوج شده است.

علاوه بر این بیش از یک دهه پیش نیز آتیلا پسیانی نمایش را در جشنواره آیینی سنتی اجرا کرد که پس از آن کارگردانان زیادی به اجرای این کار پرداختند. از این قرار نمایش در قالب کار آیینی اجرا شد که هم دارای موسیقی آیینی سنتی است و هم به شیوه تخت حوضی، سیاه بازی، نقالی، پرده خوانی اجرا می شود به طوریکه در قالب داستان در داستان دارای شخصیت سیاه است و حتی دکور کار در یک قالب حمام با لنگ و پارچه و تاس سرشوری است.

قصه در مطبخ شاهی اتفاق می‌افتد که بایرام میرزا (کاراکتر نوید محمدزاده) از طریق آشپزباشی، مهتر و گاری چی، از قتل پدر خود توسط عمو و مادر خود مطلع می‌شود. عموی بایرام میرزا بر تخت سلطنت نشسته و روح پدر بایرام میرزا به خوابش می‌آید و از او می‌خواهد به عمو و مادر خود بفهماند که از جنایتی که مرتکب شده‌اند، مطلع شده است. بایرام میرزا نمایشی را ترتیب می‌دهد تا به صورت طنز اطرافیان را از وقوع قتل و جنایت مادر و عموی خود مطلع کند.

نمایش درست است که یک کمدی تاریخی از اتفاقات دوران قاجاریه است اما نقبی به مسائل سیاسی و فرهنگی جامعه از تئاتر گرفته تا اغتشاشات خیابان‌ها دارد به گونه‌ای که نیش و کنایه خود را به خیلی از مسائل می‌زند که مردم به آنها می‌خندند. از یک سو پسیانی در نمایشنامه کنایه به حضور سلبریتی‌ها در کار می‌زند و از سویی خودش از حضور سلبریتی‌هایی چون نوید محمدزاده و هوتن شکیبا در کار استفاده می‌کند هر چند این بازیگران نیز از بدنه تئاتر هستند اما شاید بخشی از تأمین گیشه نمایش به حضور این بازیگران منوط باشد.

به گزارش فارس ،از دیگر موارد کنایی در نمایشنامه می‌توان به دموکراسی و آزادی در جامعه ، دریافت جوز نمایش‌ها، زنان و چند همسری و ازدواج سفید اشاره کرد که مطمئنا به نمایشنامه افزوده شده‌اند.

نکته دیگر این است که در بحث رانت اجراگیری کارگردانان و دریافت مجوز، این کارگردان خود از کسانی محسوب می‌شود که از جشنواره بین المللی تئاتر فجر انصراف داده بود اما بلافاصله بعد از جشنواره اجرای عموم در سالن اصلی تئاتر شهر می‌گیرد.

دکور نمایش تقریبا ساده بدور از تشریفات شاهی است به نوعی در یک حمام با ابزاری چون لنگ و تاس و پارچه و لباس سفید است. حتی بازیگر زن در کار وجود ندارد و بازیگران به راحتی با هم تماس بدنی برقرار میکنند هر چند به شوخی هم مطرح می‌کنند که الان مجوز کار باطل می‌شود.

خلاقیت در نمایش آتیلا پسیانی پس از سال‌ها نیز مشاهده می‌شود به همین سبب و به سبب مسائل دیگر که مطرح شد کار با استقبال روبه رو شد و تلفیقی از اثر معروف شکسپیر : هملت و داستان قهوه قجری و اتفاقات دوران ناصری به لحاظ دراماتیک و جنبه‌های کمدی فضای شادی را برای مخاطبان در سالن فراهم کرد.