قربانیان اصلی فیلترینگ در ایران چه کسانی هستند؟
فیلترینگ فضای مجازی در ایران، به‌ویژه پلتفرم‌هایی مثل اینستاگرام و واتس‌اپ، اثرات اقتصادی و اجتماعی وسیعی داشته است، فیلترینگ نه‌تنها اثرات مستقیم اقتصادی داشته، بلکه آسیب‌های اجتماعی گسترده‌ای نیز به همراه آورده که می‌تواند در بلندمدت بر پویایی اقتصاد کشور اثرات منفی داشته باشد.
بازتاب– طبق آمار، بیش از 1.6 میلیون کسب‌وکار در اینستاگرام فعالیت داشتند که عمدتاً شامل کسب‌وکارهای خانگی و غیررسمی می‌شدند. برای این مشاغل، اینستاگرام نقش یک فروشگاه آنلاین رایگان و پربازدید را ایفا می‌کرد.
فیلترینگ اینستاگرام موجب کاهش فروش 85 تا 100 درصدی در بسیاری از کسب‌وکارها شد. این افت به دلیل کاهش دسترسی مشتریان و اختلال در کانال‌های بازاریابی و ارتباطی است.
گفته می شود بیش از یک میلیون نفر به‌طور مستقیم و 9 میلیون نفر به‌صورت غیرمستقیم به درآمد حاصل از اینستاگرام وابسته بودند. با فیلترینگ، بسیاری از این افراد شغل خود را از دست دادند یا با کاهش شدید درآمد مواجه شدند.
نظرسنجی‌ها نشان داده‌اند که 23 درصد از شاغلان آنلاین در پی فیلترینگ شغل خود را از دست داده‌اند، که این رقم برای زنان و کارآفرینان خانگی بسیار بیشتر است.
برآوردها نشان می‌دهند که هر ساعت فیلترینگ اینستاگرام 1.5 میلیون دلار به اقتصاد ایران خسارت وارد می‌کند. این میزان نشان‌دهنده تأثیر گسترده آن بر تجارت و تولید است.
کاهش دسترسی مردم به خدمات آنلاین باعث کاهش تقاضا برای محصولات و خدمات شده، که بر کاهش تولید و سودآوری کسب‌وکارها تأثیر گذاشته است.
از سوی دیگر کسب‌وکارهای خانگی برای انتقال به پلتفرم‌های دیگر، نظیر پیام‌رسان‌های داخلی، با مشکلات متعددی مانند کمبود کاربران، ضعف در زیرساخت‌ها و هزینه‌های بالای تبلیغات مواجه هستند.
کاهش پهنای باند و محدودیت‌های اینترنتی منجر به افت 35 درصدی بازدید از فروشگاه‌های آنلاین شد، که بسیاری از آن‌ها نتوانستند خود را با شرایط جدید تطبیق دهند.
بلاتکلیفی و از دست دادن شغل باعث افزایش استرس و مشکلات روانی برای بسیاری از صاحبان کسب‌وکارهای کوچک شده است.
محدودیت‌ها و فیلترینگ، اعتماد عمومی را به توانایی دولت در حمایت از کسب‌وکارها کاهش داده و انگیزه کارآفرینان برای توسعه فعالیت‌هایشان را تضعیف کرده است.
محدودیت‌های اینترنتی باعث می‌شود که کسب‌وکارها نتوانند به‌راحتی به منابع اطلاعاتی و ابزارهای ضروری مانند سیستم‌های پرداخت آنلاین، تبلیغات دیجیتال، و ارتباط با مشتریان جهانی دسترسی داشته باشند. این امر باعث کاهش بهره‌وری، مختل شدن ارتباطات تجاری و محدود شدن فرصت‌های رشد و نوآوری می‌شود.
در کنار همه اینها، رواج فروش وی‌پی‌ان در نتیجه فیلترینگ، مشکلاتی مانند خروج ارز، افزایش جرایم سایبری، و تضعیف امنیت اطلاعات را به همراه داشته است. رفع محدودیت‌ها و جایگزینی آن با مدیریت هوشمند اینترنت می‌تواند هم نیاز کاربران را برطرف کند و هم این بازار غیرقانونی را کنترل نماید.
چرا باید در فرایند فیلترینگ تجدیدنظر شود؟
فیلترینگ پلتفرم‌های بین‌المللی، اعتبار تجارت ایران را کاهش داده و ارتباطات تجاری با شرکای خارجی را مختل می‌کند. این موضوع در بلندمدت باعث کاهش سرمایه‌گذاری خارجی و تقویت انزوای اقتصادی می‌شود.
بسیاری از صاحبنظران فیلترینگ نوعی “تحریم داخلی” است که دسترسی به بازارهای جهانی را محدود می‌کند و نوآوری و رقابت را تضعیف می‌سازد و درواقع مانعی برای دسترسی آزاد به منابع آموزشی، علمی و فرهنگی است که می‌تواند رشد فردی و اجتماعی را محدود کند.
بسیاری از افراد به دلیل فیلترینگ، از دست دادن شغل یا نداشتن برنامه جایگزین، تحت فشار روانی شدید قرار گرفته‌اند. دسترسی آزاد به اینترنت، ارتباطات اجتماعی را بهبود می‌بخشد و حس اعتماد و همبستگی را تقویت می‌کند.
فیلترینگ و محدودیت‌های اینترنتی یکی از دلایل مهاجرت متخصصان و نخبگان به کشورهایی با آزادی بیشتر است. در نهایت رفع این محدودیت‌ها می‌تواند از خروج استعدادها جلوگیری کند.
