فجر؛ جشنواره ای خانه به‌دوش

جشنواره فیلم فجر به‌عنوان مهم‌ترین رویداد سینمایی ایران، مثل کارمند شریفی می‌ماند که پس از سی و اندی سال تلاش و فعالیت و زندگی پرغرور شرافتمندانه، هنوز خانه‌ای ندارد و به مستاجری خود ادامه می‌دهد. در این هشت سال اخیر، برج میلاد به عنوان محل اصلی نمایش فیلم‌ها برای اهالی رسانه و هنرمندان شناخته می‌شد و عنوان «کاخ جشنواره» را یدک می‌کشید، اما ظاهرا بنا به گفته‌های دبیر و مدیران جشنواره، امسال میزبانی برج میلاد منتفی است و هنوز خانه بعدی این رویداد مهم مشخص نیست.

بی‌خانمانی و بلاتکلیفی میزبانی جشنواره فیلم فجر در حالی است که جشنواره‌های معتبر دنیا باوجود سابقه‌ای بسیار طولانی‌تر از جشنواره ما، این همه تغییر در میزبانی نداشته‌اند و معمولا اهالی و علاقه‌مندان سینما در محل‌ها و پاتوق‌های ثابتی به عنوان کاخ جشنواره به تماشای فیلم‌ها می‌نشینند. به عنوان مثال جشنواره کن هر سال در کاخی ثابت با سالن‌هایی چون لومیر و دبوسی و بونوئل برگزار می‌شود و جشنواره فیلم برلین هم در کاخ برلیناله و سونی سنتر.

سی و ششمین جشنواره فیلم فجر در حالی از 12 تا 22 بهمن امسال برگزار می‌شود که ابراهیم داروغه‌زاده، دبیر آن بتازگی در برنامه تلویزیونی چشم شب روشن به‌طور قطعی از خداحافظی برج میلاد از این رویداد خبر داده است. او یکی از دلایل این تصمیم جشنواره را، هزینه‌بر بودن میلاد و میزبانی از جمعیتی چهارهزارنفری دانست. تصمیم برای پایان دادن دورهمی شلوغ و پرهیاهو البته راهکار مناسبی است، به شرطی که متولیان سینما همچون سازمان سینمایی و وزارت ارشاد به خواسته همیشگی اهالی رسانه و هنرمندان احترام بگذارند و محل ثابت و استانداردی را به عنوان کاخ دائمی جشنواره فیلم فجر در نظر بگیرند.

خداحافظی با دورهمی سینما

مسعود نجفی، مدیر روابط عمومی جشنواره فیلم فجر، درباره محل ثابت برگزاری جشنواره فجر به جام‌جم گفت: یادم است به‌عنوان خبرنگار سال‌ها قبل در اختتامیه‌ها چندین بار این سوال را از وزیران وقت ارشاد، معاونت سینمایی وقت و دبیران جشنواره فجر پرسیدم که چرا ما محلی به نام کاخ جشنواره نداریم؟ این مربوط به موقعی بود که هنوز جایی به نام میلاد وجود نداشت. همه آنها ابراز امیدواری می‌کردند که این اتفاق رخ دهد. در مقاطع مختلف صحبت‌هایی برای خرید زمین و احداث کاخ جشنواره مطرح شد، اما هیچ‌وقت به سرانجام نرسید.

نجفی ادامه داد: با این‌که برج میلاد قابلیت‌های زیادی دارد، اما پاسخگوی این نیاز برای متمرکز کردن همه جشنواره‌ها در آنجا نیست. این میزبانی بیشتر شبیه یک مهمانی شد که هر سال هم گسترده می‌شد. مهم‌ترین نکته‌ای که آقای داروغه‌زاده، دبیر جشنواره دارد این است که فضای جشنواره حرفه‌ای و از حالت دورهمی خارج شود.

مدیر پردیس تماشا افزود: از روزی که بحث منتفی شدن میزبانی برج میلاد مطرح شده، در حال بررسی گزینه‌های مناسب موجود هستیم، به عنوان مثال صبح روز گذشته سینما کانون در خیابان حجاب را دیدیم. یکی از تفاوت‌ها با سال‌های گذشته این است که برج میلاد را برای جمعیتی حدود 1500 نفر می‌خواستیم و الان دنبال جایی هستیم که فقط ظرفیت اهالی رسانه را داشته باشد.

نجفی بحث تفکیک اهالی رسانه و هنرمندان را که در برخی جاها مطرح شده، نادرست خواند و گفت: به روال سال‌های قبل عوامل اصلی 22 فیلم حاضر در جشنواره در کاخ جشنواره حضور خواهند داشت و همراه اهالی رسانه فیلم‌ها را می‌بینند و در نشست‌های پرسش و پاسخ شرکت می‌کنند و طبیعی است که تعامل میان هنرمندان و اهالی رسانه برقرار است.

مدیر روابط عمومی جشنواره فیلم فجر تاکید کرد: ایده آل ما این است که فضا به این سمت برود که در سال‌های بعد محلی دائمی به عنوان کاخ جشنواره داشته باشیم؛ جایی که همه جشنواره‌های سینمایی در آنجا متمرکز شود.

نجفی که به عنوان خبرنگار، تجربه حضور در جشنواره‌های مختلف جهانی از جمله کن را دارد، در ادامه از ثبات میزبانی جشنواره‌های معتبر دنیا هم گفت و افزود: کاخ جشنواره کن مجموعه‌ای با سالن‌های مختلف از جمله لومیر، دبوسی، بونوئل، شصت سالگی و… است که برای طیف‌های مختلف برگزار می‌شود. اهالی رسانه هم با کارت‌های رنگی و دسترسی‌های مختلف در سالن‌های همین مجموعه، فیلم‌ها را می‌بینند. هنرمندان و مردم عادی که بلیت می‌خرند هم در همین سالن‌های مختلف کاخ جشنواره به تماشای فیلم‌ها می‌نشینند. بجز کاخ جشنواره، دو سه سینمای نزدیک اطراف جشنواره هم به نمایش فیلم‌ها اختصاص دارد. فقط فیلم‌های کوتاه از این قضیه مستثناست و در سینمای دیگری دور از کاخ جشنواره نمایش داده می‌شود.

کاخ جشنواره کن در طول سال میزبان جشنواره‌ها و مناسبت‌های مختلف است، به عنوان مثال همین الان یک جشنواره معتبر تولیدات رادیو و تلویزیونی در آنجا برگزار می‌شود.

جشنواره‌های دیگر مثل برلین هم مثل کن، کاخ ثابتی برای نمایش فیلم‌ها دارد و مجموعه‌ای با چند سالن است.

ضعف مدیریت دولتی

رامین رحیمی، کارشناس و پژوهشگر سینما درباره تفاوت‌های جشنواره فیلم فجر با جشنواره‌های معتبر جهانی درباره محل ثابتی برای میزبانی به جام‌جم گفت: جشنواره‌ها با حمایت دولت برگزار می‌شود، طبعا اگر قرار بر روند برگزاری جشنواره فیلم فجر مانند حدود چهار دهه قبلی باشد، باید ضعف را در مدیریت دولتی جست‌وجو کرد. چرا باوجود این همه بودجه و هزینه‌کرد، لوکیشن ثابتی برای برگزاری جشنواره فیلم فجر و دیگر جشنواره‌های سینمایی وجود ندارد و اصلا ساخته نشده است؟ تا چه زمانی این روال ادامه خواهد داشت و چرا فکری برای این موضوع نمی‌شود؟ داشتن یک لوکیشن ثابت کمک می‌کند ما یک پایگاه همیشگی سینمای جشنواره پسند داشته باشیم و حداقل در طول سال بتوانیم فیلم‌های برتر آن جشنواره‌ها را برای علاقه‌مندان نمایش دهیم و مرور و نقد و بررسی کنیم.

پخش کننده جهانی فیلم‌های عباس کیارستمی همچون «کپی برابر اصل» افزود: اگر این اتفاق بیفتد، متولیان و مدیران این کاخ و این لوکیشن ثابت می‌توانند بهره‌برداری‌های مختلف و موثری غیر از زمان برگزاری جشنواره‌ها ببرند و به نیازها و علایق اهالی سینما و علاقه‌مندان این عرصه هم پاسخ مثبت دهند.

رحیمی در ادامه درباره ویژگی‌های کاخ جشنواره هم گفت: لوکیشن ثابت برگزاری جشنواره‌های سینمایی و کاخ جشنواره فیلم فجر باید برای نمایش فیلم طراحی و ساخته شود و کیفیت تصویر و صوت سالن‌های مختلف آن استانداردهای لازم را داشته باشد. برای نمایش فیلم‌های خارجی هم باید سرورهایی وجود داشته باشد که بتواند فرمت‌هایی چون 4k و حتی 3D و آیمکس را پشتیبانی کند. طبعا لابی‌هایی هم باید وجود داشته باشد تا سینماگران و اهل رسانه پس از نمایش فیلم‌ها با هم حرف بزنند. ضمن این‌که باید محلی برای عرضه و بازار فیلم هم طراحی شود. همچنین این لوکیشن باید باشگاهی با اعضای علاقه‌مند ـ مثل دانشجویان ـ راه‌اندازی کند و حمایت‌های ویژه‌ای هم در طول سال و زمان برگزاری جشنواره از آنها انجام دهد. بجز اینها حتما سهولت رفت و آمد هم مطرح است و باید لحاظ شود.

آرزوی پایان بلاتکلیفی

عباس یاری، منتقد سینما درباره حذف برج میلاد از میزبانی جشنواره فیلم فجر به جام‌جم گفت: در طول این هشت سال فقط یک سئانس در برج میلاد فیلم دیدم! مهم‌ترین دلیل آن هم این است که زیادی شلوغ و بی‌ریخت بود. ضمن این‌که رفت و آمد به آنجا هم برایم سخت بود.

دبیر هیات اجرایی و تحریریه ماهنامه فیلم که تجربه حضور در جشنواره‌های جهانی دارد، ضمن تاکید درباره ثبات میزبانی جشنواره‌های معتبر به عنوان کاخ جشنواره افزود: باید آرزو کرد همه این بلاتکلیفی‌ها و پراکندگی‌ها به آنجا برسد که ما صاحب یک کاخ ثابت جشنواره با سالن‌های مناسب نمایش فیلم شویم. ضمن این‌که باید نکات مهمی را هم درباره این موضوع درنظر داشته باشیم؛ از جمله این‌که دسترسی آن برای همه راحت و امکاناتش هم درست و استاندارد باشد. در طول این سال‌ها از دوستان و همکاران شنیده بودم که سالن نمایش فیلم برج میلاد چندان به لحاظ صدا و تصویر خیلی خوب نیست. به نظر می‌آید اساسا آنجا را برای مناسبت‌های غیرفیلمی مثل کنسرت ساختند.