قطعنامه شورای حکام؛ آیا همکاری‌های «پایدار» ایران و آژانس از مسیر خود خارج شده است؟
با وجود تأکید مدیرکل آژانس بر مثبت بودن و رو به جلو بودن سفر به تهران و دیدار با مقامات ایران، سه کشور اروپایی و آمریکا به جای تداوم دیپلماسی و همکاری، مسیر فشار و مقابله با ایران را در پیش گرفتند. تصویب قطعنامه در شورای حکام و تأکید بر پیگیری اقداماتی “پایدار و استوار” که گروسی در آژانس مطرح کرده بود، موجب انحراف از مسیر همکاری‌های فنی و دیپلماتیک گردید.
شامگاه پنجشنبه اول آذر، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، قطعنامه ضدایرانی پیشنهادی از سوی فرانسه، آلمان، انگلیس و آمریکا را با ۱۹ رای موافق، ۱۲ رای ممتنع و سه رای مخالف به تصویب رساند. در این قطعنامه، شورای حکام ادعا کرده است که با وجود تعاملات متعدد آژانس با ایران از سال ۲۰۱۹ تا کنون، مسائل پادمانی حل‌نشده باقی مانده و این موضوع توانایی آژانس برای راستی‌آزمایی را تضعیف کرده است.
این قطعنامه به قطعنامه‌های گذشته در سال‌های ۲۰۲۰، ۲۰۲۲ و ۲۰۲۴ اشاره دارد که از ایران خواسته بود به طور “کامل” با آژانس همکاری کند و بر ضرورت و فوری بودن راستی‌آزمایی عدم انحراف مواد هسته‌ای تأکید کرده بود. همچنین در قطعنامه جدید ادعا شده که ایران از ارائه توضیحات فنی معتبر برای وجود ذرات اورانیوم در مکان‌های اعلام‌نشده مانند تورقوزآباد و ورامین کوتاهی کرده است. ایران اما این اتهامات را رد کرده و معتقد است که این موضوعات در گذشته در چارچوب مذاکرات هسته‌ای بررسی شده است و اسناد مورد اشاره جعلی و ساختگی هستند.
در پاسخ به درخواست‌های آژانس، ایران در طول سال‌های اخیر همواره توضیحات فنی لازم را ارائه داده و در برخی موارد حتی اجازه دسترسی به سایت‌های مختلف را نیز فراهم کرده است. با این حال، آژانس تاکنون توضیحات ایران در خصوص برخی مکان‌ها را کافی ندانسته و همچنان به وجود فعالیت‌های هسته‌ای در این مکان‌ها تأکید می‌کند. همچنین، شورای حکام از ایران خواسته است تا دسترسی به سایت‌ها و مواد هسته‌ای را طبق توافقات فراتر از پروتکل الحاقی و موافقت‌نامه پادمان فراهم کند، در حالی که ایران این درخواست‌ها را فراتر از تعهدات خود تحت ان‌پی‌تی می‌داند و آن را به عنوان فشار سیاسی ارزیابی می‌کند.
تصویب این قطعنامه در شورای حکام نه تنها به تداوم روند همکاری‌های فنی ایران و آژانس لطمه زده بلکه نشان‌دهنده یک رویکرد سیاسی و فشارآور از سوی سه کشور اروپایی و آمریکا برای اعمال فشار بر ایران است. ایران در این زمینه تأکید کرده که به تعهدات خود در چارچوب موافقت‌نامه پادمان عمل کرده و هیچ گونه انحرافی در برنامه هسته‌ای‌اش نداشته است. با این حال، روند کنونی نشان می‌دهد که حل مسائل پادمانی نیازمند اراده سیاسی است و بدون ایجاد فضای سیاسی مساعد، این مسائل همچنان به بحران‌هایی بزرگ تبدیل خواهند شد.
