ضرورت تغییر نگرش مردم نسبت به حوادث/ از حوادث گذشته درس نمی‌گیریم
معاون عملیات امداد و نجات هلال احمرپایین بودن دانش خطرپذیری و میزان آگاهی مردم در اولویت‌بندی خطرها را از عوامل افزایش خسارت و تلفات حوادثی مانند سیل دانست و به لزوم توجه به شیوه‌های علمی در راستای «حرکت در مسیر آموزش» و نحوه اطلاع رسانی برای تغییر نگرش مردم تاکید کرد.
شاهین فتحی در گفت‌وگو با ایسنا، در مورد جست و جو در ترکمنستان برای یافتن مفقودان سیل استان خراسان رضوی عنوان کرد: هماهنگی‌های این کار ابتدا باید توسط استانداری خراسان رضوی انجام شود این در حالیست که در داخل کشور تمام مناطق را جست‌وجو کرده‌ایم.
وی در مورد دلایل بروز سیل‌هایی مانند سیل چند روز اخیر در استان‌های شمالی شرقی کشور گفت: کشور ما کشور کم آبی است. از همین رو در وهله اول توجه به زیرساخت‌ها باید به گونه‌ای باشد تا کمتر دچار سیل شویم. اگر جنگل‌های کشور تخریب شده است باید به آن توجه شود. اگر تنگ کردن معبرهای آب رخ داده باید از این کار اجتناب شود و اگر کانال‌ها نیاز به لایروبی دارد باید این کار انجام شود تا گرفتار سیل نشویم. در مجموع تا جایی که امکان دارد و قوانین موجود اجازه می‌دهد باید از مداخلات انسانی جلوگیری شود و مسئولان مربوطه هم باید این مسئله را دنبال کنند.
معاون عملیات امداد و نجات هلال احمر در پاسخ به اینکه کدام نهادها نسبت به اقدامات برای جلوگیری از بروز سیل مسئولیت دارند؟ عنوان کرد: نمی‌توانم بگویم دقیقا کدام بخش‌ها مسئول هستند ولی مسئله مورد اهمیت توجه به زیرساخت‌ها است. هر بخشی که در این زمینه مسئولیت دارد باید به آن توجه کند.
وی با اشاره به اینکه سیل در هر جایی که رخ دهد خسارت به بار می‌آورد گفت: در سیل اخیر که در سیرالئون رخ داد هم مشاهده می‌کنیم که میزان تلفات بسیار زیاد است اما اینکه در کشور ما چه اتفاقاتی رخ می‌دهد و خسارات جانی و مالی ناشی از سیل را مشاهده می‌کنیم بحث دیگری است. قبل وقوع سیل، با پیش‌آگاهی‌هایی که سازمان هواشناسی ارائه کرد، هشدارهای لازم نسبت به نزولات آسمانی توسط دستگاه‌های متولی داده شد. وقتی به مدیریت بحران هم چنین گزارشی می‌رسد به زیرمجموعه‌های خود اعلام می‌کند تا آمادگی لازم را داشته باشند و مردم هم از هشدارها مطلع می‌شوند. در سیل‌های اخیر هم هشدارها داده شد و انتظار می‌رفت با توجه به اعلام این هشدارها تلفات کمتری داشته باشیم و یا اصلا تلفات جانی نداشته باشیم. ولی این اتفاق نیفتاد و باز هم شاهد تلفات بودیم.
فتحی در پاسخ به این سئوال که چرا با وجود هشدارها سیل، تلفات داشت اظهار کرد: بخشی از مسئله در حیطه وظایف حاکمیت است که باید در مقابل سیل و سایر مخاطرات اقداماتی انجام دهد. بخش دیگر مربوط به مردم است. وقتی در جامعه‌ای پرریسک زندگی می‌کنیم، باید مردم جامعه خطرات اطراف خود را شناسایی کرده باشند و دانش و اطلاع خود را از این حوادث بالا ببرند. البته این افزایش اطلاعات به تنهایی موثر نیست و باید منجر به تغییر نگرش در راستای آمادگی برابر مخاطرات شود.
وی اضافه کرد: همه مسئولیت را نباید به دوش حاکمیت بگذاریم بلکه من، به عنوان یک شهروند باید الزامات ایمنی مربوط به خود و خانواده‌ام را مد نظر قرار بدهم. مشکل ما دقیقا در این بخش است و حوادث را جدی نمی‌گیریم. همیشه فکر می‌کنیم حادثه فقط برای دیگران رخ می‌دهد.
فتحی ادامه داد: متاسفانه ریسک را نمی‌پذیریم و از حوادث گذشته درس نمی‌گیریم. با اینکه نسبت به بروز سیل اطلاع‌رسانی می‌شود باز هم می‌بینیم افرادی از تفرجگاه‌ها استفاده می‌کنند. حادثه شوخی بردار نیست و این عدم توجه به هشدارها می‌تواند باعث افزایش تلفات شود. باید در راستای ایمن‌سازی شناخت کامل داشته باشیم و آمادگی لازم را پیدا کنیم.
معاون عملیات امداد و نجات هلال احمر با اشاره به یکی از نمونه‌های بی‌توجهی در سیل اخیر گفت: یکی از مسائلی که در زمان سیل باید در نظر گرفت این است که وقتی از احتمال بروز آن اطلاع داریم از حضور در مناطق خطرناک خودداری کنیم اما در سیل اخیر دیدیم که خودرویی هنگام سیل به آب زد و قصد داشت رد شود و عدم آگاهی او از عمق و شدت آب باعث شد خودروی او توسط آب جا به جا شود. خیلی‌ها هستند که در این شرایط فکر می‌کنند انجام چنین کاری و یا ماندن در خودرو امن‌تر است در حالی که اصلا اینطور نیست. با توجه به اینکه سیل هر چه در مسیرش وجود دارد را پایین می‌آورد، ممکن است حتی از یک خودرو چیزی جز آهن‌پاره باقی نماند.
فتحی با اشاره به اهمیت شیوه انتقال پیام گفت: وقتی قرار است پیام آموزشی را به مردم برسانیم باید به این موضوع هم توجه کنیم که شیوه انتقال پیام به مردم هم مهم است و یک کار تخصصی است. به نظرم برای حرکت در مسیر آموزش باید از قوانین علمی استفاده کرد تا پیام به گونه‌ای به افراد برسد که بتوانیم تاثیر آن را ببینیم و منجر به تغییر نگرش آنها شود. باید بسترهای انتقال پیام مانند شبکه‌های اجتماعی، صدا و سیما و.. را در نظر گرفت و شرایطی را ایجاد کرد تا با استفاده از این بسترها، مشارکت بالا برود.
معاون عملیات امداد و نجات هلال احمر با اشاره به شیوه ایجاد ترس موثر در جامعه برای حساس شدن نسبت به حوادث عنوان کرد: باید به این مسئله توجه کنیم که چه میزان از ترس را به جامعه تزریق کنیم تا باعث تغییر نگرش بشود. طیف افراد برای تاثیر از پیام متفاوت است و برای تمام این طیف‌ها باید برنامه مشخصی داشت.
وی با تاکید بر ضرورت هماهنگی میان دستگاه‌های متولی در حوادث گفت: برای تاثیرگذاری روی مردم، دستگاه‌های متولی باید همگام با هم حرکت کنند. به صورتی که در گفتمان و شیوه و روش انتقال پیام اختلاف وجود نداشته باشد.
فتحی در مورد اینکه آیا مقایسه تلفات سیل‌های اخیر با موارد مشابه در سال‌های اخیر می‌تواند عاملی برای ارزیابی میزان آگاهی مردم باشد؟ گفت: برای جواب دادن به این سئوال هم باید به گزاره‌های علمی رجوع کنیم و ببینیم بر اساس پژوهش‌های انجام شده دانش‌های مردم و نحوه آمادگی آنها برابر حوادث چقدر بوده و در 10 سال اخیر چقدر تغییر کرده است. تنها براساس تلفات نمی‌توان نظر داد. بلکه این یکی از آیتم‌ها است. آنچه بعضی از پژوهش‌ها نشان می‌دهد این است که دانش خطرپذیری و میزان آگاهی ما برای اولویت‌بندی خطرها بسیار پایین است و در آمادگی برای حوادث وضعیت خوبی نداریم. باید باز هم بر اساس نتایج پژوهشی به این موضوع توجه کنیم که چگونه می‌توانیم آگاهی مردم را از سطح فعلی بیشتر کنیم. دستگاه‌های مختلف تلاش‌های زیادی کردند اما احتمالا این تلاش‌ها چشم‌گیر نبوده که آمادگی چندان بالا نرفته است.
وی با اشاره به توجه مردم به هشدارها در سیل‌های اخیر عنوان کرد: در سیل خراسان رضوی و یا گلستان خودروهای زیادی بودند که آسیب دیدند ولی به دلیل اینکه بسیاری از مردم از محل متفرق شده بودن برای آنها اتفاقی نیفتاد و اگر اینطور نبود آمار تلفات بیشتر می شد. این اتفاقی بود که در اثر توجه به هشدارها رخ داد. اگر توجه مردم بیشتر شود، بار زیادی هم از دوش حاکمیت برداشته می‌شود چرا که بعد از هر حادثه نیروهای عملیاتی زیادی با هزینه بالا کار عملیاتی را آغاز می‌کنند.
فتحی با ابراز امیدواری نسبت به کاهش آمار خسارت‌ها و تلفات حوادث گفت: من افق، را خوب می‌بینم. اگر مردم همت کنند و حساس شوند می‌شود خسارت‌ها را کاهش داد. در حال حاضر این اتفاق در مورد حوادث جاده‌ای رخ داده است. زمانی تعداد کشته‌های حوادث جاده‌ای حدود 30 هزار نفر در سال بود که این آمار در حال حاضر به 18 هزار نفر رسیده است. این اتفاق با همکاری همه دستگاه‌های متولی در بخش‌های مختلف فرهنگی، پیش‌بیمارستانی، بیمارستانی و … رخ داده است.
