طرح سئوالات غیرفنی و خارج از دروس در کنکور سراسری 1400/ چرا سازمان سنجش به طرح سئوالات غیرفنی در کنکور علاقه دارد؟

همزمان با پایان یافتن کنکور 1400، اعتراضات فراوانی پیرامون سخت بودن سئوالات این آزمون به وجود آمد و برخی داوطلبان سازمان سنجش را به طرح سئوالات غیرفنی و خارج از دروس متهم کردند؛ اقدام و اتفاقی چه عمدی رخ داده باشد و چه سهوی نتیجه آن خسارت سنگینی است که متوجه داوطبان کنکور 1400 شده است.

«بازتاب»؛ آرش خداپرست- در کمتر از یک هفته از برگزاری آزمون سراسری سال 1400، بسیاری از داوطلبان، والدین آنها و نیز دبیران آموزش و پرورش مطالبی را پیرامون سخت و غیرفنی بودن بسیاری از سئوالات در کنکور مطرح می کنند؛ مطالبی که دامنه آن از این سطح نیز فراتر رفته و حتی رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی کتب درسی هم به آن اشاره کرده است.

ماجرا از این قرار است که در کنکور سراسری سال جاری در کلیه رشته ها و اکثر دروس به ویژه درس ریاضی- سئوالات به شدت دشوار و پیچیده و بعضاً خارج از چارچوب کتب درسی موجود طراحی شده بود. به گونه ای که بسیاری از داوطلبان علی رغم آمادگی بالا و زحمت زیاد موفق به رسیدن به جواب درست و زدن تست ها نشده اند.

همانطور که اشاره شد این موضوع از کانال و طرق های مختلف در شبکه های اجتماعی و رسانه های رسمی در حال طرح شدن است و به همین دلیل نمی توان آن را موضوعی عادی و غیر مستند معرفی کرد.

در همین رابطه یکی از داوطلبان به خبرنگار فارس گفت: سؤالات کنکور 1400 متأسفانه بیش از حد سخت و خارج از کتاب و از حذفیات طراحی شده بود.
وی افزود: سازمان سنجش در این مورد باید توضیح دهد که چرا با این سؤالات هم وزارت آموزش و پرورش و هم دانش‌آموزان و کتاب‌های درسی را زیر سؤال بردند.

داوطلب دیگری که پایه دوازدهم است با اشاره به اینکه سطح سؤالات کنکور با آموزش‌های مجازی همخوانی نداشت، گفت: چرا در شرایطی که دانش‌آموزان پایه دوازدهم یک سال در فضای مجازی درس خواندند و از کلاس حضوری محروم بوده‌اند و آن طور که باید آموزش‌ها مطلوب نبود، سؤالات کنکور آنقدر سخت و مشکل طراحی شده بود؟

داوطلب دیگری به خبرنگار فارس اظهار کرد: سؤالات کنکور سراسری در سال‌های اخیر بسیار غیراستاندارد طرح شده به گونه‌ای که بسیاری از داوطلبان علی‌رغم تلاش مناسب، نتیجه مطلوبی به دست نیاورند.

وی ادامه داد: توجیه‌هایی مانند اینکه نمرات کنکور تراز گرفته می‌شوند و سؤال برای همه یکسان است، مورد قبول نیست زیرا آسیب روانی و استرس ایجاد شده به دلیل سؤالات غیراستاندارد باعث از بین رفتن زحمات دانش‌آموزان می‌شود.

این داوطلب افزود: به عنوان مثال در رشته تجربی در کنکورهای سال 1399 و 1400 سؤالات متعددی در دروس تخصصی مشاهده می‌شود که تعداد زیادی از دبیران مطرح با وجود در اختیار داشتن کتاب درسی آنها را غلط پاسخ می‌دهند.

یک داوطلب هم با بیان اینکه این طرز طراحی سؤال با عدالت آموزشی منافات دارد، گفت: با توجه به تعطیلی مدارس، حدود یک سال و نیم بابت بیماری کرونا و آموزش‌های ضعیف از طریق سیستم شاد، به نحوه برگزاری کنکور ۱۴۰۰ از لحاظ سختی سؤالات و خارج بودن آنها از محدوده کتاب درسی، انتقاد داریم.
وی تصریح کرد: این اتفاق باعث شد که تفاوتی میان افراد درس خوانده و نخوانده ایجاد نشود که باعث سرخوردگی و افسردگی بسیاری از داوطلبین کنکور شده و عدالت آموزشی را زیر سؤال برده است.

این موضوع به همین گلایه ها محدود نشده و از آنسو نیز برخی دبیران آموزش و پرورش نسبت به دشواری سئوالات گلایه مند هستند.

به طور مثال و مستند به آنچه در رسانه ها آمده است، برخی دبیران ریاضی نیز در همین رابطه نامه ای را تنظیم کرده خطاب به دیوان عدالت اداری به نگارش درآورده اند.

در بخشی از این نامه آمده است: ما جمعی از معلمین ریاضی و مشاورین کنکور از سازمان سنجش کشور بابت طراحی سوالات خارج از سرفصل، دارای ایراد علمی و خارج از عرف و نیازمند زمان بسیار بیشتر از زمان استاندارد برای حل و عدم رعایت تناسب در سوالات مباحث در درس ریاضی شکایت داریم.

…سه سال است که کتاب‌های درسی تغییر کرده و برخی مطالب که در کتاب‌های قبلی به آن پرداخته شده بود حذف شده است و برخی مطالب جدید جایگزین آنها شده است به علاوه اینکه برای حل سوالات کنکور در هر درس زمان محدودی در نظر گرفته شده است…

موضوع قابل توجه دیگر جهت دهی سوالات مطروحه توسط سازمان سنجش به شیوه‌ها و محتوای آموزشی است که توسط دبیران بکار گرفته می‌شود و عدم سازگاری سوالات با اهداف کتب جدید درسی که در راستای اجرای سند تحول آموزش و پرورش تالیف و تدوین شده است علاوه بر مخدوش ساختن اهداف این کتاب ها و بالتبع سند مذکور به نوعی سردرگمی بین دبیران درس ریاضی برای تدریس در سال آینده منجر شده است.

متاسفانه سازمان سنجش علیرغم فرصت کافی که برای طراحی سوالات در اختیار داشته، بدون توجه به این موارد سوالاتی را در دروس ریاضیات هر سه رشته علوم انسانی، علوم تجربی و ریاضی طراحی نموده است.

جدا از این اعتراضات ما شاهد این هستیم که رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی کتب درسی نیز به این موضوع گلایه مند است و آن را در نامه ای خطاب به رئیس سازمان سنجش مکتوب کرده است.

حسن ملکی رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی نامه‌ای به ابراهیم خدایی نوشت و خواستار تشکیل کارگروهی برای بررسی اعتراضات شرکت کنندگان آزمون سراسری امسال دانشگاه‌ها به سؤالات، شد.

نکته قابل توجه در این خصوص، این است که سازمان پژوهش معتقد است که عدم تطابق برخی از سؤالات آزمون با رویکرد، اهداف و دامنه محتوایی کتاب‌های درسی مشاهده شده تاحدی که برخی از سؤالات صراحتاً ناظر به مفاهیمی بود که در کتاب‌های درسی هیچ اشاره‌ای به آن نشده است.

اما سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در نامه خود به رئیس سازمان سنجش نکته دیگری را نیز مطرح می‌کند که حاکی از این است که سؤالات کنکور نه فقط امسال بلکه در سال‌های گذشته هم با مشکلاتی همراه بوده است.

در آن نامه آمده است: هر چند سال‌های گذشته نیز کم و بیش چنین مواردی اتفاق افتاده بود و مورد اعتراض این سازمان نیز قرار گرفت لیکن سوالات آزمون سال جاری موید این امر است که به اعتراضات توجه کافی نشده است.

اما نکته مهمی که در نامه حسن ملکی وجود دارد این است که طراحی اینگونه سؤالات موجب داغ شدن بازار مؤسسات کنکور و بی‌اعتمادی به نظام آموزشی می‌شود و تأکید کرده است: «از آنجا که تخطی سؤالات آزمون از برنامه‌های درسی رسمی کشور باعث از بین رفتن اعتماد جامعه به نظام آموزش رسمی کشور، تحت الشعاع قرار گرفتن اهداف برنامه درسی، ترویج کتب کمک آموزشی و جزوات غیر استاندارد و مراجعه دانش‌آموزان به مؤسسات کنکور را در پی خواهد داشت».

مستند به موارد موفق می بینیم که موضوع پیچیده و غیرفنی بودن سئوالات در کنکور 1400 یک موضوع ساده و یک اعتراض سطحی نیست.

با این وجود پرسش اصلی این است که اساساً چرا باید چنین رویدادی پیرامون سئوالات به وجود بیاید؟ چرا سازمان سنجش آموزش کشور در طرح سئوالات تا این سطح دچار خطا می شود.

به صورت مشخص در این باره می توان دو گمانه را مطرح کرد:

نخست اینکه برخی مافیا و فرصت طلبان رویه ای را به وجود آورده اند تا با طرح سئوالات غیردرسی و… توجه خانواده ها و داوطلبان را از کتب درسی و مدرسه به سمت دیگر کتب و کلاس ها جلب کنند و بازار کلاس های کنکور و کتاب های کنکوری را بیش از آن چیزی که الان هست، داغ کنند.

دوم اینکه سازمان سنجش و طراحان سئوال دچار خطا و سهل انگاری های جدی شده اند و در طرح سوالات دقت و وسواس لازم را به خرج نداده اند.
هر کدام از این دلیل ها که درست باشد، نتیجه آن اتفاقی است که اکنون رخ داده به زیان بسیاری از داوطلبان به ویژه داوطلبان آماده و با استعداد ختم شده است.

هر چند به نظر می رسد سازمان سنجش پس از بررسی های اولیه اقدام به حذف سئوالات غیرفنی کند تا از این طریق به جبران خطای رخ داده بپردازد، اما مهم این است که این اقدام نیز به جبران زیان داوطلبان و اجرای عدالت منجر نخواهد شد، چرا که می دانیم بسیاری از داوطلبان مستعد فرصت زیادی را به امید موفقیت بیشتر صرف پاسخ به برخی دروس مثل ریاضی می کنند و حالا حذف این سئوالات شرایط آنها را با دیگر دانشجویان که برای مثلاً درس ریاضی وقت چندانی صرف نکردند برابر می کند.

به هر صورت باید دید در روزهای آینده سازمان سنجش نسبت به این حواشی چه واکنش جدی و اثرگذاری را در پیش خواهد گرفت؟