فرهنگ‌سازی ترافیکی با تنبیه و مجازات انجام نمی‌شود/15 سالگی بهترین زمان فرهنگ‌سازی
یک روانشناس تاکید کرد که برای ارتقاء فرهنگ ترافیک لازم است که اقدامات فرهنگ‌سازی نسبت به اعمال قانون و مجازات در اولویت قرار بگیرد.
امیرمحمد صفرانداقی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره ریشه‌های روانی و تاثیرات تربیتی افراد در فرهنگ ترافیکی اظهارکرد: فرهنگ سازی عنصری چند بعدی است و شاید اگر بخواهیم صرفا با آموزش‌های زودگذر در دوران کودکی فرهنگ را در بین شهروندان ایجاد کنیم امری تحقق ناپذیر باشد. اما به طورکلی اینطور می توان گفت که سن ۱۴ تا ۱۵سالگی بهترین زمان برای فرهنگ‌سازی در افراد است و می‌توان در مراکز و مدارس و … که رابطه‌ای دو جانبه بین بخش‌های آگاهی دهنده و جامعه وجود دارد، این اهداف را دنبال کرد.
وی با بیان اینکه نمی‌توان فرهنگ را با تنبیه و جریمه و تابلو ایجاد کرد، گفت: اگر بنا بود صرفا همین اقدامات سبب ایجاد یک فرهنگ شود، طبیعتا تا کنون باید فرهنگ ترافیکی مطلوبی در کشورمان ایجاد شده بود اما اینطور نیست و ما شاهد این هستیم که مثلا افراد در اتوبان‌ها با سرعت بالا حرکت می‌کنند و زمانیکه به دوربین‌های کنترل سرعت نزدیک می‌شوند سرعت خود را کاهش می‌دهند تا دوربین سرعت بالای آن‌ها را ثبت نکند، بنابراین می‌توان گفت که جریمه در حدی که انتظار می‌رود بازدارنده نیست و فرهنگ سازی موثرتر است.
این روانشناس افزود: در واقع تنبیه‌ها باعث نمی‌شود که اخلاقی در رفتار و درون فرد شکل بگیرد و صرفا یک منع است که فرد را با استفاده از یک ابزار مجازات به یک کار وادار یا منع می‌کند و این باعث فرهنگ سازی نمی‌شود.
صفرانداقی با بیان اینکه حتما فرهنگ سازی باید نسبت به مجازات و جریمه در اولویت باشد، گفت: یک نمونه موفق این فرهن گسازی مربوط به استفاده از کمربند ایمنی در میان افراد است. در سال‌های گذشته استفاده از کمربند ایمنی کمتر جدی گرفته می‌شد و شهروندان کمتری از آن استفاده می‌کردند، اما در یک بازه زمانی فرهنگ‌سازی های گسترده‌ای از سوی رسانه ها در این زمینه انجام شد و ما حتی شاهد بودیم که در تمام تولیدات سینمایی و تلویزیونی و … هم از کمربند ایمنی استفاده شد که نتیجه این اقدام بستن کمربند ایمنی از سوی رانندگان شد؛ اما متاسفانه مثلا برای فرهنگ سازی عبور از خط عابرپیاده فرهنگ سازی گسترده‌ای اتفاق نیفتاد.
وی با بیان اینکه تنبیه و منع بدون فرهنگ سازی باعث ایجاد یک ظاهرنگری می‌شود، گفت: متاسفانه این رویه در حال حاضر در میان شهروندان دیده می‌شود، برای مثال در خیابان انقلاب یا ۱۶آذر در ساعت شلوغی دانشجویان و شهروندانی را می بینیم که فلسفه‌ها و ساختارهای مدرن و پسا مدرن را می‌شناسند اما بدون توجه به چراغ قرمز از خط عابر رد می‌شوند، در حالی که برخی از این افراد شهروندانی هستند که اگر درباره یک امر قانونی و فلسفی با آن‌ها صحبت کنیم نظریاتی از فیلسوفان بزرگ جهان ارائه می‌کنند و این دقیقا همان ظاهرسازی است، به این معنی که امر اخلاقی برای این افراد درونی نشده و در حد یک ظاهر یادگیری است.
این روانشناس با بیان اینکه به صورت منطقی تنبیه باعث کاهش یک رفتار نمی‌شود، ادامه داد: از نظر روانشناسی تنبیه در کاهش رفتار در کوتاه مدت موفق است و در طولانی مدت کاملا ناموفق است و سبب می‌شود که فرد در صورت وجود ابزارهای تنبیه فرمانبرداری کند اما زمانی که امر تنبیهی از بین می‌رود فرد دیگر از آن هنجار پیروی نمی‌کند.
وی افزود: فرهنگ سازی در روانشناسی باید از درون آغاز شود و این اتفاق که ما ابزار قدرت را به جای درون به بیرون انتقال می‌دهیم بسیار بی‌تاثیر است و مثل کودکی است که در زمان وجود پدرش آرام است و در زمان نبودن وی رفتارهای دیگری مثل پرخاشگری از خود بروز می‌دهد، در این شرایط نمی‌توان گفت که این کودک از تربیت مناسبی برخوردار بوده است زیرا صرفا به دلیل وجود پدر از هنجارها سرپیچی نمی‌کند؛ این مثال در قانون نیز وجود دارد که به اصطلاح عامیانه باید چوبی بالای سر افراد باشد تا قانون را رعایت کنند.
صفرانداقی با تاکید بر اینکه وضعیت ترافیکی در تهران از افتضاح ترین وضعیت‌های ترافیکی است گفت: در سطح شهر به ویژه در مناطقی مثل منطه ۱۱، میدان منیریه، میدان حر، چهار راه فاطمی تا ونک یک حجم عدم نظارت و بی‌قانونی مشاهده می‌شود، سالهاست که حرکت موتور در لاین بی‌آرتی یا تونل های شهری ممنوع است اما باز هم شاهد تردد موتورها در این خطوط و مسیرها هستیم.
وی با اشاره به اقداماتی نظیر ایجاد محدودیت تردد در مناطق مرکزی شهر تهران که به طرح ترافیک و زوج و فرد مشهور است، تصریح کرد: درحال حاضر شاهد یک نقش تنبیهی در این محدوده‌ها هستیم و خودروهای غیرمجاز در صورت ورود به این محدوده جریمه می شوند، نتیجه این تصمیم گیری این شده که برخی افراد با علت‌های مختلف به جای استفاده از وسایل نقلیه عمومی،وسیله نقلیه دیگری مثل موتور تهیه می‌کنند که باعث می‌شود بدون اینکه دارای گواهینامه موتورسیکلت باشند از این وسیله استفاده کنند که خطر بیشتری نیز ایجاد می‌کند و این افراد تخلفاتی مثل حرکت در خطوط بی‌آرتی و حرکت بدون کلاه ایمنی و… را انجام می‌دهند، بنابراین باید در نظر گرفت که هزینه و فایده‌ای که در قبال یک طرح به وجود می‌آید، چیست؟
