علائم و درمان فوبیا

فوبیا یا هراس‌زدگی، نوعی اختلال اضطرابی است که فرد را با ترسی غیرمنطقی، شدید و پایدار از یک شیء، حیوان، شخص یا موقعیت خاص مواجه می‌کند. این اختلال می‌تواند زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد و حتی بر انتخاب‌های شغلی، محل کار، مسیرهای رانندگی، فعالیت‌های اجتماعی و تفریحی، یا محیط خانه او اثر بگذارد.

برخی فوبیاها بسیار خاص و محدود هستند. مثلاً فردی ممکن است تنها از عنکبوت (آراکنوفوبیا) یا گربه (ایلوروفوبیا) بترسد. در این موارد، فرد با اجتناب از مواجهه با آنچه که موجب ترس او می‌شود، می‌تواند زندگی نسبتا بدون اضطرابی داشته باشد. اما برخی دیگر از فوبیاها در مکان‌ها یا موقعیت‌های بیشتری مشکلاتی ایجاد می‌کنند.

به عنوان مثال، علائم ترس از ارتفاع (آکروفوبیا) می‌تواند هنگام نگاه کردن از پنجره یک ساختمان بلند یا رانندگی روی پل‌های مرتفع ظاهر شود. همچنین، تنگناهراسی (کلاستروفوبیا) می‌تواند با سوار شدن به آسانسور یا استفاده از دستشویی‌های کوچک به شدت افزایش یابد. در موارد شدید، افراد ممکن است مجبور به تغییرات اساسی در سبک زندگی خود شوند.

برای درمان فوبیا، مراجعه به روانپزشک یا روانشناس ضروری است.

انواع فوبیا:
فوبیای خاص (فوبیای ساده): رایج‌ترین نوع فوبیا است و ممکن است ترس از حیوانات خاص (مثل سگ، مار یا گربه)، افراد خاص (مثل دلقک یا دندانپزشک)، یا موقعیت‌های خاص (مثل پرواز یا فضاهای محصور) باشد. این نوع فوبیا‌ها می‌توانند به‌صورت ژنتیکی در خانواده‌ها منتقل شوند.

فوبیای اجتماعی (اختلال اضطراب اجتماعی): افرادی که از موقعیت‌های اجتماعی ترس دارند، از قضاوت یا شرمسار شدن در حضور دیگران هراس دارند. این ترس می‌تواند محدود به عملکرد خاصی مانند سخنرانی باشد یا شامل تمام موقعیت‌های اجتماعی شود.

آگورافوبیا (هراس از فضاهای باز): ترس از مکان‌های عمومی که خروج سریع از آنها دشوار یا خجالت‌آور است. این فوبیا اغلب با حملات اضطراب شدید همراه است و می‌تواند فرد را از حضور در فضاهای عمومی بازدارد.

علائم فوبیا:
علائم شامل ترس یا اضطراب شدید و بیش از اندازه از یک شیء یا موقعیت خاص است. علائم فیزیکی شامل تپش قلب، لرزش، عرق کردن، تهوع و سرگیجه می‌شود. افراد مبتلا ممکن است از مواجهه با مواردی که ترس آنها را تشدید می‌کند، اجتناب کنند.

درمان فوبیا:
ترکیبی از روان‌درمانی و دارودرمانی معمولاً موثر است. درمان شناختی-رفتاری، به ویژه حساسیت‌زدایی یا مواجهه، در بسیاری از موارد کمک‌کننده است. داروهای ضد اضطراب یا ضد افسردگی نیز در صورت لزوم تجویز می‌شوند.

چه زمانی باید از روانپزشک کمک بگیریم؟
اگر ترس‌ها و اضطراب‌ها به حدی شدید شده‌اند که مانع از زندگی عادی شما می‌شوند، بر روابطتان تأثیر منفی می‌گذارند یا عملکردتان در خانه، محل کار یا مدرسه را مختل می‌کنند، بهتر است هرچه زودتر به روانپزشک یا روانشناس مراجعه کنید.