فروش کوله‌پشتی ۷۰۰۰۰۰ تومانی و دانش‌آموزانی ناتوان از پرداخت ۱۶ هزار تومان هزینه کتاب درسی!
در حالیکه که هم‌اکنون در شهر تهران کوله‌پشتی ۷۰۰ هزار تومانی و مدادرنگی ۲۰۰ هزار تومانی به فروش می‌رسد در مناطق محروم کشور پرداخت ۱۶ هزار تومان بابت هزینه کتاب‌های کلاس اول دبستان برای خانواده دانش‌آموزان معضل است!
با نزدیک شدن فصل بازگشایی مدارس، خانواده‌ها درگیر تأمین لوازمالتحریر مورد نیاز تحصیل فرزندانشان هستند، ملزوماتی که حالا زیر سایه افزایش بی‌رویه قیمت‌ها در مقایسه با سال‌های قبل، افزایش قیمت چشمگیری را تجربه می‌کنند.
افزایش هزینه‌های تحصیل دانش‌آموزان بیشترین فشار و تأثیر منفی خود را بر سبد هزینه خانوارهای طبقه ضعیف جامعه تحمیل می‌کند و در این میان حتی برخی نگران ترک‌تحصیل‌هایی هستند که زیر سایه افزایش هزینه‌های تحصیل رقم می‌خورد.
در همین رابطه پدر یک دانش‌آموز که امسال به پایه دوم دبستان می‌رود، درباره تأمین لوازمالتحریر مورد نیاز فرزندش گفت: ” اگر بخواهیم یک حساب سرانگشتی داشته باشیم، تأمین لوازمالتحریر مورد نیاز یک دانش‌آموز با حداقل قیمت و پایین‌ترین کیفیت 200 هزار تومان بدون احتساب هزینه کیف مدرسه است، برای فرزندم در حداقل میزان ممکن به خرید لوازمالتحریر اقدام کردم که 150 هزار تومان هزینه‌اش شد و تقریباً مطمئم که کافی نیست و بازهم باید در طول سال برای خرید دفتر یا مداد اقدام کنم.
در کنار آن باید هزینه کتاب‌های درسی را هم محاسبه کرد که برای پایه اول ابتدایی 16 هزار و 100 تومان است و در دوره متوسطه اول و دوم به طور میانگین 40 و 45 هزار تومان است؛ در مجموع می‌توان گفت تهیه کیف، کتاب و لوازمالتحریر مورد نیاز دانش‌آموز با حداقل نیازها حدود 400 هزار تومان خواهد بود و به این مورد باید شهریه مدارس دولتی را هم اضافه کرد.”
حالا افزایش هزینه‌های تحصیل دانش‌آموزان این سؤال را مطرح می‌کند که این وضعیت در روند تحصیل دانش‌آموزان به‌ویژه در مناطق محروم چه تأثیراتی خواهد داشت و آیا به ترک تحصیل منجر خواهد شد؟
در همین رابطه ابوالفضل کمالی؛ رئیس سابق آموزش و پرورش منطقه 7 شهر تهران در مورد تأثیر قیمت کتاب‌های درسی و لوازم التحریر بر روند تحصیل دانش‌آموزان به ویژه در مناطق محروم کشور اظهار کرد: ابتدا باید بگویم در شرایط عادی از همین مواقع یا شاید زودتر معمولاً یک شوک به بازار لوازمالتحریر و ملزومات مدرسه‌ای وارد می‌شود و گاهی قیمت‌ها 10 تا 20 درصد افزایش می‌یابد.
افزایش 500 درصدی قیمت کاغذ مورد نیاز مدارس!
به گزارش تسنیم؛ رئیس سابق آموزش و پرورش منطقه 7 شهر تهرانیادآور شد: به گفته مسئولان بخش کتاب‌های درسی آموزش و پرورش، 142 میلیون جلد کتاب درسی با قیمت دلار 4200 تومانی تهیه شده و گرانی آنچنانی برای کتاب‌های درسی وجود ندارد اما درباره لوازمالتحریر عنوان شده بود که لوازم التحریر ایرانی حدود 30 درصد و لوازم التحریر خارجی 50 درصد افزایش قیمت داشته است اما وقتی وارد واقعیت‌ها شده و به دل بازار رفته و به عنوان والدین دانش‌آموزان می‌خواهیم خریدی داشته باشیم، متوجه خواهیم شد که قیمت‌ها خیلی بیشتر است، بنده مدیر یکی از مدارس دولتی شهر تهران هستم و سال گذشته کاغذ را 12 هزار تومان می‌خریدیم که هم اکنون 55 هزار تومان شده است یعنی وقتی بررسی می‌کنیم می‌بینیم رقم آن حدود 500 درصد افزایش پیدا کرده است!
رشد بیش از حد قیمت لوازمالتحریر و تأثیر آن بر ترک تحصیل
او این موضوع را مطرح می‌کند که باید بررسی کنیم آیا لوازمالتحریر به‌عنوان ابزار ضروری تحصیل است یا خیر، اگر پاسخ مثبت بود و جزو ضروریات برای تحصیل دانش‌آموز است و باید با این ابزار به ارتقای کیفیت تحصیل دانش‌آموز کمک شود در اینجا گرانی 100 درصدی معنادار و رشد بیش از حد قیمت‌ها منجر به کاهش خرید و تقاضا شده و حتی ممکن است منجر به ترک تحصیل هم منجر شود و زمانی اوضاع بحرانی‌تر خواهد شد که در بحث عدالت آموزشی مشاهده می‌کنیم چقدر تبعیض اقتصادی بین افراد مختلف کشور وجود دارد مثلاً برخی روستاهای ما واقعاً مشکل اقتصادی حاد دارند و برای آنها تهیه لوازمالتحریر برای تحصیل فرزندانشان بسیار سخت می‌شود.
بنده از یکی از دوستانم که در بازار لوازمالتحریر است، اوضاع را پرسیدم که در پاسخ گفت مشتریان فوق‌العاده نسبت به سال گذشت کم شده‌اند و این نشان می‌دهد باید تدابیر جدی از سوی مسئولان اندیشیده شود.
تغذیه رایگان و شیر رایگان دانش‌آموزان حذف شد
این مدیر مدرسه می‌گوید: برای مناطق کمتر برخوردار بسیار نگرانم چرا که از نظر تهیه لوازمالتحریر و حتی کتب درسی مشکل دارند باور کنید تعداد زیادی از افراد مناطق محروم شاید تنها درآمدشان، یارانه‌ها باشد و بنده از نزدیک این موارد را دیده‌ام، حتی 16 هزار تومان هزینه کتاب‌های کلاس اول دبستان برای بعضی‌ها مسئله است. مناطق حاشیه‌ای و مرزی کشور را بررسی کنید مناطقی هستند که برای آنها تهیه یک دفتر هم ممکن است دشوار باشد؛ اگر آموزش و پرورش شکوفا می‌خواهیم فقط با حرف محقق نمی‌شود و باید وارد اقدامات عملیاتی شد، با هر مسئولی که صحبت می‌کنیم درباره اهمیت آموزش و پرورش ساعت‌ها صحبت می‌کند اما هنگام عمل اینگونه نیست به عنوان مثال در گذشته تغذیه رایگان را داشتیم که حذف شد و تبدیل به شیر رایگان شد که آن هم حذف شده است!
قبول داریم که تعدادی از دانش‌آموزان به ویژه در مناطق محروم به دلیل مشکلات، انگیزه‌ای برای ادامه تحصیل ندارند اما آیا گرانی لوازمالتحریر نمی‌تواند یکی از دلایل باشد؟ آموزش و پرورش که می‌تواند 60 تا70 درصد پول کتب درسی را به صورت یارانه پرداخت کند برای مناطق محروم کاملا آنها را رایگان کند.
لوازمالتحریر و کتب درسی رایگان را برای دانش‌آموزان مناطق محروم محقق سازیم
کمالی به تجربیات جهانی نیز گُریزی زد و با طرح این پرسش که چرا برخی کشورها در زمینه آموزشوپرورش حرف زیادی برای گفتن دارند؟ در کشورهایی که سیستم آموزش و پرورش قدرتمند است، وضعیت کتاب‌های درسی همانند کشور ما نیست و آنها سرفصل‌ها را عنوان می‌کنند و هر منطقه و مدرسه براساس سرفصل‌هایی که آموزش و پرورش تعیین کرده است از کتب موجود در کتابخانه خودشان استفاده می‌کند و نیازی نیست، دانش‌آموزان کتاب بخرند همچنین لوازمالتحریر اولیه نیاز دانش‌آموزان را رایگان در اختیار قرار می‌دهند، ما وقتی می‌گوییم آموزش و پرورش مهم است باید در این زمینه‌ها بودجه اختصاص دهیم و رقم آن هم زیاد نمی‌شود شاید یک درصد بودجه کل کشور! چرا که فقط برای مناطق محروم اجرا می‌شود.
تقاضای من این است بر روی رایگان بودن لوازمالتحریر و کتب درسی در مناطق محروم و کمتر برخوردار دولت برنامه‌ریزی کند آن هم برای همین امسال و نه سال‌های آینده.
این مدیر مدرسه به این موضوع مهم اشاره دارد که تصور کنید حتی توانستیم معلم را برای مدارس محروم تأمین کنیم اما وقتی دانش‌آموز دفتر و کتاب ندارد باید چه کار کند؟ معتقدم باید تمام زمینه‌ها را درنظر بگیریم و انتظار ما از مجلس این است که بگوید آیا این مباحث در بودجه آموزش و پرورش دیده شده است یا خیر، آیا در قالب یارانه تحصیل به مناطق محروم، لوازمالتحریر مورد نیاز دانش‌آموزان را تأمین می‌کنیم.
سیاسی‌کاری‌هایی که بیش از حد در کشور ما وجود دارد و آموزش و پرورش بیش از همه وزارتخانه‌ها سیاست‌زده شده است مجالی برای این اقدامات نمی‌دهد، مجلس علاوه بر قانونگذاری وظیفه نظارتی را هم بر عهده دارد تا کنون در این رابطه چه کاری انجام داده‌اند؟
گرانی موجب افزایش گرایش مردم به سمت مدارس دولتی
کمالی در ادامه صحبت‌های خود به این مقوله اشاره کرد که هم‌اکنون به دلیل افزایش هرینه‌ها، مدارس غیردولتی هم بسیار آسیب‌پذیر شده‌اند و تعداد زیادی از دانش‌آموزان به دلیل مسائل اقتصادی خواهان مدارس دولتی هستند و مدرسه دولتی که باید 200 تا 300 دانش‌آموز داشته باشد نزدیک به 900 دانش‌آموز دارد و این نشان می‌دهد وضعیت مدارس غیردولتی هم بحرانی است؛ وضعیت اقتصادی فعلی بر تعداد انگشت شماری از مدارس تأثیری نداشته است و وضعیت به گونه‌ای است که سال گذشته در یکی از مناطق 14 مورد انحلال مدارس غیردولتی را داشتیم.
معتقدم مناطق محروم از بُعد آموزش و پرورش بسیار تحت فشار هستند و با کمبود نیرو مواجه‌اند و معلمانی که بتوانند وضعیت آموزشی مناطق محروم را سامان بدهند تمایلی برای رفتن به آنجا ندارند و از نظر کیفیت مشکلات زیادی وجود دارد، معلم پس از کسب تجربه به مرکز استان می‌آید و هم اکنون تعداد معلمان کیفی در مناطق محروم بسیار اندک است از سوی دیگر با برخی مسائل مانند هزینه‌های لوازم التحریر در سبد خانوار مواجه هستیم و برای اینکه عدالت آموزشی را بیشتر زیرسؤال نبریم باید چاره‌ای برای آن اندیشید.
70 درصد هزینه کتاب‌های درسی توسط آموزشوپرورش تأمین می‌شود
نادیا دواری؛ معاون سابق آموزش ابتدایی آموزشوپرورش شهر تهران نیز درباره عدالت آموزشی بر این باور است که وقتی از عدالت آموزشی صحبت می‌کنیم می‌تواند پهنه بسیار گسترده‌ای داشته باشد و موضوعات مختلفی را دربربگیرد آن چه امروز باید روی آن تمرکز کنیم بحث شاخص‌هایی است که در ترک تحصیل دانش‌آموزان و محرومیت آنها از ادامه تحصیل موثر است، به نظر می‌رسد ایران در بحث چاپ و توزیع کتاب‌های درسی یکی از پرخرج ترین کشورها است و وزارت آموزش و پرورش سوبسید بالایی را درنظر می‌گیرد، با توجه به صحبت‌های مسئولان تدوین کتب درسی، حدود 30 درصد قیمت تمام شده کتاب‌ها از مردم دریافت می‌شود در واقع آموزش و پرورش 70 درصد از قیمت تمام شده کتاب را خودش پذیرفته و پرداخت می‌کند و با توجه به اینکه آموزش و پرورش در کشور ما امر حاکمیتی است این سوبسید به عنوان یک بحث حمایتی موثر و مهم است.
قیمت کتاب‌های درسی پایه اول دبستان حدود 16 هزار تومان است و با توجه به شرایط فعلی مبلغ بالایی نیست و در محرومترین نقاط کشور نیز مردم می‌توانند از عهده این هزینه برای فرستادن فرزندانشان به مدرسه بربیایند، قیمت کتاب‌ها در دوره متوسطه اول میانگین حدود 40 هزار تومان و در دوره دوم متوسطه حدود 45 هزار تومان است و هزینه بیشتری که مردم ممکن است متحمل شوند در شاخه فنی و حرفه‌ای و کاردانش است که میانگین قیمت کتاب‌ها 60 هزار تومان است و همین کتاب را اگر خانواده‌ها در بازار آزاد بخواهند تهیه کنند مبلغی حدود 250 تا 300 هزار تومان است.
لوازمالتحریر میلیونی دانش‌آموزان در مدارس برخوردار تهران
دواری معتقد است موضوع دیگری که برای تحصیل فرزندان موجب ایجاد هزینه برای خانواده‌ها می‌شود، هزینه‌های لوازمالتحریر است؛ او دراین باره گفت: در حوزه لوازمالتحریر باید بدانیم درباره کدام گروه از بچه‌ها صحبت می‌کنیم، گروهی که در مدارس خاص و غیردولتی تهران و در محیط برخوردار تحصیل می‌کنند که از وسایل و لوازمالتحریر فانتزی استفاده می‌کنند یا منظورمان گروهی است که لوازمالتحریر برای آنها جزو ابزار اولیه مورد نیاز برای تحصیل است، اگر معیار ما گروه اول باشد هم اکنون در شهر تهران کوله‌پشتی 700 هزار تومانی و مدادرنگی 200 هزار تومانی به فروش می‌رسد و در مجموع ممکن است هزینه خرید لوازمالتحریر دانش‌آموز در یکی از مدارس برخوردار تهران به چند میلیون تومان هم برسد اما با هزینه خیلی نازل می‌توان لوازمالتحریر مورد نیاز را به عنوان ابزار مؤثر برای تحصیل دانش‌آموزان در مناطق محروم تهیه کرد.
کتاب‌های کمک درسی نیز الزاماً برای تحصیل دانش‌آموزان مفید و ضروری نیست و در دوره ابتدایی کتاب‌های کمک درسی را ممنوع کردیم در کل ما می‌گوییم کتاب‌های کمک آموزشی مفید نیست مگر آنهایی که معلم به تشخیص خود و به اقتضای کلاس درس از آن بهره‌برداری می‌کند نه اینکه تک به تک دانش‌آموزان ملزم به خرید کتاب کمک درسی شوند!
او در واکنش به این موضوع که “آیا سال گذشته در همین شهر تهران تغذیه و شیر رایگان توزیع شد؟” عنوان‌‌کرد: ما اینجا نمی‌خواهیم بحث لوازمالتحریر دانش‌آموزان و کتب درسی را به مشکلات کلان اقتصادی کشور وصل کنیم و اگر هدف محرومیت‌زدایی است به بحث‌های مفصلی نیاز دارد؛ اگر می‌خواهیم علل ترک تحصیل و افت تحصیلی دانش‌آموزان را در مناطق محروم بررسی کنیم، در هیچکدام از شاخص‌ها گرانی کتاب مطرح نیست.
دلایل ترک‌تحصیل؛ از آسیبهای اجتماعی تا تعصبات
اگر تحقیقاتی که در سطح کشور در محرومترین مناطق ایران انجام شده است را بررسی کنید، علت‌های زیادی برای ترک تحصیل وجود دارد و یکی از دلایل مهم این است که بچه‌ها آینده‌ای برای ادامه تحصیل قائل نیستند و می‌گویند وقتی درسمان تمام شد با این دیپلم نمی‌توانیم کاری انجام دهیم یا مسائل جنسیتی در برخی مناطق مطرح است و دختران را از مدارس خارج می‌کنند، ازدواج زودهنگام و آسیبهای اجتماعی خانواده از جمله طلاق از دلایل عمده ترک تحصیل دانش‌آموزان است حتی می‌توان گفت بخشی از دلایل تعصباتی است که در برخی مناطق کشور وجود دارد.
از تغذیه رایگان دفاع نکنید!
دواری به موضوع تحصیل رایگان در قانون اساسی اشاره دارد و معتقد است که آموزش رایگان شامل وسایل آموزشی یعنی کتب درسی و لوازم التحریر هم می‌شود و الان وسایل کمک درسی، کتب کمک آموزشی نیست بلکه لب تاپ و فضای مجازی خیلی مهم هستند و ما با شرایط ایده‌آل خیلی فاصله داریم و فقط مربوط به حوزه تعلیم و تربیت نیست و در خیلی از حوزه‌ها محرومیت داریم؛ خواهش من این است که از تغذیه رایگانی که قبلاً انجام می‌شد دفاع نکنید من در آن فضا و مدرسه‌ها درس خواندم، تغذیه رایگانی در آن زمان انجام می‌شد اما چقدر از محرومین جامعه می‌توانستند دسترسی داشته باشند و دیگر نباید به عقب برگردیم و از آن دفاع کنیم.
بنده با تغذیه رایگان مخالف نیستم اما اگر به عنوان یک راه حل برای محرومیت‌زدایی است اما راهش این نیست و باید از طریق دیگری محرومین جامعه مورد توجه قرار بگیرند؛ بحث ما درباره این است که می‌گوییم در گذشته تغذیه رایگان وجود داشت و به نحوی بود که می توانست محرومیت‌ها را جبران کند اما بنده با این نظر موافق نیستم به دلیل آنکه آن هم تأثیر مثبتی نداشت و اصولاً نحوه توزیع و نوع بهره‌برداری‌هایی که از آن می‌شد آنقدر در محرومیت‌زدایی موثر نبود.
نیاز به تأمین یارانه فرهنگی برای تحصیل دانش‌آموزان مناطق محروم
معاون سابق آموزش ابتدایی آموزشوپرورش شهر تهران بر این باور است که در بحث استفاده از لوازمالتحریر به فرهنگسازی نیاز داریم و این موضوع جای کار دارد، خانواده‌ها باید از مصرف‌گرایی و تجمل‌گرایی دور شوند البته مناطق محرومی داریم که باید به‌صورت ویژه دیده شوند و سوبسید 70 درصد برای کتاب‌های درسی این مناطق کافی نیست و نیاز است کتاب‌های درسی و ابزار اولیه تحصیل به‌صورت رایگان در اختیار دانش‌آموزان مناطق محروم قرار بگیرد یعنی اگر یارانه‌ای برای کمک اقتصادی به خانواده پرداخت می‌شود حتماً کمک یارانه فرهنگی نیز ارائه شود تا خانواده‌ها برای فرستادن فرزندانشان به مدرسه دغدغه هزینه‌ها را نداشته باشند، تأمین هزینه‌های تحصیل فرزندان نباید مانع شور و اشتیاق خانواده‌ها برای شروع فصل مدارس شود و ما باید پیشنهادی به مسئولان داشته باشیم تا در مناطق محروم کشور بسته‌های فرهنگی که تحصیل بچه‌ها را تسهیل می‌کند، ارائه شود و حتی در بحث تجهیزات کمک آموزشی مدارس مناطق محروم حمایتی انجام شود.
