صادرات گاز از طریق خط لوله مقرون به صرفه نیست

بر اساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس، در قیمت فعلی نفت، سود خالص حاصل از صادرات گاز به بازارهای صادراتی، بین ۰ تا ۱۰ سنت در هر مترمکعب است که به نظر می رسد صادرات آن توجیه اقتصادی ندارد.

به گزارش خبرگزاری مهر، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در گزارشی با تاکید بر اینکه صادرات گاز از طریق خط لوله، مقرون به صرفه نیست، اعلام کرد: در حال حاضر عمده تولید گاز کشور از دو شرکت نفت و گاز پارس (میدان پارس جنوبی) و شرکت نفت مناطق مرکزی (میادینی مانند نار، کنگان، آغار و دالان) انجام می شود؛ ضمن اینکه گاز تولیدی کشور به مصارف خانگی تجاری، سوخت نیروگاه ها، سوخت خودروها ( CNG) ، بخش صنعت، تزریق گاز به میادین نفتی و صادرات اختصاص می یابد.

بر اساس برنامه وزارت نفت، میزان تولید گاز کشور که با تکمیل و بهره‌برداری از فازهای باقیمانده میدان گازی پارس جنوبی و توسعه دیگر میادین گازی به دست خواهد آمد، در مقایسه با مصرف گاز در داخل کشور بیشتر خواهد بود و در نتیجه، در سال های آینده، کشور با مساله وجود مازاد گاز مواجه خواهد بود.

در صورت صحیح بودن این فرضیه، صادرات گاز یکی از گزینه های پیش روی کشور برای تخصیص مازاد تولید این منبع انرژی در آینده است. در این رویکرد، صادرات گاز بایستی ذیل مساله کلان‌تری تحت عنوان استراتژی گاز (تخصیص بهینه منابع گازی) مورد بررسی قرار گیرد تا بتوان بیشترین ارزش افزوده را از این منبع انرژی به دست آورد و از خام فروشی آن جلوگیری کرد.

بند ۱۵ سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی نیز بر استفاده از منابع گاز در بخش های با ارزش افزوده بیشتر تأکید می کند. در این بند آمده است: «افزایش ارزش افزوده از طری تکمیل زنجیره ارزش صنعت نفت و، گاز، توسعه تولید کالاهای دارای بازدهی بهینه (براساس شاخص شدت مصرف انرژی) و بالا بردن صادرات برق، محصولات پتروشیمی و فرآوردههای نفتی با تأکید بر برداشت صیانتی از منابع». از سوی دیگر، موضوع صادرات گاز از جنبه اثرگذاری بر معادلات سیاسی منطقه و جهان و همچنین ارتقای امنیت ملی کشور نیز قابل بررسی است؛ چراکه تجارت انرژی اعم از نفت و گاز، با دیگر کشورها موجب وابستگی آنها به ایران و در نتیجه افزایش قدرت سیاسی و ارتقای امنیت ملی کشور می شود.

در این بین خط لوله (صادرات و واردات) به دلیل ساختار خاص بازار گاز جهان، یکی از مهمترین ابزارهای کشور برای ایجاد وابستگی در کشورهای طرف معامله است. این موضوع به ویژه در مورد تجارت گاز با کشورهای منطقه از طریق خط لوله اهمیت بیشتری پیدا می کند و می تواند موجب افزایش قدرت منطقه ای ایران شود.

انتقال گاز، صادرات گاز به دو روش خط لوله و ال. ان. جی مقرون به صرفه است ولی دیگر روش‌های انتقال گاز در حجم های بسیار پایین اقتصادی هستند. درحال حاضر عمده صادرات گاز جهان به دو روش خط لوله و ال. ان. جی صورت می‌گیرد و دیگر روش‌ها، سهم بسیار اندکی در صادرات گاز دارند؛ بنابراین تمرکز این گزارش بر صادرات به روش خط لوله و ال. ان. جی است.

همانطور که در جدول زیر قابل ملاحظه است در قیمت فعلی نفت سود خالص حاصل از صادرات گاز به بازارهای صادراتی بین ۰ تا ۱۰ سنت در هر متر مکعب است که این موضوع در فواصل بالای ۳ هزار کیلومتر مصداق دارد و همچنین سود خالص صادرات گاز در بهترین حالت یعنی در زمانی که قیمت نفت به ۱۰۰ دلار در هر بشکه برسد در بازارهای منطقه حدود ۳۵ سنت در هر متر مکعب خواهد بود. بر این اساس در شرایط کنونی که صادرات گاز طبیعی ایران فاقد توجیه اقتصادی است بهتر است این انرژی پاک در داخل مصرف شود.