فرصت‌های پیش روی ایران برای صادرات به قطر
با زبانه کشیدن آتش اختلافات قطر با عربستان سعودی و تحریم‌های اقتصادی برخی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، یکی از موضوعاتی که در فضای تحلیلی اقتصاد ایران مطرح شده نحوه واکنش ایران به نیازهای وارداتی قطر است که با توجه به فضای خاص سیاسی این کشور می‌تواند یک فرصت ویژه برای بنگاه‌های ایرانی محسوب شود.
اما این نخستین بار نیست که اقتصاد ایران با یک فرصت صادراتی ویژه روبه‌رو می‌شود. یک‌سال پیش در چنین روزهایی بود که اختلافات روسیه و ترکیه که به دلیل سقوط جنگنده روسی توسط ترک‌ها ایجاد شده بود، فرصت ویژه‌یی را در اختیار بنگاه‌های ایرانی قرار داد تا از این شکاف به نفع توسعه محصولات صادراتی خود استفاده کنند. دریچه‌یی که به دلیل سهل‌انگاری و عدم برنامه‌ریزی طرف ایرانی از بین رفت تا سایر کشورها جای ایران را در مطالبات وارداتی روسیه پر کنند.
به گزارش بازتاب به نقل از تعادل ، این‌بار قضیه به صورتی دیگر برای قطر پیش آمده و جدای از بهره‌برداری‌های سیاسی و دیپلماسی این فرصت برای بنگاه‌های ایرانی پیش آمده تا بازارهای قطر را برای صادرات محصولاتشان محک جدی بزنند. فرصتی که در صورت غفلت دوباره توسط محصولات ترکی و چینی جایگزین می‌شود. در حالی کشورهای مختلف صادرات مختلف و فراوانی به قطر داشته‌اند که ایران در این سال‌ها بهره‌یی از این بازار نبرده است. حالا با این شرایط پیش آمده، ایران می‌تواند تا حدودی این بازار را به دست بگیرد و صادرات کالاهای مختلفی به این کشور کوچک حاشیه خلیج‌فارس داشته باشد. با توجه به اهمیت موضوع سراغ دیدگاه‌های اهالی اقتصاد رفتیم تا نوری به ابعاد پنهان فرصت‌های صادراتی ایران به قطر تابانده شود.
اعداد و ارقام مطالبات اقتصادی قطر
از زمان اعلام اخبار مربوط به چالش قطر و برخی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس تمام اخبار حول ماجرای قطر و قطع رابطه ۵ کشور عربی – عربستان سعودی، بحرین، مصر، یمن و امارات متحده عربی- با او می‌چرخد. ماجرایی که می‌تواند برای ایران به نوعی فرصت تلقی شود. به هرحال قطر کشوری ثروتمند است و با دارایی‌هایی که در سراسر دنیا دارد، می‌تواند به راحتی وارداتش را از مسیری دیگر و احتمالا از ایران انجام دهد. طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، قطر نخستین تولیدکننده گاز مایع در جهان است. بعد از هجوم مردم قطر به فروشگاه‌ها برای خرید مایحتاج ضروری این پرسش در ذهن بسیاری از فعالان اقتصادی ایجاد شده که ایران از چه طریقی می‌تواند از این مطالبات به نفع بازارهای صادراتی خود استفاده کند؟
کل واردات قطر در سال ٢٠١٦ از کشورهای دنیا حدود ٢٥میلیارد دلار بوده که 1.2میلیارد دلار آن مواد غذایی و کشاورزی بوده است البته در سال ٢٠١٥ کل واردات 6.32میلیارد و سهم غذا و کشاورزی3.3میلیارد دلار بوده است و کشورهای عربستان ٣٢٣میلیون، امارات ٣٧٧میلیون، بحرین ٤٥میلیون و مصر٧١میلیون دلار به قطر صادرات مواد غذایی داشته‌اند، یعنی ٣٠درصد واردات غذایی قطر از این چهار کشور بوده است.
قطر بازار هدف محصولات کشاورزی و صنعتی ایران است
یکی از چهره‌هایی که با توجه به تجربیاتش در مناطق آزاد می‌تواند، دیدگاه‌های کارشناسی برای صادرات محصولات بنگاه‌های ایرانی به قطر اظهارنظر کند، مدیر امور هماهنگی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی است که با بیان اینکه اولویت قطری‌ها برای افزایش سطح مناسبات تجاری با ایران افزایش صادرات از محور بندرعباس- قشم است، گفت: قطر می‌تواند بازار هدف محصولات غذایی، کشاورزی و صنعتی ایران باشد. جعفر آهنگران، در گفت‌وگو با ایلنا درباره افزایش مراودات تجاری و اقتصادی با قطر از طریق مناطق آزاد کشورمان اظهار داشت: چندی پیش یک هیات قطری از مناطق آزاد کشورمان بازدید داشتند و سه منطقه را برای افزایش روابط تجاری در اولویت قرار دادند که اولویت اول آنها بوشهر بود. قطری‌ها در صورتی با افزایش روابط تجاری با ایران از طریق بوشهر موافق بودند که این منطقه به منطقه آزاد تبدیل شود. طرح تبدیل بوشهر به منطقه آزاد به مجلس ارائه شده اما هنوز تصمیمی درباره آن نگرفتند.
این مقام مسوول ادامه داد: اولویت بعدی قطری‌ها برای افزایش سطح مناسبات تجاری و اقتصادی با ایران افزایش فعالیت‌ها در مناطق بندرعباس و قشم بود که به نظر می‌رسد افزایش صادرات به این کشور از محور بندرعباس- قشم از این پس در اولویت قرار بگیرد. وی ادامه داد: به نظر می‌رسد، قطر قصد دارد پایتخت تجاری خود را به بندر الروییس در شمال این کشور منتقل کند و از این رو این منطقه را به منطقه آزاد تبدیل کرده است.
فرصت برد – برد برای ایران و قطر
آهنگران با تاکید بر اینکه شرایط قطر می‌تواند یک فرصت برد–برد برای منطقه قشم و بندرعباس و این کشور ایجاد کند، گفت: ایران باید از این فرصت نهایت استفاده را داشته باشد و از این پس قطری‌ها هم با ایران همراه‌تر خواهند بود.
مدیر امور هماهنگی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی با بیان اینکه قطر یک کشور وارد‌کننده است و صادرات آن تنها در حوزه انرژی است، ادامه داد: قطر می‌تواند بازار هدف تولیدات و محصولات ایرانی باشد به این شرط که بتوانیم استانداردهای خود را نزدیک به استانداردهای جهانی کنیم. وی افزود: پیش از ایجاد اختلاف قطر با عربستان سعودی هم با کشور قطر مذاکراتی درباره صادرات محصولات مختلف از جمله مصالح ساختمانی برای آماده‌سازی این کشور جهت برگزاری مسابقات جام جهانی 2020 داشتیم اما با این فرصت پیش آمده می‌توانیم روابط تجاری و اقتصادی با قطر را سریع‌تر افزایش دهیم.
آهنگران تاکید کرد: قطر می‌تواند مخاطب و بازار محصولات صنعتی و به ویژه محصولات کشاورزی ایران باشد به شرطی که بتوانیم حداقل در بخش بسته‌بندی محصولات، کیفیت را ارتقا دهیم.
این مقام مسوول با بیان اینکه وقت زیادی برای جذب بازار قطر نداریم، گفت: در حال حاضر تمام کشورها می‌توانند رقیب ایران برای جذب بازار قطر باشند چه کشورهای همسایه ایران و چه کشورهایی مانند چین که فاصله زیادی با قطر دارند.
پتانسیل صادرات ۵ میلیاردی مواد غذایی
در شرایطی که آهنگران از زمان محدود و اندک ایران برای تاثیرگذاری در بازارهای صادراتی قطر خبر می‌دهد، رییس کنفدراسیون صادرات ایران، ظرفیت‌های کوتاه‌مدت اقتصاد قطر برای بنگاه‌های ایرانی را حداقل 5میلیارد دلار ارزیابی می‌کند. لاهوتی وضعیت پیش آمده بابت قطع رابطه کشورهای عربی با قطر را فرصتی بی‌نظیر برای اقتصاد ایران دانست و تاکید کرد: بازاری ۴ تا ۵ میلیارد دلاری پیش روی ایران قرار دارد. رییس کنفدراسیون صادرات ایران در گفت‌وگوی رسانه‌یی با اشاره به تحریم قطر از سوی کشورهای عربی، این موضوع را فرصتی بی‌نظیر برای اقتصاد ایران دانست و گفت: البته باید توجه داشت که این شرایط مادام‌العمر نیست و ممکن است در آینده نزدیک و دوره کوتاه‌مدت، اختلافات برطرف شود، بنابراین باید به سرعت، از این فرصت برای اقتصاد ایران بهره گرفت. رییس کنفدراسیون صادرات ایران افزود: البته موضوعی که روز گذشته برای قطر پیش آمد، دنیا را شوکه کرد؛ به دلیل اینکه تا صبح روز گذشته هم، هیچ صحبتی از این موضوع به میان نیامده بود و حتی زمزمه‌هایی هم از آن، شنیده نشده بود؛ اما به یک‌باره عربستان سعودی، امارات متحده عربی و مصر، موضوع قطع رابطه با قطر را اعلام کردند.
وی تصریح کرد: فارغ از اینکه این موضوع، در روابط سیاسی قطر با کشورهای منطقه چه تاثیری خواهد داشت؛ باید به نقاط مثبت آن برای اقتصاد ایران فکر کرد؛ چراکه قطر یکی از ثروتمندترین کشورهای منطقه و البته تاثیرگذار در حوزه کشورهای عربی است؛ ولی به هرحال، عدم ارتباطات مستقیم با این کشور و وضع تحریم‌ها می‌تواند در اقتصاد این کشور تاثیرگذار باشد؛ البته همان‌طور که وزارت امور خارجه ایران نیز موضوع گفت‌وگو را به طرفین دعوا پیشنهاد داد؛ به نظر می‌رسد همه باید حول محور مذاکره و دیپلماسی، این مشکل را حل و فصل کنند.
روسیه شرایط مشابهی داشت اما فرصت‌سوزی کردیم
لاهوتی ادامه داد: البته این نکته را هم باید اضافه کرد که این شرایط پیش آمده برای ایران در موضوع قطر، شرایطی است که یک‌سال و نیم گذشته برای روسیه رخ داد؛ ولی به دلیل اینکه ما امکانات مورد نیاز را در مورد روسیه نداشتیم و از نظر فرهنگی و آشنایی به بازارهای آنها، شناخت کاملی وجود نداشت، نتوانستیم از فرصت به نحو مطلوب استفاده کنیم؛ ولی این شرایط برای قطر متفاوت است؛ چراکه از نظر فرهنگی و منطقه‌یی، بیشتر به هم نزدیک هستند و بهتر می‌توان مراودات را برقرار کرد.
