صادرات 2.7 میلیارد لیتر فرآورده از مسیر بورس انرژی
محمدصادق کریمی گفت: کارنامه فروش فرآورده در بورس قابل قبول است و در مدت 4 ماه حدود 2.7 میلیارد لیتر فرآورده توسط بخش خصوصی صادر شده است. در نتیجه بهتر است عرضه نفت و فرآوردههای نفتی درلایحه بودجه 99 به وزارت نفت تکلیف شود.
محمدصادق کریمی، کارشناس حوزه نفت و گاز در گفت‌وگو با فارس درباره عرضه فراورده‌های نفتی در بورس انرژی گفت: با وجود آنکه معاملات انرژی در بورس رونق داشته و به کشور کمک کرده است اما نکاتی وجود دارد که باعث شده نتوانیم حداکثر استفاده را از ظرفیت بورس ببریم. مهمترین نکته عرضه نامنظم فرآوردههای نفتی و تحویل دریایی که اصطلاحا به آن فوب میگویند.
وی با اشاره به عرضه‌های دریایی در چهار ماه گذشته تصریح کرد: در این مدت اتفاقاتی رخ داد که اوج آن عرضه محموله دریایی 100 هزار تنی گازوئیل از سوی شرکت پخش و پالایش بود که به فروش هم رسید. پس از آن تعداد عرضه دریایی کم شد که همان میزان هم قیمت‌های جذابی نداشت. بررسی‌ها نشان میدهد گویا منطبق با یکسری قوانین بدنه وزارت نفت، مسئول صادرات دریایی فرآوردههای نفتی، امور بین‌الملل شرکت ملی نفت است و این مجموعه هم تمایل چندانی به بورس ندارد.
کریمی با اشاره به کارنامه فروش فراورده در بورس انرژی ادامه داد: در مدت چهار ماه عرضه فرآورده در بورس انرژی پالس‌هایی دریافت کردیم که نشان از آینده‌ی روشن این سازوکار بوده و کارنامه فروش فرآورده در بورس انرژی قابل قبول است. در این مدت حدود 2.7 میلیارد لیتر فرآورده توسط بخش خصوصی خریداری و صادر شده که غالب ان بنزین و گازوئیل بودند و از این طریق 1 میلیارد دلار برای کشور ارزآوری ایجاد شد. قطعا درصورتی فرآورده‌ها در دریا تحویل داده شود رقم صادرات از بورس انرژی چندین برابر خواهد شد.
*امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ارتباط خوبی با بورس انرژی ندارد
این کارشناس حوزه نفت و گاز با بیان اینکه امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ارتباط خوبی با بورس انرژی ندارد، گفت: حتی شنیده شد پس از عرضه گازوئیل از سوی شرکت پالایش و پخش، امور بین‌الملل فشارهایی به این شرکت وارد کرد تا مانع انجام این کار شود. در حوزه عرضه نفت هم این چالش‌ها وجود دارد و امور بین‌الملل شرکت نفت تنها به اجبار قانون، نفت را در بورس انرژی عرضه کرد و البته شرایط را به گونه‌ای تنظیم کرد که کسی رغبت به خرید نداشته باشد. در واقع صرفا در جهت رفع تکلیف قانونی آن کار صورت گرفت.
وی نتیجه این روند را مغفول ماندن ظرفیت دریایی دانست و گفت: راه‌حل در افزایش عرضه‌های منظم فرآوردههای نفتی تحویل در دریا (فوب) در قابل بورس است. شرکت نفت تمایلی به بورس ندارد و یکبار در بحث فرآورده، گازوئیل را به صورت دریایی عرضه کرد با شرایط حداقل خرید 260 هزار بشکه؛ قیمت هم جذاب نبود؛ لذا معامله‌ای انجام نشد. اما هفته گذشته شرکت پخش و پالایش حالا یا با مجوزی که گرفته بود، گازوئیل را به صورت دریایی بعد از سه ماه وقفه عرضه کرد و به کامل هم به فروش رسید.
کریمی با مقایسه نحوه عرضه گازوئیل شرکت ملی نفت و شرکت پخش و پالایش خاطر نشان کرد: قیمت گازوئیلی که شرکت پالایش و پخش در بورس انرژی عرضه کرد هوشمندانه‌تر بود و برای همین تمام گازوئیل عرضه شده توسط این شرکت فروش رفت ولی گازوئیل شرکت نفت هیچ خریداری نداشت. فروش گازوئیل در بورس توسط شرکت پالایش و پخش در همین عرضه حدود 46 میلیون دلار برای کشور ارزآوری داشت. همچنین وقتی هم که 280 میلیون لیتر بنزین در بورس عرضه شد، با توجه به قیمت جذابی که داشت، 115 میلیون دلار در یک معامله درآمد ارزی برای کشور به وجود آمد.
این کارشناس حوزه نفت و گاز تاکید کرد: این مسائل گویای آن است که در حالت خوشبینانه بدنه شرکت ملی نفت اراده‌ای برای صادرات از طریق بورس ندارد و در حالت بدبینانه ذی‌نفعانی هستند که تمایل دارند مسیر صادرات نفت و فرآورده از راه‌هایی غیر از بورس باشد که این مورد احتمالش کم نیست. تجربه چهار ماه گذشته ثابت میکند راه حل حفظ و توسعه صادرات فراورده از طریق بورس، عرضه منظم دریایی و در کنار آن زمینی است. در واقع نباید عرضه زمینی قطع شود بلکه باید افزایش هم پیدا کند اما تحویل دریایی هم باید با قیمت و حجم جذاب، اضافه شود.
*عرضه نفت و فرآوردههای نفتی درلایحه بودجه 99 به وزارت نفت تکلیف شود
وی دلایل موفقیت تحویل زمینی در عرضه بورس فراورده‌های نفتی را، محدود بودن خرید به ساختار بورس دانست و گفت: مسیرهای مذاکراتی در شرکت پخش و پالایش توسط صادق‌آبادی بسته شد و تمام مشتریان به بورس ارجاع داده شدند. این موید اراده در این شرکت برای صادرات نفت و فرآورده از راه بورس است. در همین راستا چند پیشنهاد برای افزایش رونق بورس انرژی در زمینه نفت و فراورده‌های آن وجود دارد.
کریمی ادامه داد: علاوه بر مسدود کردن مسیرهای خرید مذاکراتی، باید نفت کوره هم در بورس عرضه شود. در حال حاضر از پنج فرآورده اصلی چهار فرآورده وجود دارد اما نفت کوره نیست. نفت کوره اکنون از راه‌های مذاکراتی و غیرشفاف صادر میشود؛ در حالی که ظرفیت عرضه آن در بورس وجود دارد و دلیلی ندارد جایش در بورس خالی باشد. ضمن اینکه این کار موجب رقابتی شدن فضا و فروش نفت کوره به قیمت بیشتر خواهد شد.
این کارشناس حوزه نفت و گاز پیشنهاد دیگر را قانونمند کردن عرضه فرآوردههای از طریق شرکت پخش و پالایش برشمرد و تصریح کرد: یکی از دلایل موفقیت اخیر اراده شخص مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش بود. ما باید این اراده را در بدنه وزارت نفت حفظ کنیم. برای این منظور یکی از روشها قانومند کردن سازوکار است. پیشنهاد مشخص این است که عرضه نفت و فرآوردههای نفتی در لایحه بودجه 99 به وزارت نفت تکلیف شود. البته بعید میدانم بدنه این وزارتخانه و شخص وزیر با آن مخالفتی داشته باشند.
