عراق در دوراهی ایران و آمریکا

آمریکایی‌ها به عراق ۴۵ روز مهلت داده‌اند تا واردات برق و گاز از ایران را متوقف کند. اما عراقی‌ها می‌گویند اقتصاد کشورشان به حدی به ایران وابسته است که نمی‌توانند در این مهلت کم مبادلات اقتصادی را قطع یا کمتر کنند.

به گزارش فرارو، برهم صالح، رئیس‎جمهور جدید عراق، در اولین سفر خارجی خود به کویت و سپس امارات رفت. هفته آینده قرار است به ایران سفر کند. توالی سفر‌های صالح، این گمانه‌زنی را مطرح کرده است که عراق ممکن است در حال میانجیگری میان ایران و کشور‌های عربی باشد.

با این حال، منابع عراقی به روزنامه العرب گفته‌اند بعید است که سفر‌های پی در پی صالح نشان دهنده قصد او برای میانجیگری میان ایران و تعدادی از کشور‌های عربی باشد. چرا که این امر علاوه بر اینکه فراتر از توانمندی‌های عراق است، در حوزه اختیارات محدود سمت ریاست‌جمهوری این کشور هم نمی‌گنجد.

به نظر می‌رسد که صالح، به ایده برقراری توازن در روابط عراق با همسایگانش علاقمند است. او در کویت تصریح کرده عراق خواهان روابط “متوازن” با همه همسایگان و جامعه بین المللی است. رئیس‌جمهور عراق عنوان کرد: “ایران، همسایه ماست و منفعت ما در این است که با آن، روابط خوب و باثباتی داشته باشیم”.

برهم صالح در جریان سفر به کویت، از نگرانی‌های رهبران جدید عراق درباره تبعات احتمالی تحریم‌های آمریکا پرده برداشت. صالح به روزنامه‌نگاران گفته او نمی‌خواهد کشورش “بار تحریم‌های آمریکا علیه ایران را بر دوش بکشد”. صالح افزود: “ما به طور پیوسته با آمریکا گفتگو می‌کنیم و در زمینه تحریم‌ها شرایط ویژه عراق باید مدنظر قرار بگیرد”.

مهلت ۴۵ روزه واشنگتن به بغداد، چالش بزرگی را فراروی عراق گذاشته است. اقتصاد این کشور عمیقا با اقتصاد ایران ارتباط دارد. حتی اگر عراق بتواند واردات مواد غذایی و دیگر کالا‌های مصرفی از ایران را متوقف کند، واردات دو چیز را نمی‌تواند در کوتاه مدت، خصوصا در مهلت آمریکایی‌ها، متوقف کند: برق و گاز.

در حال حاضر، عراق برای تامین برق استان‌های جنوبی‌اش، به برق و گاز ایران وابسته است. در تابستان گذشته، همزمان با قطع صادرات برق ایران به عراق، استان‌های جنوبی، خصوصا بصره، شاهد اعتراضات خشونت‌آمیزی بود. از آن زمان، عراقی‌ها برای تامین برق به برخی کشور‌های همجوار روی آورده‌اند. اما جایگزین کردن واردات از ایران به سادگی و در مدت ۴۵ روزه مقدور نیست. هم اکنون عراق حدود ۱۴ میلیون متر مکعب گاز و ۱۳۰۰ مگاوات برق از ایران وارد می‌کند. از گاز وارداتی معمولا برای تامین سوخت نیروگاه‌های برق مرکز و جنوب عراق استفاده می‌شود.

عراقی‌ها نگرانند که کشورشان در صورت اجرای تحریم‌های ایران، به یک ناکامی شدید اقتصادی مبتلا شود. منبع العرب گفته آمریکا با احتیاط به این وابستگی اقتصادی عراق نگاه خواهد کرد.

این منبع به گرایش سیاسی صالح و تاثیر آن در مواجهه عراق با تحریم‌های ایران هم اشاره کرد. به گفته منبع، صالح به جلال طالبانی، رئیس‌جمهور اسبق عراق، نزدیک بود. طالبانی هم روابط نزدیکی با ایران داشت. به همین دلیل، صالح ممکن است از اتخاذ سیاست‌هایی که عراق را در زمینه تحریم‌ها بیطرف نگه دارد، خودداری کند.

منابع سیاسی عراقی می‌گویند در حال حاضر هدف فوری صالح و عادل عبدالمهدی، نخست وزیر، دور کردن عراق از تبعات تحریم‌های آمریکا علیه ایران است. رهبران عراق به طور واضح به همتایان آمریکایی گفته‌اند عراق نمی‌تواند هزینه این تحریم‌ها را بپردازد. بر اساس این روایت، عراق مایل نیست آمریکا همه تعاملات تجاری‌اش با ایران را رصد کند.

شاید بتوان گفت که در شرایط کنونی، دولت عراق هم خدا را می‌خواهد و هم خرما را. بدین معنی که این کشور هم می‌خواهد روابط تجاری با ایران را حفظ کند و هم می‌خواهد از تبعات نقض تحریم‌ها اجتناب کند. این وضعیت باعث شده عراقی‌ها به دنبال یافتن راه‌حل‌های نوینی برای وضعیت دشوار فعلی بروند.

دو منبع بلندپایه دولتی عراقی به خبرگزاری رویترز گفته‌اند کشورشان با ایران توافق کرده است که به ایران غذا بدهد و در مقابل از ایران گاز و انرژی وارد کند. بغداد برای کسب موافقت آمریکا جهت استمرار واردات گاز از ایران تلاش می‌کند. منبع نخست به این خبرگزاری گفت: “ضرب الاجل ۴۵ روزه آمریکا برای متوقف کردن واردات گاز ایران، به هیچ وجه برای یافتن یک منبع جایگزین کافی نیست. متوقف کردن (واردات) گاز از ایران پس از ضرب الاجل، یک بحران برقی جدی ایجاد خواهد کرد. ما به زمان بیشتری نیاز داریم… آمریکایی‌ها کاملا می‌دانند چگونه ما به شدت به گاز ایران نیاز داریم”.

بنا به گفته منبع دوم، ایران قبول کرده است که در ازای صادرات گاز به عراق، از این کشور غذا و کالا‌های بشردوستانه دریافت کند.