شگرد اروپا برای وفای عهد به ایران
کمتر از دو ماه زمان به وضع دور دوم تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا علیه ایران باقی مانده است. اتحادیه اروپا عنوان کرده متعهد به برجام خواهد بود و برخی از بانک‌های اروپایی احتمال همکاری با ایران را قوی می‌دانند.
به گزارش بازتاب به نقل از شرق، این بزرگ‌ترین تفاوت تحریم‌های فعلی با تحریم‌ها اوایل دهه 90 است؛ فرصتی که به گفته کارشناسان نباید از دست برود. هر روز خبرهایی از اعلام موضع اروپایی‌ها درباره تعهد به برجام روی خروجی رسانه‌ها قرار می‌گیرد. «اروپا می‌خواهد به تجارت با ایران ادامه بدهد»؛ این تیترِ یک هندلس‌بلات، مهم‌ترین روزنامه اقتصادی آلمان است. هفته گذشته این روزنامه در یک گزارش اختصاصی خبر داد اروپایی‌ها به‌طور رسمی در حال ساختن مدلی هستند که تحریم‌های آمریکا را دور بزنند؛ یک مدل تجارت تهاتری بدون جریان پولی.
تأسیس یک نهاد مالی اروپایی برای ارتباط با ایران
ایران در آستانه وضع دور دوم تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا علیه ایران است و در این روزها خبرهایی منتشر شده که اروپایی‌ها به‌ویژه بریتانیا، آلمان و فرانسه، دنبال راه‌هایی هستند تا بتوانند با ماندن در برجام، به فعالیت تجاری خود با ایران ادامه دهند. این سه کشور برخلاف آمریکا در تلاش برای حفظ برجام با جمهوری اسلامی هستند و قصد دارند به شرکت‌های خود اجازه دادوستد با ایران را بدهند.
بانک‌های سنتی ترجیح می‌دهند از انجام امور و انتقالات بانکی با جمهوری اسلامی صرف‌نظر کنند؛ چراکه از اقدامات تنبیهی آمریکا واهمه دارند. اولاف شولتز، وزیر دارایی آلمان، تاکنون چندبار با همتایان فرانسوی و بریتانیایی خود در این راستا دیدار داشته است؛ ازجمله در حاشیه نشست وزیران دارایی کشورهای جی ۲۰ که اواسط ماه جولای سال جاری در بوئنوس‌آیرس برگزار شد.
در همین رابطه، سایت اشپیگل‌آنلاین اوایل هفته جاری گزارش داد: وزیران دارایی آلمان، فرانسه و بریتانیا قصد دارند حتی‌الامکان تا اوایل نوامبر نهادی مالی بنیان‌گذاری کنند که تنها مقصود آن انجام دادوستدهای مالی با جمهوری اسلامی با دورزدن کانال‌های معمولی انتقالات بانکی است. نهاد مالی جدید نه یک بانک، بلکه از لحاظ حقوقی نهادی واسطه‌ای (Special-purpose entity) محسوب خواهد شد. مزیت چنین نهادی این است که نباید از سرمایه برخوردار باشد و به عبارتی، برای راه‌اندازی آن نیاز به کمک‌های مالی دولتی نیست؛ این ابتکار عمل را فرانسه پیشنهاد کرده است.
همچنین روزنامه هندلس‌بلات در یک گزارش با تیتر «اروپا می‌خواهد به تجارت با ایران ادامه دهد»، توضیح داده است اروپایی‌ها در حال ساخت یک مدل تجارت تهاتری بدون جریان پولی برای ایران هستند. آن‌طور که از این گزارش برمی‌آید، کار به این صورت خواهد بود که به‌عنوان مثال، شرکت نفت ایران به یک پالایشگاه در اسپانیا نفت می‌فروشد و یک کارخانه ایرانی از محل پول در این شرکت، از یک تولیدکننده آلمانی قطعات و ماشین‌آلات خریداری می‌کند؛ بنابراین هیچ پولی در این میان جابه‌جا نمی‌شود. آن پالایشگاه اسپانیایی پولش را به آن شرکت می‌پردازد و صادرکننده آلمانی هم طلب خود را از آن شرکت می‌گیرد. در واقع اروپا دنبال این است که بازاری ایجاد کند تا از مبادلات تجاری با ایران محافظت کند. در این مسیر، بریتانیا، فرانسه و آلمان پیشگام شده‌اند تا یک شرکت spv (شرکتی با هدفی خاص) احتمالا در لوکزامبورگ و با مشارکت سایر اروپایی‌ها برای این هدف راه‌اندازی کنند. طبق گزارش هندلس‌بلات، اروپا می‌خواهد یک مدل بازار درست کند تا از مبادلات تجاری با ایران در برابر تحریم‌های آمریکا محافظت کند. به نوشته هندلس‌بلات، راه‌اندازی چنین نهادی تنها راه ممکن برای بازنگه‌داشتن کانال‌های دادوستد با ایران است. در گزارش این نشریه اقتصادی آمده است: در ماه‌های گذشته راهکارهای گوناگونی در این راستا مطرح و بررسی شده، اما به علت مناسب و عملی‌نبودن کنار گذاشته شدند.
مهدی پازوکی، کارشناس اقتصادی، در همین رابطه توضیح داد: تمام اخبار موجود بیانگر این است که اروپایی‌ها به برجام وفادار هستند و هسته اصلی اجرای این وفاداری را بریتانیا، فرانسه و آلمان بر عهده گرفته‌اند. در چنین شرایطی، یک پیشنهاد فوری این است که مذاکره با اتحادیه اروپا در دستور کار وزارت خارجه ایران قرار بگیرد؛ چراکه گرچه اروپایی‌ها قصد دارند به روابط تجاری خود با ایران ادامه دهند، اما آمریکا هم از اعمال هرگونه فشاری فروگذاری نخواهد کرد. بنابراین تعامل با اروپا امروز برای ما بسیار اهمیت دارد، به‌خصوص با کشورهای آلمان و فرانسه؛ آلمان از این نظر که برترین اقتصاد اروپاست و فرانسه هم از نظر اینکه عضو شورای امنیت است.
او ادامه داد: یکی از ویژگی‌های مثبت برجام، این بود که ما را از بند 7 سازمان ملل خارج کرد. در شرایط فعلی، مهم‌ترین اهرم برای ما مذاکره با اروپا از یک طرف و تلاش داخلی برای پیوستن به FATF از طرف دیگر است. در وضعیتی که آمریکا دنبال منزوی‌کردن ایران است، ما نباید با خودتحریمی شرایط را برای پیشبرد اهداف او فراهم کنیم. باید توجه داشته باشیم همه دنیا آمریکا و اسرائیل نیست و ما برای ارتباط اقتصادی با جهان، نیاز به شفافیت داریم. در این مسیر، تصویب لوایح مربوط به مبارزه پول‌شویی کمک بسیاری به ما می‌کند.
الحاق به FATF پل ارتباطی بین ایران و اروپا
پازوکی با اشاره به ضرورت پیوستن به گروه ویژه اقدام مالی عنوان کرد: اگر آمریکا از برجام هم خارج نشده بود، باز ما برای همکاری با سیستم بانکی باید قوانین بین‌المللی را می‌پذیرفتیم. از همین روی برای کار در نظام پولی و بانکی جهان باید مانند 194 کشور از قوانین آن تبعیت کنیم. حتی هم‌پیمان‌های ما مانند روسیه، چین و ترکیه نیز از این قوانین تبعیت می‌کنند؛ بنابراین تصویب قوانین این‌چنینی نه برخلاف اسلام و نه برخلاف منافع ملی و نه سیستم بانکی است. باید توجه کرد که سیستم بانکی ما 40 سال از سیستم جهانی عقب است و قطعا برای کشوری که خود قربانی تروریسم بوده و از نبود شفافیت رنج می‌برد، مفید است. این قوانین باعث می‌شود سیستم بانکداری به سمت مبارزه با پول‌شویی، پول مواد مخدر، رشوه و قاچاق کالا برود.
او تصریح کرد: ایران باید در چارچوب برجام تعاملی منطقی با اروپا برقرار کند. هرچند سهام‌داران عمده بانک‌ها و شرکت‌های خصوصی اروپایی آمریکایی هستند، اما بانک‌های مرکزی اروپا می‌توانند فرصتی برای برقراری ارتباط تجاری ایران باشند. ما باید از ابزار مذاکره استفاده کنیم، کمااینکه در برجام این ابزار به کمک ما آمد.
