شهاب حسینی چگونه جنجال به پا کرد؟

با وجود موج انتقادی علیه شهاب حسینی به نظر می رسد این موج بیشتر ناشی از لحن و ادبیات او بوده و به عقیده بسیاری نقد اصلی او به تحریم جشنواره نقد درستی است. شاید اگر او به مسعود کیمیایی اینگونه بی‌پروا نمی تاخت حالا منتقدانش هم بسیار کمتر بودند.

سی و هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر تحت تاثیر جو عمومی کشور دچار حواشی زیادی شده است. با وجود اینکه فیلم‌های امسال قابل توجه و با کیفیت ارزیابی شده اند، اما حواشی دیگر فضای جشنواره را ملتهب کرده است. این حواشی از یک ماه قبل با اعلام برخی هنرمندان مبنی بر اینکه در جشنوار شرکت نخواهند کرد آغاز شد و با حرف‌های شهاب حسینی در نشست خبری به اوج رسید.

پس از ساقط شدن هواپیمای اوکراینی توسط پدافند سپاه پاسداران و سه روز پنهانکاری درباره واقعیت ماجرا موجی در میان هنرمندان به راه افتاد که در اقدامی اعتراضی در جشنواره فجر شرکت نمی‌کنند. این موج با پیامی از سوی مسعود کیمیایی کارگردان مشهور سینما آغاز شد و به دیگر عرصه از تئاتر، موسیقی و هنر‌های تجسمی و هم رسید.

با وجود اینکه تحریم جشنواره فجر خیلی موفق از کار در نیامد، اما تعدادی از هنرمندان سرشناس از جمله فاطمه معتمدآرا، پیمان معادی، ترانه علیدوستی و … تصمیم گرفتند در جشنواره حضور نیابند.

در این بین عده‌ای نیز منتقد این تصمیم بودند. شهاب حسینی و نوید محمدزاده با این تصمیم مخالفت کردند.

با آغاز جشنواره در چند روز ابتدایی همه چیز خوب پیش می‌رفت و حواشی جشنواره اندک بود. اما پس از چند روز در نشست خبری فیلم “خروج” ساخته ابراهیم حاتمی کیا و فیلم “آتابای” ساخته نیکی کریمی حواشی زیادی ایجاد شد. انتقادات تند و تیز و پاسخ‌های تند و تیزتر هنرمندان در این نشست‌های خبری بحث برانگیز شد.

اما اوج کار در نشست خبری فیلم “شین” به تهیه کنندگی شهاب حسینی بود. جایی که حسینی به شدت از تحریم جشنواره انتقاد و با لحن تندی به مسعود کیمیایی حمله کرد.

شهاب حسینی چه گفت؟

در این نشست شهاب حسینی درباره انتخاب بازیگران بویژه قدیمی‌تر‌ها مورد پرسش قرار گرفت، ولی او همانطور که همه انتظار داشتند حرف‌های دیگری را مطرح کرد و با خواندن بیتی از سعدی که بنی آدم اعضای یک پیکرند گفت: “امکان ندارد در گوشه‌ای از این سرزمین اتفاقی تلخ بیفتد و ما داغدار نشویم. ابراز همددری می‌کنم با تمام داغداران وقایع اخیر و مجزا هم نمی‌کنم.”

شهاب حسینی در ادامه از تحریم جشنواره انتقاد کرد و با بیان اینکه “من از وحدت میان مردم دفاع می‌کنم و از تلاشی دفاع می‌کنم تا تفرقه میان این سرزمین ایجاد نشود. ” گفت: «من نمی‌توانم ساکت بنشینم که استاد پیشکسوت سینما که روند کاری‌اش پیش روی تماشاگر است امسال باز هم فیلمی می‌سازد که مطمئن است برخورد بدی با اثرش می‌شود و آن روغن ریخته را نذر امامزاده می‌کنند و سنگ بنایی را می‌گذارند که نتیجه‌اش چیزی جز نفرت‌پراکنی نیست و بقیه را هم در یک آمپاس اخلاقی قرار می‌دهد. این بی‌انصافی است که آدم انقدر خودخواه باشد و به نوعی حرف بزند که ملاحظه هیچ‌کس را در آن نکند.»

او با اشاره به ماجرای سقوط هواپیما افزود: «اگر ۱۷۶ عزیز را در یک اتفاق یا سانحه یا تصادف یا یا هر چیز دیگری که نمی‌دانم اسمش چیست، از دست داده‌ایم، راه‌حلش این است که سر حمله را به طرف یک‌سری نخبه دیگر بگذاریم؟ من بیش از ۲۰ سال است که در این مملکت کار می‌کنم و به احترام مردم و مخاطبان با همه همکارانم سرشاخ شده‌ام که هر مزخرفی را نسازند، آن وقت عده‌ای رفته‌اند یک چیز‌هایی را از سال‌ها پیش از مصاحبه‌ای پیدا کردند که‌ای کاش همه آن را می‌گذاشتند، چون مرام و خط فکری من در تمام سال‌ها مشخص بوده و حالا اگر شرایط به‌گونه‌ای شده که در مملکتی که دم از آزادی بیان می‌زنیم، نمی‌شود حرف زد، مشکل من نیست.»

این بازیگر و تهیه کننده سینما تاکید کرد که “مردم اگر صدای رسایی داشته باشند و حرف خود را به گوش برسانند، نیازی نیست به خیابان بروند و حرفشان را با خسارت سنگین بزنند. ما هنرمندیم؟ ادعایمان می‌شود؟ پس صدای مردم باشیم تا خسارات را کم کنیم و کاری کنیم بدون خسارت حرف آن‌ها را بزنیم. یکی می‌گوید به جشنواره نمی‌آیم، خوب نیا، چه فایده‌ای دارد؟! همین فردا اگر من سرم را زمین بگذارم و بمیرم، دنیا آخ نمی‌گوید.”

سخنان شهاب حسینی واکنش‌های فراوانی در پی داشته است. انتقادات را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد. عده‌ای کل حرف‌های حسینی را زیر سوال می‌برند و موضع او در دفاع از شرکت در جشنواره را نقد می‌کنند، برخی دیگر معتقدند او می‌تواند تحریم جشنواره را نقد کند، اما ادبیات و لحن او نامناسب و سخنانش درباره مسعود کیمیایی توهین آمیز بوده است. با این حال عده‌ای هم از سخنان شهاب حسینی دفاع می‌کنند و معتقدند حملات به او منصفانه نیست.

حامد اسماعیلیون همسر و پدر دو تن از جانباختگان هواپیمای اوکراینی به تندی از شهاب حسینی انتقاد کرد

دسته اول حملات تندی به شهاب حسینی صورت داده اند. کاربران زیادی شهاب حسینی را متهم به “ریاکاری” کرده اند. برخی معتقدند او “نان به نرخ روز خور” است. این عده شهاب حسینی را هنرمندی “حکومتی” توصیف می‌کنند.

دسته دوم، اما معتقدند که شهاب حسینی نقد درستی به تحریم جشنواره داشته است، اما لحن و بیانش نامناسب بوده است. این عده حمله کنندگان به حسینی را به “جوگیری”متهم می‌کنند. این عده از دوگانگی‌های ساخته شده در این باره انتقاد می‌کنند. این دسته می‌گویند دیدگاه میانه‌ای هم وجود دارد. نقدی که این گروه به شهاب حسینی وارد می‌کنند این است که لازم نبوده به مسعود کیمیایی به این شکل حمله کند. این گروه معتقدند شهاب حسینی هم حق دارد مخالفت خود را با “تحریم” بیان کند.

توئیت سعید شریعتی فعال سیاسی اصلاح طلب

اما دسته سوم از شهاب حسینی و سخنانش حمایت می‌کنند. این گروه حتی لحن و ادبیات حسینی را نامناسب هم ارزیابی نمی‌کنند. کاربران اصولگرا که کمتر وارد درگیری‌های فضای مجازی از این دست می‌شوند، این بار به حمایت از شهاب حسینی پرداخته اند. حتی علی اکبر رائفی پور نیز در این باره توئیتی منتشر کرده است. البته در این دسته کاربرانی که وابستگی سیاسی ندارند نیز حضور دارند.

توئیت رائفی پور در حمایت از شهاب حسینی

واکنش سینماگران به سخنان حسینی درباره کیمیایی

در کنار واکنش‌های در فضای مجازی، سخنان شهاب حسینی درباره کیمیایی با انتقاد هم صنفان او روبه رو شده است. کانون کارگردانان هر گونه “بی احترامی”، “اتهام” و “اظهارات ناشایست” نسبت به مسعود کیمیایی شدیدا “محکوم” کرده است.

منیژه حکمت کارگردان سینما نیز در مطلبی از موضع حسینی انتقاد کرده است. او خطاب به حسینی نوشت: «تجربیات فراوان اندوخته اى ولى هنوز حرف زدن نیاموختى، کنترل بر خشم و عصبیت نیاموختى و از همه مهمتر ادب نیاموختى. کافى است فیلم پرخاش هاى خود را با کلام غم آلود ولى آرام و متواضعانه استاد مقایسه کنى تا بفهمى که تکفیر نمیکند براى دیگران تکلیف معین نمیکند، ادعاى هنر ندارد و احساس نمیکند قیم همه مردم است، فقط غمگین است و نمیخواهد در جشنواره شرکت کند.»

حکمت در ادامه تاکید کرد: «هنوز عمر چندانى بر شما نگذشته که نتوانى بیاموزى، لازم نیست دور دنیا را بگردى همین جا دو زانوى ادب نزد استاد بزن و بیاموز.»

برخی منتقدان سینمایی نیز از مواضع شهاب حسینی انتقاد کرده اند. پرویز جاهد در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «آقای شهاب حسینی! این چه لحن حرف زدن با یک فیلمساز برجسته سینمای ایران است. فیلمسازی که خودت هم او را پیش کسوت می‌دانی، اما حالا به بهانه حمایت از فیلمسازان جوان سعی می‌کنی او را تحقیر کنی.»

سوال پژمان موسوی روزنامه نگار و فعال فرهنگی از شهاب حسینی

اما تهیه کننده فیلم “خون شد” ساخته پرویز کیمیایی هم از مواضع شهاب حسینی انتقاد کرد. نشست خبری فیلم خون شد به دلیلی عدم حضور کارگردان لغو شد. جواد نوروزبیگی تهیه‌کننده این فیلم ضمن انتقاد از اظهارات شب گذشته شهاب حسینی، بابت لغو نشست رسانه‌ای این فیلم از سوی مسئولان جشنواره اعتراض کرد.

او مدعی شد: «کیمیایی آزرده است، دیشب هم تصمیم داشت می‌گرفت به این نشست بیاید، ولی ساعت یک شب به من زنگ زد و گفت: من بیایم؟ من چطور به این مراسم بیایم که در آن این همه تخریب شده‌ام. او آزرده است.»

علیرضا زرین دست فیلمبردار “خون شد” نیز معتقد است: «نباید به این شکل این شخصیت را تخریب کرد در حالی که او حتی گفته برای قسمت کارگردانی، خون شد را داوری کنید. سینما نباید با رفتار‌های تخریب گرانه قضاوت کند. این رفتار تاسف‌آور است. فیلم آدم‌ها را نقد کنید، نه خودشان را. این جشنواره نامش جشنواره فیلم فجر است نه جشنواره انتقاد از شخصیت ها.»

با وجود موج انتقادی علیه شهاب حسینی به نظر می رسد این موج بیشتر ناشی از لحن و ادبیات او بوده و به عقیده بسیاری نقد اصلی او به تحریم جشنواره نقد درستی است. شاید اگر او به مسعود کیمیایی اینگونه بی‌پروا نمی تاخت حالا منتقدانش هم بسیار کمتر بودند.