صنعت لوازم خانگی زیر سلطه سراها/ انحصارطلبی از صدا و سیما تا کارخانه‌ها

در حالی‌که تخلفات گسترده یکی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای لوازم خانگی واکنش دستگاه قضایی را برانگیخته، نایب‌رئیس اتحادیه لوازم خانگی هشدار می‌دهد که ادامه روند کنونی، سراها را به بازیگران اصلی صنعت تبدیل می‌کند؛ جریانی که می‌تواند با حذف رقبا و تحمیل شروط ناعادلانه به تولیدکنندگان، آینده این صنعت را به مخاطره بیندازد.

بازتاب– حسین شهرستانی، نایب‌رئیس اتحادیه لوازم خانگی، با ابراز نگرانی از وضعیت فعلی فروشگاه‌های بزرگ زنجیره‌ای (موسوم به سراها)، هشدار داد که ادامه این روند می‌تواند ساختار صنعت لوازم خانگی را به‌طور اساسی دگرگون کند.

در روزهای گذشته دادستانی قم از تشکیل بیش از ۱۷ هزار پرونده تخلف برای یکی از فروشگاه‌های بزرگ زنجیره‌ای لوازم خانگی خبر داد؛ تخلفاتی که شامل گران‌فروشی، عدم تحویل کالا، تحویل دیرهنگام و مغایرت قیمت با فاکتور بوده است.

شهرستانی در واکنش به این خبر اعلام کرد که اتحادیه پیش‌تر نیز بارها نسبت به چنین تخلفاتی هشدار داده بود، اما «افزایش کم‌سابقه شکایات مردمی» موجب شد تا این بار موضوع به‌صورت رسمی رسانه‌ای شود.

او با اشاره به عملکرد تبلیغاتی این فروشگاه‌ها گفت: «بسیاری از این سراها با ترفندهای تبلیغاتی اغواگر و وعده‌هایی چون قرعه‌کشی و جایزه‌های نجومی، بازار را در اختیار گرفته‌اند. در حالی‌که ارزش واقعی برخی جوایز تبلیغ‌شده – مثلاً جایزه ۱۰ میلیون تومانی – نهایتاً بین دو تا سه میلیون تومان است.»

بهره‌های نجومی، هزینه از جیب مشتری

شهرستانی همچنین از نرخ‌های بهره غیرشفاف و فزاینده در فروش اقساطی سراها انتقاد کرد و افزود: «بهره‌هایی که این فروشگاه‌ها از مشتریان دریافت می‌کنند، در مواردی از نرخ بهره رسمی بانک‌ها بسیار فراتر می‌رود. این فروشگاه‌ها برای پوشش هزینه‌های مالی و پرداخت تعهدات خود به بانک‌ها، فشار را مستقیم به مصرف‌کننده منتقل می‌کنند.»

او ادامه داد: «اگرچه بانک‌ها در قرارداد با فروشگاه‌ها نرخ بهره مشخصی تعیین می‌کنند، اما سراها با تحمیل هزینه‌های جانبی به‌نام خدمات، بهره‌ای بسیار بالاتر از مشتریان دریافت می‌کنند؛ به‌طوری که در مواردی، این نرخ‌ها به سطحی غیرمنطقی و حتی نجومی می‌رسد.»

انحصار در راه است؟

نایب‌رئیس اتحادیه لوازم خانگی با اشاره به پیامدهای این وضعیت برای تولیدکنندگان داخلی گفت: «امروز کارخانه‌ها بر اساس سفارش این فروشگاه‌های بزرگ تولید می‌کنند. اگر این روند ادامه یابد، فروشگاه‌های سنتی به تدریج حذف می‌شوند و سراها به تنها بازیگران بازار تبدیل خواهند شد؛ بازیگرانی که هم سفارش می‌دهند، هم قیمت تعیین می‌کنند و هم زمان تسویه حساب را مشخص می‌کنند.»

شهرستانی تاکید کرد که سراها حتی در سیاست‌گذاری رسانه‌ای نیز اثرگذار شده‌اند: «به‌دلیل هزینه‌کرد سنگین این فروشگاه‌ها در تبلیغات صداوسیما، گاهی در جلسات رسمی به اعضای اتحادیه توصیه می‌شود که از طرح انتقادات علیه سراها خودداری کنند، تا مبادا مشکلی برای تعاملات بازرگانی رسانه ملی ایجاد شود.»

صنعت در معرض تغییر ساختاری

در پایان، شهرستانی هشدار داد که اگر نظارت مؤثری بر فعالیت سراها اعمال نشود، این مجموعه‌ها می‌توانند با اعمال فشار مضاعف بر تولیدکنندگان، مسیر صنعت لوازم خانگی را از مدار طبیعی خارج کنند. به گفته او، «اگر سراها اختیار قیمت‌گذاری، زمان پرداخت مطالبات و سیاست‌گذاری فروش را در دست بگیرند، صنعت با خطر انحصار و استحاله کامل مواجه خواهد شد.»