طرح وان؛ آتش اختلافی که مجلس یازدهم به دامن خانواده ها خواهد انداخت

چندماهی است که مجلس یازدهم کار خود را به صورت رسمی آغاز کرده، اما هنوز طرح موثر و ملموسی از نمایندگان مجلس یازدهم به شکلی که بتواند آحاد مردم را در بگیرد، در مجلس پیگیری نشده است؛ واقعیت نه چندان مطلوبی که البته مطلوب خواهد بود اگر بدانیم اولین طرح بزرگ و ملی آنها احتمالاً تنش های بزرگی را در جامعه ایجاد خواهد کرد.

به گزارش «بازتاب»، برخی نمایندگان مجلس یازدهم به ویژه اعضای کمیسیون انرژی بر این باور هستند که در حال حاضر توزیع یارانه بنزین و سایر حامل های انرژی در جامعه عادلانه نیست و بر همین اساس لازم است با پیگیری طرحی به نام «وان» روندهای کنونی اصلاح شود.

طرحی که مخفف واحد انرژی است و بر آن است تا با در نظر گرفتن خانواده‌های فاقد وسیله نقلیه و تخصیص یارانه بنزین به آن‌ها، بهره مندی دهک‌های پایین‌تر را از یارانه های اعطایی دولت تا حدودی تأمین کند.

البته پیش از این و در تاریخ ۲۲ مرداد ماه سال جاری، سید محسن دهنوی، عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی از وصول طرح سهمیه بندی بنزین سرانه خانوار خبر داده بود، و حالا با توجه به گذشت ماهها از آن طرح بی فرجام، طرح جدیدی توسط رئیس کمیسیون انرژی با نام طرح «وان» مطرح شده است.

فریدون عباسی، رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در تشریح این طرح در مصاحبه با رسانه ها در مورد این طرح گفت: طرح سهمیه بندی تمامی حامل‌های انرژی با عنوان طرح وان مخفف واحد انرژی، را مجموعه‌ای از صاحبنظران در بخش انرژی ارائه کردند و در دستور کار کمیسیون قرار گرفت.

همچنین برای رسیدن به مصرف بهینه به جای آنکه صرفا بنزین سهمیه‌بندی شود، باید اقدام به سهمیه بندی همه حامل‌های انرژی شامل برق، آب، گاز، بنزین، گازوئیل، نفت سفید کرد؛ لذا برای تحقق این ایده طرحی جامع باعنوان “طرح وان (مخفف واحد انرژی)” آماده شده اما هنوز به مرحله اعلام وصول نرسیده است.

نماینده مردم کازرون در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: بهتر است برای رسیدن به مصرف بهینه به جای آنکه صرفا بنزین سهمیه‌بندی شود، اقدام به سهمیه بندی تمامی حامل‌های انرژی کرد، در واقع برق، آب، گاز، بنزین، گازوئیل، نفت سفید و… توامان سهیمه‌بندی شوند.

وی با بیان اینکه “طرح وان” جامع‌تر از “طرح سهمیه‌بندی بنزین” است، توضیح داد: براساس این طرح به هر فرد، مقداری “وان” داده می‌شود درواقع یارانه‌ای که دولت می‌خواهد به هر فرد دهد به شکل “وان” خواهد بود، به این صورت که یک فرد ماهانه 50 وان دارد که می‌تواند آن را مصرف کند و باقیمانده “وان” خود را در بورس بفروشد.

رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه بهتر است “طرح وان” جایگزین “طرح سهمیه‌بندی بنزین” شود، اظهار کرد: از آنجا که مصرف اقسام مختلف انرژی در کشور بالا است باید تمام این گونه‌ها را به سمت مصرف بهینه برد در این شرایط خانوارها می‌توانند مصرف خود را مدیریت کنند و در ادامه مصرف انرژی قابل مدیریت است اما در شرایط فعلی که حامل‌های انرژی با سوبسید ارائه می‌شوند صرفه‌جویی تحقق پیدا نمی‌کند.

آنچنان که نمایندگان مجلس می گویند براساس این طرح ماهانه به هر فرد N لیتر بنزین سهمیه‌ای پرداخت خواهد شد که به کارت سرپرست خانوار واریز می‌شود و سرپرست فرصت دارد تا پایان ماه آن را مصرف کند، در غیر اینصورت سهیمه سوخته و به ماه بعد منتقل نمی شود.

به طرحی که به ذهن تعدادی از نمایندگان مجلس رسیده و این روزها در جامعه موجب نگرانی و سئوال شده است، ایراد و ابهام های فراوانی وارد است، اما شاید همه این ایراد و ابهام ها به اندازه اثر قطعی طرح که پس از اجرا در جامعه رخ خواهد داد، مهم نباشد.

ایرادی که ناظر بر دمیدن آتش اختلاف و تنش میان اعضای خانوار خواهد بود و چه بسا آنها را در برابر سرپرست خانوار قرار خواهد داد.

برای باور کردن این مهم کافیست تصور کنید، سرپرست خانوار در توزیع سهم وان هر عضو خانواده عدالت را رعایت نکند و یا اساساً به واسطه برخی سهل انگاری ها موجب سوختن سهمیه یک ماه خانواده شود.

فرزند ارشدی را تصور کنید که دارای خودروی شخصی است و نیاز به بنزین سهمیه ای دارد، اما پدرش که سرپرست خانوار است، او را از این امکان محروم می کند و یا همین فرزند ارشد از غفلت و بی نیازی دیگر اعضای خانواده به بنزین سوء استفاده می کند و بخش عمده ای از سهم خانواده را استفاده می کند.
و یا خانواده هایی را تصور کنید که به رغم جدا شدن دختران و پسرانشان از آنها و تشکیل خانواده جدید، هنوز یارانه خود را از پدر قطع نکرده اند و حالا علی رغم فاصله جغرافیایی محل زندگی خود و پدرانشان، باید برای این طرح جدید به فکر جدا کردن یارانه و بقیه امور اداری آن باشند.

شاید اینجا به ذهن مخاطبان این سئوال خطور کند که ساز و کار طراحی شده برای طرح وان با طرح هدفمندی یارانه ها شبیه هم است. با این وجود چرا در طرح هدفمندی یارانه ها چنین اختلافاتی مشاهده نشد؟

در پاسخ به این سئوال باید گفت، در طرح هدفمندی یارانه ها نیز به ویژه در خانواده های بد سرپرست شاهد مشکلات عدیده ای در این زمینه بودیم که به همین دلیل منجر به تشکیل پرونده های حقوقی هم می شد، اما در عالم واقع و بخاطر تفاوت سنگین رقم ها و نیز میزان نیاز و مصرف اعضا، میان یارانه نقدی با طرح وان قیاس کردن کار چندان درستی به نظر نمی رسد.

چرا که می دانیم اینجا بحث مصرف سوخت بیشتر مطرح می شود و چه بسا در یک خانواده میزان نیاز و مصرف هر عضو خانواده از سوخت با دیگر اعضا برابری وجود نداشته باشد.

در فرایند اجرای این طرح، روندهای به ظاهر ساده و پیش پا افتاده ای وجود دارد که اتفاقاً در مقام عمل به شدت پیچیده و حساس است و می تواند به تنش ها و درگیری های فراوانی در خانواده ها میان دو برادر، پدر و پسر و… منجر شود.

اینها البته از قرار معلوم برای نمایندگان مجلس چندان محلی از اعراب ندارند و آنها به هر قیمتی در پی تحقق عدالت هستند؛ عدالتی که مشخص نیست چرا همیشه تأکید بیش از حدی بر حامل های سوخت دارد و در پی این است که به شکل صدقه ای امورات مربوطه را پیش ببرد.

همانطور که اشاره شد این همه ایراد طرح وان نیست و این طرح خام ایرادات بسیار زیاد دیگری نیز دارد، که اینجا بنای به اشاره به آنها نبود.

به هر صورت امیدی نیست که نمایندگان مجلس به چنین نقدهایی توجه کنند و بر همین اساس باید منتظر ماند و دید این طرح در مقام اجرا تا چه میزان می تواند به تشدید کدورت های خانوادگی دامن بزند؛ انتظاری ترسناک که ماحصل چندماه فکر و اندیشه چند نماینده تازه کار مجلس خواهد بود.