قدرت خرید ایرانی‌ها در سراشیبی سقوط؛ یازده ماه حقوق یک کارگر برابر است با قیمت آیفون 13

یک هفته از ورود آیفون 13 به بازار ایران می گذرد و این گوشی با قیمتی بین 30 تا 80 میلیون در انواع معمولی، پرو و پرو مکس به فروش می رسد یعنی یک کارگر باید حداقل 19 ماه حقوق خود را برای خرید یک آیفون معمولی (سی میلیون تومان) هزینه کند.

«بازتاب»؛ زهره علامی- درحالی که گوشی آیفون 13 در ایران کالایی لوکس محسوب می شود و اقشار پردرآمد قادر به خرید آن هستند اما در سایر کشورها می توان با حداقل حقوق پرداختی یک ماه، این گوشی را خریداری کرد.

قدرت خرید پایین در ایران فقط محدود به گوشی آیفون نمی شود، مثلا قیمت لپ تاپ 15اینچی مایکروسافت مدل surface book3-F  نود و سه میلیون و 900 هزارتومان است یا لپ تاپ 15اینچی مایکروسافت مدل surface book3 –E، نود و یک میلیون و 690 هزار تومان قیمتگذاری شده است، بنابراین برای خرید لپ تاپ مدل surface book3 –F، یک کارگر باید سه سال تمام حقوق خود را پس انداز کند یا اگر بخواهد مدل surface book3 –E را خریداری کند، 35 ماه حقوقش را هزینه کند.

روند نزولی قدرت خرید 

ممکن است برخی خرده بگیرند که چه دلیلی دارد که همه گوشی آیفون 13 داشته باشند یا چرا یک کارگر با پایین ترین میزان حقوق باید به دنبال خرید لپ تاپ surface book3 –F باشد، اما بحث بر سر مقایسه قدرت خرید کالا در ایران و سایر کشورهاست.

 گزارش مرکز آمار از وضعیت خط فقر در سال 99 نشان می دهد که 36 میلیون نفر در ایران زیر خط فقر هستند یعنی در شرایطی که بیش از یک سوم از مردم برای تأمین نیازهای اولیه خود با مشکل مواجه هستند صحبت از خرید آیفون 13 یا لپ تاپ surface عجیب به نظر می رسد اما مقایسه قدرت خرید در ایران با سایر کشورها می تواند تصویر بهتری را از وضعیت اقتصادی ایران بازنمایی کند.

حالا سوال این است که وضعیت در سایر کشورها چگونه است، یعنی هر فرد برای خرید گوشی آیفون 13 یا لپ تاپ surface چقدر باید هزینه کند؟

با توجه به آنکه حداقل حقوق در کانادا ماهیانه 2 هزار و 250 دلار است یک کانادایی با نصف حقوق خود می تواند صاحب یک آیفون معمولی شود و با سهم بیشتری از حقوق خود می تواند یک آیفون پرومکس خریداری کند، همچنین با پس انداز یک ماه و نیم حقوق در کانادا، می توان یک لپ تاپ surface book3 –F خرید.

در آمریکا هم شرایط تقریبا نزدیک به کاناداست و حداقل دستمزد فدرال 7.25 دلار برای هر ساعت است، با فرض ماهیانه 176 ساعت کار(1111 دلار در ماه) می توان با حداقل حقوق یک گوشی آیفون خریداری کرد.

اما شرایط در ایران متفاوت است و با توجه به آنکه حداقل حقوق کارمندان در سالجاری به سه میلیون و 500 هزارتومان می رسد، اگر این کارمند قصد خرید یک آیفون 13 معمولی(حدود 30 میلیون تومان) را داشته باشد باید حقوق 8 ماه و نیم خود را برای این خرید هزینه کند، یا با توجه به اینکه حداقل حقوق کارگر 2 میلیون و 600 هزار تومان است، او برای خرید این گوشی باید 11 ماه تمام حقوق خود را پس انداز کند.

راهکارهایی برای بهبود قدرت خرید مردم

آمارهای رسمی نشان می دهد که طی سه دهه گذشته به ویژه در 3 سال گذشته خانوارهای ایرانی با معضل کاهش قدرت خرید مواجه بوده اند که به صورت گرانی مایحتاج زندگی خود را نشان داده است، به گفته احسان سلطانی اقتصاددان، قدرت خرید مردم کمتر از نصف سه سال گذشته شده است و 95 درصد مردم قادر به افزایش مصرف خود نیستند.

درواقع طی سال های اخیر قدرت خرید مردم روندی نزولی داشته، بنابراین نسبت درآمد خانوار به سطح عمومی قیمت‌ ها کاهشی بوده است.

اگر درآمد خانوار نسبت به سطح قیمت‌ها(قدرت خرید) در یک دوره زمانی ثابت باشد به معنای ثابت بودن قدرت خرید است اما اگر قیمت‌ها رشد بیشتری از درآمد داشته باشد، قدرت خرید کاهشی می‌شود که براساس آمارها، در فاصله سال 68 تاکنون، مخرج این کسر (سطح عمومی قیمت‌ها) به شدت افزایش داشته است.

اما کاهش قدرت خرید خانوار در شرایط تورمی خود را چگونه نشان می دهد، به گفته کارشناسان افت قدرت خرید به دو صورت نمایان می شود، یکی رشد دستمزد کمتر از تورم و دیگری افزایش قیمت نسبی کالاهای حیاتی.

اگر افزایش دستمزدها هم تراز یا بیشتر از تورم باشد؛ زیان رفاهی تورم برای خانوار کم است اما درصورتی که رشد دستمزد کمتر از تورم باشد این موضوع شرایط را برای خانوار غیرقابل تحمل می کند.

دومین مورد مربوط به افزایش قیمت نسبی کالاهای حیاتی می شود و نرخ 47.6 درصدی تورم (طی سه سال گذشته) نشان می‌دهد که سبد مصرفی خانوار 47.6 درصد گران شده است و حتی اگر درآمد خانوار به میزان تورم افزایش یافته باشد باز هم قدرت خرید خانوار در تهیه این اقلام کاهش داشته است، به عبارت دیگر قدرت خرید مردم در این سال ها کاهشی بوده است.

حالادر این شرایط چه راهکاری برای بهبود قدرت خرید مردم می تواند موثر باشد؟ بهترین راهکار ایجاد اشتغال بیشتر برای خانوارهاست، ضمن اینکه نیاز به عملکرد درست در راهبری ظرفیت‌های نقدینگی هم داریم یعنی نقدینگی باید به سمت عرضه و تولید حرکت کند تا زمینه‌های رشد تولید و اشتغال ایجاد شود.