شکوفایی ظرفیتهای نهفته سرخس با تبدیل آن به منطقه آزاد

20 سال از زمان طرح تبدیل منطقه ویژه اقتصادی سرخس به منطقه آزاد می گذرد اما هنوز این طرح در پیچ و خم مصوبات و تصمیم گیریها مانده و به سرانجام نرسیده است.

مسئولان منطقه ای بر این باورند که زیرساختهای لازم برای تبدیل منطقه ویژه اقتصادی سرخس به منطقه آزاد تجاری تا حد زیادی مهیا شده و ضروری است مدیران در سطح کلان کشور هرچه سریعتر تصمیم نهایی خود را در این زمینه اتخاذ کنند.
سرخس در منتهی الیه شمال شرق استان خراسان رضوی در فاصله 185 کیلومتری مشهد واقع است. این شهرستان از شمال و شرق با کشور ترکمنستان، از غرب با شهرستان مشهد و از جنوب با شهرستانهای تربت جام و فریمان هم مرز است.
منطقه ویژه اقتصادی سرخس سال 1375 در این شهرستان با سرمایه گذاری آستان قدس رضوی، رویکرد جذب سرمایه گذاران خارجی و صادرات به کشورهای آسیای میانه راه اندازی شد.
تاکنون هزینه های هنگفتی برای ایجاد زیرساختهای صادراتی در منطقه ویژه اقتصادی سرخس انجام شده و از دیدگاه مسئولان در این منطقه همه چیز برای راه اندازی منطقه آزاد تجاری فراهم است.

* ظرفیتهای منطقه ویژه اقتصادی سرخس
مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی سرخس در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: این منطقه با برخورداری از موقعیت راهبردی و جغرافیایی به عنوان دروازه طلایی ورود به کشورهای آسیای میانه، چین، روسیه و پل ارتباطی بازارهای مهم تجاری آسیای مرکزی با کشورهای حوزه خلیج فارس در جنوب ایران، اروپا در غرب کشور و کشورهای افغانستان و پاکستان در شرق ایران به شمار می رود.
احمد صادقی گلمکانی افزود: فعالیت منطقه ویژه اقتصادی سرخس همزمان با واقعه مهم و تاریخی افتتاح راه آهن مشهد – سرخس – تجن با حضور رهبران و نمایندگان 100 کشور جهان در سال 1375 آغاز شد.
وی ادامه داد: منطقه ویژه اقتصادی سرخس با توجه به موقعیت مناسب خود در بهترین مکان جغرافیایی در شمال شرق کشور قرار گرفته و برخورداری از امکانات و زیرساختهای اصولی صنعت حمل‌ و نقل بی تردید تسهیل کننده ورود کالا به کشور و صادرات کالا از کشور است.
مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی سرخس خطوط ریلی را که یکی از مولفه‌ های اصلی صنعت حمل ‌و نقل ذکر و بیان کرد: در منطقه ویژه اقتصادی سرخس ریل به ‌خوبی امکان‌ سنجی و اجرا شده بطوری که هم‌ اکنون 30 کیلومتر خط ریل عریض و نرمال در داخل منطقه وجود دارد که در آینده نزدیک به 50 کیلومتر افزایش می یابد.
وی گفت: وجود 50 کیلومتر ریل عریض و نرمال، انبارهای مسقف و روباز و باراندازهای عظیم کالا ظرفیتی ممتاز برای صادرکنندگان به وجود آورده است.
او افزود: قرار گرفتن این منطقه در شاهراه ریلی و جاده‌ ای که از آن با عنوان دروازه طلایی کشورهای آسیای میانه یاد می‌ شود و همچنین وجود ریل عریض کشورهای آسیای میانه در مجاورت ریل نرمال ایران و اروپا بهترین شرایط را برای صاحبان کالا و تولیدکنندگان فراهم کرده‌ تا بتوانند مسیر صادرات یا تامین مواد اولیه مورد نیاز را از کشورهای آسیای میانه آسان کنند.
صادقی گلمکانی پروژه جاده ترانزیت منطقه ویژه اقتصادی سرخس را یکی از نقاط قوت این منطقه دانست و گفت: اتصال کریدور ترانزیتی به نقطه صفر مرزی در سرخس یک ضرورت حیاتی برای این منطقه و توسعه صادرات به شمار می ‌رود و اتصال جاده ترانزیتی مشکلات چندین ساله را برطرف خواهد کرد.
وی میزان سرمایه گذاری آستان قدس رضوی در منطقه ویژه اقتصادی سرخس را نزدیک به هفت هزار میلیارد ریال ذکر و بیان کرد: هم اینک از 15 درصد ظرفیت منطقه اقتصادی سرخس استفاده می‌ شود اما در صورت اتصال جاده ترانزیتی به نقطه صفر مرزی این ظرفیت به 100 درصد خواهد رسید.
او با اشاره به فعالیت نیروگاه، مینی پالایشگاه و جذب 800 میلیارد ریال سرمایه گذاری خارجی طی یک سال گذشته در این منطقه گفت: هم اکنون 24 واحد تولیدی در زمینه های مختلف صنعتی در منطقه ویژه اقتصادی سرخس فعالند و 16 واحد تولیدی نیز در این منطقه در حال ساخت است.
مدیر عامل منطقه ویژه اقتصادی سرخس گفت: این منطقه از مناطق مهم سرمایه‌ گذاری و اقتصادی برای ایران و کشورهای خارجی است و تبدیل آن به منطقه آزاد ظرفیتهای نهفته آن را شکوفا می کند و صادرات را رونق می دهد.

* مزایای تبدیل منطقه ویژه اقتصادی سرخس به منطقه آزاد
فرماندار سرخس هم به خبرنگار ایرنا گفت: نخستین شهرستانی در کشور که منطقه ویژه اقتصادی در آن شکل گرفت سرخس بود. یک سال پس از شکل گیری آن به سبب ظرفیتهای بالای تجاری و صادراتی نیز طرح ایجاد منطقه آزاد تجاری در سرخس مطرح شد.
محمد سنجرانی افزود: در ابتدا دولت وقت با آستان قدس رضوی درباره نحوه تبدیل منطقه ویژه اقتصادی سرخس به منطقه آزاد تجاری به توافق نرسیدند اما در اواخر تولیت فقید آستان قدس آیت الله واعظ طبسی توافق لازم بین دولت و آستان قدس رضوی برای اجرایی شدن طرح انجام شد.
وی ادامه داد: هم اینک همه طرحهای علمی، پژوهشی و دانشگاهی درباره تبدیل منطقه ویژه اقتصادی سرخس به منطقه آزاد تجاری انجام شده و برای این طرح یک سند پیوست فرهنگی نیز آماده شده است.
فرماندار سرخس گفت: طرح تبدیل منطقه ویژه اقتصادی سرخس به منطقه آزاد تجاری در دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی مطرح و از بین 14 رای موفق به کسب 11 رای موافق شده سپس طرح از این شورا به صحن علنی دولت ارجاع شده است.
وی افزود: همزمان با طرح سرخس در دولت که مربوط به اواخر دولت یازدهم است چند طرح دیگر برای تبدیل منطقه آزاد از جمله امیرآباد، مهران، جاسک و حوزه سیستان مورد نظر بود که به دلیل آماده نبودن سند پیوست فرهنگی و ضمایم دیگر بررسی نشدند.
سنجرانی ادامه داد: در آن زمان دولت بررسی طرح سرخس را موکول به کامل شدن طرحهای دیگر برای تبدیل به منطقه آزاد نمود تا سرخس همراه با امیرآباد، مهران، جاسک و حوزه سیستان در صحن علنی دولت مطرح و تصمیم نهایی درباره آنها اتخاذ شود.
وی اظهار امیدواری کرد طرح تبدیل منطقه ویژه اقتصادی به منطقه آزاد هر چه سریعتر در دستور کار هیات دولت قرار گیرد و ظرفیتهای این منطقه شکوفا شود.
فرماندار سرخس گفت: منطقه ویژه اقتصادی سرخس امتیازات زیادی از جمله معافیت گمرکی و مالیاتی دارد. همچنین دارای فرودگاه، ریل عریض راه آهن و گمرک اختصاصی است و 25 واحد صنعتی و 150 طرح صنعتی نیمه فعال در این منطقه رویکرد صادراتی دارند.
وی افزود: 28 سال است که چابهار تبدیل به منطقه آزاد تجاری – صنعتی شده اما هنوز فرودگاه، ریل، گاز و آب ندارد و حتی ضریب امنیت نیز در مقایسه با سرخس در آن کمتر است. این در حالی است که سرخس از همه مزایای لازم برخوردار می باشد.
او ادامه داد: امکانات فرودگاه الماس سرخس با امکانات فرودگاه اصفهان برابری می کند و فرود هواپیماهای پهن پیکر در آن مسیر است. این فرودگاه هم اینک کارمندانی دارد که ماهیانه 400 میلیون ریال برای حقوق و مزایای آنها پرداخت می شود.
وی گفت: وجود مرز سرخس امکان تامین کالای کشورهای غرب آسیا و آسیای میانه را از طریق شرق تسهیل می کند و به جای عبور از دریا، کالا در مسافت کمتری از طریق ریل از شرق به غرب آسیا منتقل می شود.
فرماندار سرخس افزود: راه اندازی منطقه آزاد تجاری سرخس باعث تسهیل داد و ستد، جلوگیری از واردات بی رویه، ایجاد اشتغال پایدار در مرز و نگاه ویژه تولیدکنندگان و سرمایه گذاران به صادرات می شود و برای مردم سرخس 30 هزار فرصت شغلی در کمتر از دو سال ایجاد می کند.

* لزوم شتاب در ارسال مصوبه دولت به مجلس
نماینده مردم سرخس، فریمان، احمدآباد و رضویه در مجلس شورای اسلامی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: بحث تبدیل منطقه ویژه اقتصادی سرخس به منطقه آزاد تجاری توسط کارگروه تخصصی شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی بررسی و تصویب شده است. باید این طرح در قالب لایحه دولت به مجلس شورای اسلامی ارائه شود.
سید احسان قاضی زاده هاشمی افزود: امیدواریم هرچه سریعتر هیات وزیران طرح تبدیل منطقه ویژه اقتصادی سرخس به منطقه آزاد تجاری را تصویب و به مجلس شورای اسلامی ارائه دهد تا به رای نمایندگان گذاشته شود.
وی در خصوص نظر نمایندگان نسبت به تصویب این طرح نیز گفت: پیش از این هفت مصوبه دولت برای تبدیل منطقه ویژه اقتصادی به منطقه آزاد به مجلس ارائه شده بود که در کمیسیون اقتصادی مجلس در دست بررسی است.
این نماینده مجلس افزود: دیدگاههای متنوعی در خصوص تبدیل مناطق ویژه اقتصادی سرخس به مناطق آزاد در مجلس شورای اسلامی وجود دارد با این حال سرخس از اقبال خوبی در این زمینه برخوردار است.
وی گفت: پس از تبدیل منطقه ویژه اقتصادی سرخس به منطقه آزاد تجاری نباید این منطقه محلی برای قاچاق کالا باشد چون اصولا منطقه ویژه اقتصادی سرخس ارزش صادراتی دارد و راهبرد اصلی صادرات از این منطقه به کشورهای آسیای مرکزی است.
او افزود: متاسفانه مناطق آزاد جنوبی و بنادر کشور بیشتر از اینکه رویکرد صادراتی داشته باشند به محلی برای واردات کالا تبدیل شده اند. دیدگاه ما این است که باید در مناطق آزاد تجاری سرمایه گذاری عمیقی انجام گیرد و از این لحاظ سرخس را جدا از چابهار، کیش، قشم می بینیم و معتقدیم که سرخس ظرفیت کاملی برای جذب سرمایه گذاری و صادرات کالا دارد.
قاضی زاده ادامه داد: ویژگیهای ممتاز سرخس که آن را از طریق ریل به پنج کشور آسیایی متصل می کند برخورداری از گمرک مستقل و دهها امتیاز دیگر است که در کمتر منطقه آزاد تجاری در کشور وجود دارد و سرخس فراتر از هر منطقه آزاد تجاری است.
وی گفت: تبدیل منطقه ویژه اقتصادی سرخس به منطقه آزاد حق مردم این شهرستان است و ضرورت دارد که هیات وزیران در اسرع وقت اقدام به ارسال مصوبه شورای عالی مناطق آزاد پیرامون منطقه ویژه اقتصادی سرخس به مجلس نماید.