طالبان منتظر «بله» ترامپ

بعد از ۸ دور مذاکره دولت امریکا با شبه‌نظامیان طالبان در افغانستان، به نظر می‌رسد که دولت امریکا در آستانه تصمیم‌گیری نهایی در مورد سرنوشت طولانی‌ترین جنگ فرامرزی این کشور رسیده است.

به گزارش بازتاب به نقل از اعتماد، یک ماه و نیم مانده به انتخابات ریاست‌جمهوری در افغانستان و بعد از نزدیک به یک سال مذاکرات فشرده زلمای خلیل‌زاد، دیپلمات افغان‌تبار امریکایی با شبه‌نظامیان طالبان، روز جمعه دیپلمات‌ها و مقام‌های ارشد نظامی و امنیتی ایالات متحده در تفریح‌گاه دونالد ترامپ، رییس‌جمهور این کشور در نیوجرسی گرد هم آمدند تا سیاست آینده امریکا در مذاکرات با طالبان را بررسی کنند.

زلمای خلیل‌زاد که قرار است به زودی دور نهم گفت‌وگوها با طالبان را در دوحه پایتخت قطر آغاز کند، گزارش نتایج تازه‌ترین گفت‌وگوهایش را در اختیار جمعی از بلندپایه‌ترین مقام‌های امریکایی قرار داد. در این نشست به نوشته رسانه‌های امریکایی دونالد ترامپ، رییس‌جمهور، مایک پنس، معاون رییس‌جمهور، مایک پمپئو، وزیر امورخارجه، جینا هسپل، رییس آژانس اطلاعات مرکزی (CIA)، مارک اسپر، وزیر دفاع و ژنرال جوزف دانفورد، فرمانده ستاد مشترک، جان بولتون، مشاور امنیت ملی رییس‌جمهور و زلمای خلیل‌زاد، فرستاده ویژه ایالات متحده در امور افغانستان حضور داشتند.

زلمای خلیل‌زاد اسفند ماه سال گذشته اعلام کرده‌بود که به چارچوبی برای توافق با طالبان دست یافته است و در طول هفته‌های گذشته گمانه‌زنی‌هایی در مورد امضای قریب‌الوقوع یک توافق میان طالبان و امریکا براساس چهار محور «خروج نظامیان خارجی از افغانستان»، «آتش‌بس سراسری»، «گفت‌وگوی بین افغان» و «عدم اجازه به گروه‌های تروریستی برای حملات فرامرزی از خاک افغانستان» مطرح شده‌بود. به نوشته وال استریت ژورنال، در تفاهمنامه‌ای که پیش‌بینی می‌شود در صورت موافقت رییس‌جمهور امریکا به زودی میان امریکا و طالبان امضا شود، قرار است محل و زمان گفت‌وگوهای بین افغان‌ها و همچنین جدول زمانی خروج نیروهای امریکایی از افغانستان اعلام شود.

مایک پمپئو که پیش از این در جلسه‌ای تاکید کرده‌بود عقب‌نشینی نیروهای امریکایی از افغانستان تا پیش از انتخابات امریکا در پاییز 1399، دستور مستقیم رییس‌جمهور است و انجام این کار را وظیفه خود می‌داند، با صدور بیانیه‌ای در مورد نشست روز جمعه با رییس‌جمهور امریکا در مورد سرنوشت جنگ افغانستان تاکید کرد: «در ادامه همکاری‌های نزدیک با دولت افغانستان، ما همچنان به رسیدن یک توافق صلح جامع متعهدیم؛ توافقی که به کاهش خشونت منجر شود و آتش‌بسی که تضمین کند از خاک افغانستان هرگز دیگر برای حمله به ایالات متحده امریکا یا متحدانش استفاده نمی‌شود و همه افغان‌ها را برای رسیدن به صلح در کنار هم جمع می‌کند.» در طول دو سال گذشته و از زمان اعلام استراتژی جدید ایالات متحده امریکا در مورد افغانستان، در کنار رشد نفوذ گروه‌های تروریستی جدید مانند داعش در افغانستان، تعداد تلفات غیرنظامیانی که مستقیما بر اثر حملات امریکا، دولت افغانستان و طالبان جان خود را از دست می‌دهند، به بالاترین میزان خود در یک دهه گذشته رسیده است.

انتقادهای تند از برنامه خروج

تلاش امریکا برای عقب‌نشینی فوری از افغانستان، با انتقاد گروهی از سیاستمداران ارشد امریکایی ازجمله متحدان دونالد ترامپ در سنا مواجه شده است. سناتور لیندسی گراهام، نماینده کارولینای جنوبی در سنای امریکا که از متحدان نزدیک و معتمد ترامپ محسوب می‌شود، روز جمعه با صدور بیانیه‌ای ضمن انتقاد از تلاش برای عقب‌نشینی از افغانستان تاکید کرد: «توافقی که امکان عملیات ضدتروریستی امریکا در افغانستان را ایجاد نکند، توافق صلح نیست، بلکه جاده صاف کردن برای گروه‌های اسلام‌گرای افراطی است که قصد دارند بار دیگر به خاک امریکا حمله کنند.» این سناتور امریکا ضمن ابراز امیدواری از اینکه رییس‌جمهور امریکا تصمیمی جدی در این مورد اتخاذ کند تاکید کرده است: «یک توافق بد باعث می‌شود تا همه جنبش‌های افراطی در جهان، به حالت آماده‌باش در بیایند.»

در جلسه روز جمعه رییس‌جمهور امریکا با مشاوران امنیتی‌اش در مورد افغانستان، فقط یک مقام ارشد نظامی حاضر بود. ژنرال جوزف دانفورد که قرار است به زودی جای خود را به ژنرال مایک مایلی بدهد، در نشست نیوجرسی حاضر شده‌بود. مارک مایلی، پیش از این در جلسه استماع کنگره تاکید کرده‌بود که خروج بدون برنامه‌ریزی و خام‌اندیشانه نیروهای امریکایی از افغانستان «یک اشتباه عظیم» است. مارک مایلی که ماه آینده کارش را به عنوان فرمانده ستاد مشترک آغاز می‌کند تاکید کرده است که به اعتقاد او حضور نیروهای نظامی امریکایی در افغانستان، برای موفقیت هر توافق صلحی لازم است. همزمان پایگاه خبری پولیتیکو در گزارشی با اشاره به اظهارنظرهای متعدد ترامپ در مورد علاقه‌اش برای عقب‌نشینی نیروهای امریکایی از افغانستان، می‌نویسد: «این ناشکیبایی ترامپ باعث شده است تا دست مذاکره‌کنندگان امریکایی با طالبان خالی باشد.» یک کارشناس امور افغانستان به پولیتیکو می‌گوید: «این تمایل غیرقابل انکار ترامپ باعث شده است که خلیل‌زاد مجبور باشد دست خالی در دوحه مذاکره کند و همزمان این مشوق را در اختیار طالبان قرار می‌دهد که در مذاکرات تعلل و تاخیر ایجاد کنند، چرا که با خود می‌گویند وقتی می‌توانیم رایگان چیزی را که می‌خواهیم بگیریم، اصلا بر سر چه چیزی مذاکره می‌کنیم؟»

نگرانی نظامیان مستقر در کابل

پولیتیکو در گزارشی با اشاره به سردرگمی‌های موجود در کاخ سفید در مورد وضعیت جنگ در افغانستان نوشته است که مرکز فرماندهی نظامیان امریکایی در کابل دو سال است که با اضطراب منتظر وقوع رویدادی جدید در واشنگتن است. به نوشته این رسانه امریکایی نظامیان امریکایی در کابل هر لحظه منتظرند که با یک توییت، فرمان اجرایی یا دستور از مرکز کل استراتژی اعلام شده در سال 2017 کن فیکون شود. بر اساس استراتژی جدیدی که دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا تابستان دو سال پیش اعلام کرده‌بود، مقرر شده‌بود با افزایش حجم نظامیان امریکایی در افغانستان فشار نظامی به طالبان به حدی افزایش پیدا کند که حاضر به پذیرش صلح شوند. اما اظهارنظرهای علنی رییس‌جمهور و درزهای اطلاعاتی در واشنگتن نشان می‌دهد که رییس‌جمهور امریکا، بی‌صبرانه منتظر فرصتی برای خارج کردن تمامی نیروهایش از خاک افغانستان است. دستور سال گذشته ترامپ برای خروج تمام نظامیان امریکایی از سوریه و کاهش نظامیان در افغانستان، این نگرانی‌ها را افزایش داد. هر چند با مقاومت جدی مشاوران ترامپ، از جمله فرمانده ستاد مشترک ارتش امریکا، جوزف دانفورد و نمایندگان جمهوریخواه کنگره از جمله لیندسی گراهام، جلوی عملی شدن این فرمان گرفته‌شد.

به نوشته پولیتیکو، بعد از این فرمان بود که ژنرال آستین میلر، فرمانده میدانی نظامیان امریکایی در افغانستان، یک گروه کوچک از افسران برای برنامه‌ریزی عقب‌نشینی نظامیان امریکایی، در صورت صدور فرمان عقب‌نشینی تشکیل داد. یکی از فرماندهان میدانی امریکا در افغانستان، به پولیتیکو گفته است: «برای حفظ روحیه و نگرانی از وحشت‌زدگی متحدان به ویژه دولت افغانستان، این گروه بسیار کوچک و غیرمتمرکز نگه داشته‌شد.» این گروه برنامه‌ریزی نهایتا به بخشی از موضوع مذاکرات زلمای خلیل‌زاد و گروه طالبان در دوحه تبدیل شد. براساس گزارش پولیتیکو، آستین میلر، گزینه‌های مختلفی در مورد عقب‌نشینی نیروهای امریکایی از عراق به زلمای خلیل‌زاد داده است، از جمله گزینه عقب‌نشینی وسیع که بر اساس آن فقط یک واحد کوچک مبارزه با تروریسم از سوی امریکا در خاک افغانستان باقی خواهد ماند. نهایتا مقام‌های امریکایی به این نتیجه رسیدند که اولین مرحله عقب‌نشینی باید شکلی یابد که بین 8600 تا 9000 نیروی امریکا در افغانستان باقی بمانند. در حال حاضر نزدیک به 13 تا 14 هزار نیروی امریکایی در خاک افغانستان حضور دارند.

ادعای رد و بدل شدن پیام میان تهران و واشنگتن

روز جمعه، خبرگزاری بریتانیایی رویترز در گزارشی اختصاصی ادعا کرد که اخیرا برخی واسطه‌ها میان تهران و واشنگتن پیام‌هایی در مورد وضعیت افغانستان رد و بدل کرده‌اند. این خبرگزاری مدعی شده است که یکی از پیام‌ها از سوی مقام ارشد ایرانی را مشاهده کرده است که در آن دیپلمات ایرانی به‌شدت «از میان‌بر‌های غیرعادی» زلمای خلیل‌زاد، برای مذاکره مستقیم با طالبان انتقاد شده و مذاکرات امریکا را عامل «تقویت جایگاه سیاسی طالبان» در افغانستان عنوان کرده است. به نوشته رویترز، برخی مقام‌های خارجی که قصد میانجی‌گری میان تهران و واشنگتن را دارند، اخیرا تلاش کرده‌اند با استفاده از منافع مشترک ایران و امریکا در مورد آینده افغانستان، پلی برای ارتباط میان مقام‌های جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده امریکا ایجاد کنند. یک مقام آگاه امریکایی به رویترز گفته است که مایک پمپئو، وزیر خارجه امریکا و جان بولتون، مشاور امنیت ملی این کشور، کاملا با هرگونه مذاکره با تهران در مورد افغانستان مخالفت کرده‌اند و به رییس‌جمهور اطمینان داده‌اند که «نهایتا ایران در برابر فشارها مجبور به تسلیم و اجرای خواسته‌های امریکا خواهد شد.» به نوشته رویترز، نه کاخ سفید و نه وزارت خارجه امریکا حاضر به اظهارنظر در مورد رد و بدل شدن چنین پیام‌هایی نشده‌اند و مقام‌های ایرانی هم هرگونه مذاکره مستقیم پنهانی با ایالات متحده امریکا را تکذیب کرده‌اند. رایان کروکر، سفیر پیشین امریکا در افغانستان، نسبت به موفقیت واسطه‌ها میان تهران و واشنگتن برای ایجاد زمینه مذاکره بین دو کشور اظهار بدبینی کرده است و می‌گوید: «با توجه به سیاستی که این دولت در برابر ایران در پیش گرفته است، تصور می‌کنم که اصولا امکان چنین مذاکراتی از بین رفته‌باشد.»