غربالگری اعتیاد در نظام مراقبت‌های اولیه/”کاهش آسیب” رویکرد جدی وزارت بهداشت
اخیرا برنامه ششم توسعه از طرف رئیس جمهور ابلاغ شد و در این سند بند مهمی در حوزه آسیب‌های اجتماعی وجود دارد که پای سازمان‌های زیادی را برای محقق شدن آن به میان می‌کشد.
به گزارش ایسنا، در بند “ت” ماده ۱۰۶ برنامه ششم توسعه، برنامه‌ریزی در زمینه مبارزه همه‌جانبه با مواد مخدر و روان‌گردان‌ها و مدیریت مصرف آنها با هدف کاهش ۲۵ درصدی اعتیاد توسط دستگاه‌های مربوطه درطول اجرای قانون برنامه هدفگذاری شده است. دستگاه‌هایی مانند بهزیستی و ستاد مبارزه با مواد مخدر حرکت‌هایی در این زمینه آغاز کرده‌اند؛ سازمان بهزیستی نیز پیشنهاد استقرار دادگاه‌های درمان‌مدار را مطرح کرد و ستاد مبارزه با مواد مخدر هم بر اجتماعی کردن مبارزات و مدیریت مصرف مواد مخدر تاکید کرده‌است.
با توجه به اینکه پیشگیری و درمان اعتیاد در شرح وظایف وزارت بهداشت قرار دارد، این وزارتخانه نیز به عنوان یکی از دستگاه‌های مسوول در حوزه اعتیاد، تقویت این دو بخش را در برنامه ششم توسعه مدنظر قرار داده است.
دکتر احمد حاجبی- مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت- در گفت‌وگو با ایسنا درباره برنامه این وزارتخانه برای اجرای بندهای مربوط به کاهش اعتیاد در برنامه ششم توسعه، گفت: یکی از حوزه‌های فعالیت وزارت بهداشت در زمینه سوء مصرف مواد، پیشگیری اولیه است؛ تا روزی که میزان ورودی جمعیت به حوزه آسیب‌های اجتماعی کاهش پیدا نکند، با هجوم غیرقابل کنترل افرادی روبرو هستیم که باید خدمات درمانی و کاهش آسیب دریافت کنند، به همین دلیل باید از نظر مداخلات اثر بخش و نیروی انسانی در این حوزه سرمایه‌گذاری کنیم.
وی ادامه داد: در حال حاضر بیشتر شیوه‌هایی که در زمینه پیشگیری استفاده می‌شوند نمی‌توانند جمعیت زیادی را پوشش دهند. این سطح پوشش تدریجی باعث می‌شود زمانی که افرادی در مرحله درمان هستند، گروهی دیگر به این آسیب‌ها دچار شوند. یکی از اقداماتی که باید در طول اجرای برنامه ششم توسعه انجام دهیم، افزایش سرعت پوشش جمعیت‌های هدف در زمینه پیشگیری است.
حاجبی، استفاده از رسانه‌ها به ویژه صدا و سیما را بخشی از برنامه وزارت بهداشت در زمینه پیشگیری اعلام کرد و گفت: وزارت بهداشت اعتقاد دارد یکی از دستگاه‌های موثر در زمینه پیشگیری صدا و سیما است؛ چون دسترسی به آن وسیع است و می‌توان آگاهی‌های لازم را مدیریت شده، منتشر کرد. در عین حال باید مراقب باشیم کیفیت اثر بخشی کاهش نیابد. اگر بتوانیم این کار را انجام دهیم می‌توانیم ادعا کنیم ورودی آسیب‌های اجتماعی را کاهش داده‌ایم و همزمان کسانی که به این آسیب‌ها مبتلا شده‌اند را درمان می‌کنیم.
دستگاه‌ها به اهداف خود در حوزه اعتیاد نرسیده‌اند
مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت با تاکید بر اینکه برای پیشگیری از اعتیاد باید همه دستگاه‌هایی که در بحث اجتماعی و اقتصادی کار می‌کنند، وارد صحنه شوند، تصریح کرد: اگر فقط در بحث پیشگیری از اعتیاد فعالیت کنیم و سایر دستگاه‌ها کمک نکنند، قطعا موفق نخواهیم بود. دستگاه‌ها به اهداف خود در مورد اعتیاد نرسیده‌اند؛ اگر این اهداف محقق می‌شد میزان ورودی اعتیاد می‌توانست کمتر از رقم فعلی باشد. البته کنترل نسبی صورت گرفته ولی به دلیل حجم بالای این ورودی، نیاز داریم کنترل بیشتری صورت گیرد.
هدفگذاری برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در 11 میلیون نفر حاشیه‌نشین
حاجبی به فعالیت‌های وزارت بهداشت برای ادغام خدمات ترک اعتیاد در نظام مراقبت‌های اولیه نیز اشاره کرد و افزود: با این ادغام علاوه بر اضافه کردن خدمات غربالگری و مداخلات اولیه مصرف مواد، کارشناس سلامت روان نیز وارد نظام مراقبت‌های اولیه شده‌است. همچنین با توجه به اینکه اعتیاد در حاشیه شهرها قابل توجه است، توزیع این خدمات از حاشیه شهر آغاز شد و بر ۱۱ میلیون حاشیه نشین برای پیشگیری از ابتلا به آسیب‌های اجتماعی هدفگذاری شد.
وی رویکرد دوم این وزارتخانه در زمینه اعتیاد و همچنین برنامه کاهش آسیب‌های اجتماعی در سند ششم توسعه را درمان اعلام کرد و افزود: درمان حوزه تخصصی وزارت بهداشت است؛ درمان‌های پرهیز مدار و نگهدارنده از جمله این رویکردها است. در این حوزه پزشکان عمومی و روانشناسان در وزارت بهداشت آموزش می‌بینند و می‌توانند فعالیت کنند. مراحل اولیه درمان نیز در بسته مراقبت‌های اولیه نظام بهداشتی گنجانده شده است.
مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت ادامه داد: حوزه کاهش آسیب رویکرد جدی وزارت بهداشت است؛ در شرایطی که قادر نیستیم مصرف مواد را به صورت کلی قطع کنیم و رویکرد پرهیز مدار همیشه موفق نیست، باید از شیوه‌های جایگزین استفاده کرد تا مصرف مدیریت و عوارض آن کاهش یابد
