مردم بی پناه افغانستان تاوان چه چیز را می‌دهند؟/ آنچیزی که تغییر کرده راهبردهای طالبان است نه نفس طالبان
در روز و ماه هایی قرار داریم که حال و هوای سیاسی کشور همسایه شرقی یعنی افغانستان به شدت بحرانی است. نا آرامی ها یک لحظه مردم این کشور را به حال خود رها نمی کند و دولت مرکزی در رفع مشکلات پیش آمده تقریباً ناتوان است. جدیدترین اخبار نیز چندان خوشایند نیست و حکایت از استمرار بحران های افغانستان دارد.
«بازتاب»، در رابطه با شرایط مورد اشاره و ریشه های بحران در افغانستان، سعادت شریفی پور که چند سالی هست به صورت تخصصی روی مسائل این کشور مطالعه می کند می گوید: برای صحبت از افغانستان و وضعیت کنونی آن باید یک گام بلند به عقب برگشت و رفت به تقریباً دو سال قبل، زمانی که دولت ترامپ در ایالات متحده تصمیم گرفت خروج نیروهای خود از افغانستان و ترک این کشور را در دستورکار قرار دهد و به شکل جدی آن را پیگیری کند.
شریفی پور بر این عقیده است: همان طور که بیان شد ترامپ و دولت او قصد ترک افغانستان را داشت، تا بتواند هزینه های نظامی و غیرنظامی خود را کاهش دهد، افغانستان در سال های پس از اشغال هزینه های زیادی را به دولت ایالات متحده تحمیل کرده بود، لذا دونالد ترامپ، ذلمی خلیلزاد را که یک آمریکایی افغان تبار است به عنوان نماینده ویژه برای پرونده “صلح افغانستان” مامور کرد، برای پیش برد این موضوع میان طالبان و دولت ایالات متحده مذاکراتی به میزبانی قطر شروع شد، و در نهایت پس از چند دور مذاکره توافقنامه ای بین طالبان و ایالات متحده به امضاء رسید. اما در عمل آنچه اتفاق افتاد هیچ ربطی به صلح در افغانستان نداشت.
این کارشناس مسائل افغانستان می افزاید: ایالات متحده زمانی که تصمیم به خروج از افغانستان گرفت، از نظر تحقق اهداف حمله به افغانستان با روزی که حمله صورت گرفت تفاوتی نداشت و هیچ یک از خواسته های آن در سال های اشغال تامین نشده بود، لذا برای رسیدن به اهداف مدنظر خود با طالبان که توانسته بود 20 سال در مقابل ارتش ایالات متحده مقاومت کند وارد معامله شد، در مقابل دریافت امتیاز خروج کم هزینه از افغانستان و دریافت تعهد از طالبان برای عدم استفاده از خاک افغانستان برای حمله به منافع ایالات متحده و متحدانش، حاضر شد کمک کند زندانی های طالبان از زندان های دولت قانونی افغانستان آزاد شوند، همچنین با پذیرفتن گفتگوی مستقیم با طالبان بدون حضور دولت رسمی و قانونی افغانستان باعث شد طالبان یک شخصیت و جایگاه بین المللی پیدا کند و با سایر کشورها گفتگوها و مذاکرات علنی را آغاز کند. در واقع ایالات متحده طالبان را از قامت یک گروه تروریستی خارج و به عنوان یک گروه سیاسی مطرح کرد.
وی در مورد تلاش ها برای حل بحران نیز بر این باور است که در زمان مذاکرات قطر میان ایالات متحده و طالبان این بحث فراون از سوی کارشناسان مطرح شد که با خروج ایالات متحده از افغانستان یک خلاء قدرت پیش خواهد آمد که طالبان با توجه به در اختیار داشتن نیروی مسلح و برخورداری از یک ساختار شبه نظامی که سال ها تجربه جنگ دارد، تنها گروهی خواهد بود که می تواند این خلاء قدرت را پر کند. با توجه به این تحلیل ها جمهوری اسلامی ایران و روسیه بحث “خروج مسئولانه” و لزوم پابندی ایالات متحده بر خروج مسئولانه را بیان کردند. اما ایالات متحده با خروج غیرمسئولانه خود امکان حضور پرقدرت طالبان در افغانستان را ایجاد کرد.
شریفی پور در مورد طالبان جدید می گوید: طالبان پس از به دست آوردن یک مشروعیت نسبی برای گفتگو با سایر دولت های منطقه به واسطه مذاکره و عقد قرارداد با ایالات متحده، تلاش کردند با تبلیغات رسانه ای چهره جدیدی از طالبان را معرفی کنند و به همسایه های افغانستان و حتی مردم این کشور بیان کنند که طالبان پس از کسب تجربه در این سال ها تغییر کرده است و می خواهد در داخل و خارج از افغانستان به عنوان یک گروه سیاسی عادی شناخته شود، فلذا آن چهره خشن شناخته شده از طالبان دیگر مطرح نیست.
او در مورد راهبردهای طالبان بر این عقیده است که نمی توان این راهبرد رسانه ای و تبلیغاتی طالبان را ناموفق دانست زیرا از این طریق طالبان توانست خود را یک گروه تغییر یافته و قابل همکاری و همچنین پیروز میدان افغانستان معرفی کند. تعداد افرادی که در داخل و خارج از افغانستان به این باور رسیده بودند که طالبان طی چند روز همه خاک افغانستان را در اختیار خواهد گرفت کم نبود. برخی از کشورهای منطقه برای آن که در همکاری با طرف پیروز جنگ عقب نماند به سرعت با طالبان گفتگو را آغاز کردند، اما این خیال باطل طالبان زیاد دوام نیاورد و آن ها همچنان پس از گذشت چند هفته نتوانسته اند مناطق تحت تسلط خود را توسعه چندانی بدهند و در وضعیت مشابه سه هفته گذشته هستند.
وی می افزاید: طالبان برای اعمال فشار بر دولت افغانستان گمرک ها و گذرگاه های مرزی را به عنوان هدف تعیین کرده است و توانسته تعدادی از این گذرگاه ها را در اختیار گیرد. از لحاظ میدانی نیز طالبان بیشتر در مناطق روستایی و شهرهای کوچک موفق بوده اند و برای ورود به شهرهای بزرگ موفقیت چندانی نداشته اند. در روزهای اخیر برای تصرف هلمند و هرات تلاش می کنند که از هرات خبرهایی مبنی بر موفقیت این گروه برای پیشروی در برخی بخش ها به گوش می رسد، البته نیروهای مردمی و دولتی در حال دفاع از هرات هستند.
«طالبان تغییر نکرده، تاکتیک خود را تغییر داده است»
شریفی پور در مورد تحرکات روزهای اخیر طالبان در افغانستان نیز می گوید: در روزهای اخیر و با گذشت زمان به مرور نقاب طالبان در حال کنار رفتن است و مواردی که نشان دهنده رفتار واقعی طالبان است بیشتر دیده می شود. به نظر می رسد به نیروهای طالبان دیکته شده است که از رفتارهای خشونت آمیز با مردم اجتناب کنند تا بتوانند از طریق تبلیغات بازیگران داخلی و خارجی را قانع کنند که این گروه دست از خشونت برداشته است. اما هر چه از روزهای اولیه درگیری دور می شویم مواردی که بیشتر به اصلالت طالبان نزدیک است دیده می شود. کتک کاری و تیرباران کردن “خاشه جوان” هنرمند افغانستانی، بدون برگزاری دادگاه و اعلام جرم او یکی از نمودهای واضح این تفکر افراطی است. همچنین حمله به “دفتر سازمان ملل” در هرات یکی دیگر از حرکت های طالبان در روزهای اخیر است.
وی در پایان تأکید دارد که طالبان جدید با تجربه تر از گذشته است و بهتر می داند چطور باید از رسانه و تبلیغات بهره مند شود. مردم بی پناه افغانستان تاوان جهل طالبان و بی مسئولیتی آمریکایی ها را می دهند.
