عواملی که باعث بروز عوارض بیماری دیابت می‌شود
یافته‌های یک مطالعه نشان داد که شانس ابتلا به عوارض دیابت؛ با محل سکونت، تحصیلات، فعالیت بدنی، فشار خون سیستولیک بالا، لیپوپروتئین با چگالی پایین (LDL) و هموگلوبین گلیکولیزه (HbA1C) مرتبط است.
دیابت یکی از شایع‌ترین بیمای‌های غدد در سراسر جهان است. امروزه حدود ۱۱.۵ درصد از جمعیت ایران به دیابت مبتلا هستند.
بنا بر برآورد سازمان جهانی بهداشت در صورتی که اقدامات موثر به منظور کنترل و پیشگیری این بیماری صورت نگیرد، این میزان به حدود هفت میلیون افزایش یافته و بر این اساس نرخ رشد سالانه دیابت در ایران به رتبه دوم خاورمیانه خواهد رسید.
به گزارش ایسنا، افزایش شیوع دیابت با عواملی مثل افزایش سن و پیر شدن جمعیت، تغییر سبک زندگی، عدم تحرک و افزایش چاقی مرتبط است. دلیل اصلی اهمیت بیماری دیابت، شیوع بالا و عوارض ناشی از آن است. از عوارض این بیماری می‌توان به بیماری‌های قلبی عروقی، عصبی، جنسی، فشار خون بالا، مشکلات کلیه و… اشاره کرد. بررسی‌ها نشان داده که با رژیم غذایی مناسب، فعالیت بدنی منظم، کنترل قند خون، فشار خون و کلسترول می‌توان تا حدودی از برخی عوارض این بیماری جلوگیری کرد.
با توجه به این نکات پژوهشگران عوامل تاثیرگذار در بروز عوارض بیماری دیابت را در جمعیت تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی که از سامانه پرونده الکترونیک سلامت، برخوردارند بررسی کردند.
حمیدرضا بهرامی طاقانکی، احسان موسی فرخانی، رضا افتخاری گل، پگاه بهرامی طاقانکی، سعید بکائی، علی تقی‌پور و بهناز بیگی؛ پژوهشگرانی بودند که در این مطالعه مشارکت داشتند.
در این پروژه تحقیقاتی، ۷۰ هزار و ۸۹ بیماری مبتلا به دیابت که در بازه سنی ۳۰ تا ۱۰۰ سال قرار داشتند، مورد بررسی قرار گرفتند. در این بررسی چهار هزار و ۶۲۲ نفر دچار عوارض دیابت شامل بیماری‌های کلیوی، عصبی، قلبی عروقی و چشمی بودند و ۶۵ هزار و ۴۶۷ نفر این عوارض را نداشتند.
جمع‌آوری اطلاعات این مطالعه از طریق داده‌های ثبت شده در سامانه پرونده الکترونیک سلامت SinaEHR® که در برگیرنده پرونده بهداشتی هر فرد و شامل گزارش‌های پزشکان و مراقبان سلامت، نسخه‌های تجویزشده، نتایج آزمایشگاهی، روش‌ها تشخیص‌ها و سایر جزئیات پرونده بیمار بود، انجام شد.
پژوهشگران این مطالعه معتقدند؛ با توجه به این‌که در این مطالعه تعداد افراد زیادی بررسی شده‌اند و تمامی اطلاعات مراجعات افراد به مراکز خدمات جامع سلامت در دسترس بود؛ این تحقیق، مطالعه‌ای ارزشمند در این زمینه است.
یافته‌های این مطالعه نشان داد که شانس ابتلا به عوارض دیابت با محل سکونت، تحصیلات، فعالیت بدنی، فشار خون سیستولیک بالا، لیپوپروتئین با چگالی پایین و هموگلوبین گلیکولیزه مرتبط است.
بر اساس نتایج به دست آمده از این تحقیق، ابتلا به عارضه قلبی و رتینوپاتی دیابتی بیشتر از سایر عوارض، در بیماران دیابتی مشاهده می‌شود.
همچنین شانس ابتلا به عوارض دیابت در بیماران دیابتی ساکن در مناطق شهری زیر ۵۰۰ هزار نفر( ۶۵ درصد)، در ساکنان مناطق حاشیه ۲۷ درصد و در ساکنان مناطق روستایی ۶۹ درصد، کم‌تر از کلان شهر مشهد است.
پژوهشگران این مطالعه می‌گویند: بیشتر بودن رخداد عوارض دیابت در کلان‌شهرها نسبت به جمعیت ساکن در روستا، شهر و حاشیه شهر را می‌توان به فعال بودن نظام مراقبت بیماری‌های غیرواگیر در روستاها و شهرهای کوچک ارتباط داد. در این مناطق برنامه پزشک خانواده و تحول سلامت از سالیان گذشته فعال بوده و اقدامات آموزشی، درمانی و پیشگیرانه توسط پزشکان اجرا می‌شود.
نتایج این مطالعه نشان داد که شانس ابتلا به عوارض دیابت در افراد با هموگلوبین گلیکولیزه (HbA1C) کنترل نشده، ۴۲ درصد افزایش می‌یابد. این شاخص سنجشی از کنترل وضعیت قند خون بیماران دیابتی در دو تا سه ماه گذشته است.
در این مطالعه مشاهده شد که شانس ابتلا به عوارض دیابت در افراد دارای فشار خون سیستولیک بالا درجه یک، ۵۱ درصد و در افراد دارای فشار خون سیستولیک بالا درجه دو، ۸۷ درصد نسبت به افراد دارای فشارخون طبیعی بیشتر است.
همچنین مشخص شد که احتمال ابتلا به عوارض دیابت در افرادی که LDL یا (لیپوپروتئین با چگالی پایین) کنترل نشده دارند، به طور معنی‌داری کم‌تر است. البته در مطالعات دیگر میزان مشخص شده در افراد دیابتی چه آن‌هایی که عوارض دیابت را دارند و چه افراد بدون عارضه، میزان LDL به یک اندازه است و میزان آن تعیین کننده و پیشگویی کننده عوارض دیابت نیست.
از یافته‌های این پژوهش می‌توان گروه‌های پر خطر و در معرض ابتلا به عوارض دیابت را شناسایی کرد و در برنامه‌های کنترل و مدیریت دیابت از آن استفاده کرد.
به گفته پژوهشگران این مطالعه؛ با توجه به قابل پیشگیری بودن عوارض دیابت، اعمال سیاست‌هایی از قبیل مداخله در برنامه زندگی افراد مانند کنترل منظم فشار خون و قند خون و همچنین افزایش آگاهی افراد نسبت به بیماری و عوارض آن و رعایت اصول پیشگیری باید در برنامه تصمیم‌گیران به خصوص کادر حرفه‌ای درمان ، قرار داده شود تا به کاهش احتمال ابتلا افراد به عوارض دیابت و در نتیجه کاهش بار این بیماری کمک کند.
یافته‌های این مطالعه پاییز سال جاری به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «بررسی عوامل مرتبط با بروز عوارض دیابت: یک مطالعه مورد شاهدی مبتنی بر جمعیت» در مجله تخصصی اپیدمیولوژی ایران منتشر شده است.
