عرضه سیمان در بورس به نفع دلالان است یا به ضرر آنها؟/ ضرورت بررسی هدف خریداران عمده در بورس کالا

اگرچه اصلی ترین هدف از عرضه سیمان در بورس کالا، کاهش دلالی در این حوزه بود اما با گذشت 6 ماه از بورسی شدن سیمان، فعالان حوزه بتن از نبود ساز و کار مناسب برای جلوگیری از واسطه گری های زیان بار در بورس کالا انتقاد می کنند.

«بازتاب»؛ زهره علامی- از اوایل خردادماه امسال شاهد عرضه مستمر سیمان در بورس کالای ایران با ورود 10 شرکت سیمانی به رینگ معاملاتی بودیم، این اقدام در راستای ایجاد شفافیت معاملاتی، تعادل در بازار و خروج صنعت سیمان از نظام قیمت‌گذاری دستوری انجام شد اما از همان ابتدا با مخالفت هایی از سوی فعالان صنایع بتنی و تعاونی‌های مصالح‌فروشان مواجه شد.

از سوی دیگر تولید کنندگان سیمان از این تصمیم استقبال کردند، چون به اعتقاد آنها بورسی شدن سیمان بهترین روش برای متعادل کردن بازار سیمان و راهی برای رهایی از دست دلالان بود.

دلیل مخالفت ها

در شرایطی که تولیدکنندگان سیمان از ورود سیمان به بورس استقبال کردند، فعالان صنایع بتنی و تعاونی های مصالح فروشان از مخالفان اصلی بورسی شدن این محصول بودند.

به نظر می رسد که افزایش محدودیت ها مهمترین دلیل برای مخالفت با عرضه سیمان در بورس بود، فعالان صنایع بتنی پیش از بورسی شدن سیمان با خرید محصول از دلالان، امکان گریز مالیاتی داشتند چون خرید آن‌ها در جایی ثبت نمی‌شد و به همین دلیل، سازمان امور مالیاتی هم امکان دریافت مالیات قانونی از آن‌ها را نداشت.

اما با ورود سیمان به بورس کالا، فعالان صنایع بتنی باید به‌صورت شفاف و رسمی سیمان مورد نیاز خود را تأمین کنند و مالیات آن را هم بپردازند.

مخالفان بعدی ورود سیمان به بورس هم تعاونی‌های مصالح‌فروشان به‌خصوص در تهران بودند، این تعاونی‌ها در سال‌های گذشته با فروش چکی طبق شرایط مورد نظر خود و با قیمت‌هایی بالاتر از بازار، خواسته‌های خود را هم بر صنعت سیمان و هم خریداران تحمیل می‌کردند که با بورسی شدن سیمان این امتیاز از آنها گرفته شد.

انتقادها به سازو کار بورس

اگرچه نارضایتی اصلی فعالان بتنی به بورسی شدن کالا به دلیل افزایش محدودیت های آنهاست اما انتقادهای این فعالان به نبود نظارت ها بر خرید و فروش سیمان در بورس، باید جدی گرفته شود.

به گفته فعالان حوزه بتن نباید تولیدکننده ای که سیمان را برای تولید بتن خریداری می کند با دلالی که سیمان را برای احتکار و فروش آن به قیمت بالاتر خریداری می کند، رقابت کند و همیشه بازنده باشند و نام آن را هم شفافیت بگذاریم.

در همین راستا محرم کریمی، دبیرکانون سراسری انجمن های بتن آماده و قطعات بتنی با انتقاد از معضل تامین سیمان از بورس کالا برای فعالان صنعت بتن، اظهار می کند: هدف از بورسی شدن عرضه سیمان، قطع دست دلالان از این نهاده مهم ساخت و ساز بود اما با نحوه نادرست اجرای این طرح نه تنها دست دلالان قطع نشده بلکه دلالی سیمان، شکل رسمی پیدا کرده و دارای کد بورسی شده است.

او درباره عملکرد دلالان سیمان در بورس کالا می افزاید: دلالان با دریافت کد بورسی و با قدرت نقدینگی بالایی که دارند تمام سیمان عرضه شده کارخانجات سیمان را خریداری می کنند و دست تولیدکنندگان بتن از سیمان کوتاه می شود و باید سیمان را با قیمت بسیار گران از دلالان خریداری کنند.

کریمی اظهار می کند: دلال هایی که در حال حاضر بورس کالا را حیاط خلوت خود کرده اند همان دلالان قبلی هستند و عجیب این که سیمان عرضه شده از طریق بورس در استان‌های مختلف ، قیمت‌های متفاوت دارد که بعضا این اختلاف قیمت تا 90درصد قیمت پایه است.

موافقان بورسی شدن سیمان

در حالی که دبیر کانون سراسری انجمن های بتن آماده و قطعات بتنی از بورسی شدن سیمان ابراز ناضایتی می کند، بسیاری از  تولیدکنندگان سیمان معتقدند که با عرضه سیمان در بورس کالا و بهبود روند تولید، دلالی در این بازار به صفر نزدیک  شده است.

محمدرضا سلیمیان؛ عضو هیات مدیره انجمن صنفی سیمان کشور در این باره می گوید: عرضه سیمان در بورس کالا، به کاهش دلالی و واسطه‌گری در این صنعت، افزایش شفافیت‌ها و منطقی شدن قیمت‌ها کمک کرده است.

همچنین مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری و توسعه صنایع سیمان می گوید:خروج سیمان از بورس کالا به نفع هیچ ارگانی نخواهد بود اما اینکه به چه دلیل برخی به دنبال خروج آن در بورس کالا هستند هنوز مشخص نشده است.

حامد اصل روستا به قیمت گذاری دستوری اشاره می کند و می گوید: ما مخالف قیمت گذاری دستوری هستیم چراکه قیمت گذاری فقط به نفع دلالان و به ضرر سهامداران و تولیدکنندگان خواهد بود.

بررسی اظهارات مخالفان و موافقان بورسی شدن سیمان نشان می دهد درحالی که تولیدکنندگان سیمان عرضه این محصول در بورس را مثبت دانسته و آن را راهی برای فروش بهتر تولیدات و کوتاه شدن دست واسطه‌ها و رسیدن محصول به دست مشتری نهایی با قیمت‌های مناسب‌تر می دانند اما فعالان حوزه بتن این اقدام را رسمیت دادن به دلال ها تلقی می کنند.

البته بورسی شدن سیمان، موجب شفافیت در معاملات این محصول می شود اما بازار سرمایه باید نظارت بیشتری بر نحوه خرید و فروش سیمان داشته باشد.

درواقع برای جلوگیری از سودجویی دلالان سیمان، باید چگونگی انجام معاملات این محصول در بورس و همچنین کسانی که سیمان را خریداری می کنند مورد نظارت قرار گیرد، ضمن اینکه برخی کارشناسان اقتصادی پیشنهاد می کنند که برای ایجاد شفافیت در خرید و فروش سیمان، مدارکی از خریداران عمده سیمان دریافت شود و هدف آنها از خرید این محصول مورد بررسی قرار گیرد.