شرط ماندن آمریکا در برجام اعلام شد / ترامپ روی «بند غروب» دست گذاشت
در اوج تنش‌های برجامی میان ایران و آمریکا در مجمع عمومی سازمان ملل، وزیر خارجه ایالات‌متحده می‌گوید اگر قرار است آمریکا همچنان به توافق هسته‌ای میان ایران و شش قدرت جهانی پایبند بماند، باید در آن تغییراتی داده شود. رکس تیلرسون ۲۸ شهریور ماه در گفت‌وگویی با شبکه «فاکس» در مورد بخش‌هایی از توافق اتمی موسوم به «بند غروب» ابراز نگرانی کرده‌است.
اشاره وزیر خارجه ایالات‌متحده به آن قسمت از توافق میان ایران، آمریکا و پنج قدرت جهانی دیگر است که بر پایه آن بخشی از محدودیت‌های فعلی در برابر تهران، به مرور برچیده می‌شوند. تیلرسون گفت اگر قرار است ما به توافق با ایران پایبند بمانیم، باید در آن تغییراتی داده شود، چون الزامات مربوط به «غروب»، راه معقولی رو به جلو نیست. به گفته وزیر خارجه آمریکا این بخش‌ها، مسوولیت‌ها را بر گردن آیندگان می‌اندازد تا با آن روبه‌رو شوند.
سخنان رکس تیلرسون در مصاحبه با شبکه فاکس در شرایطی مطرح می‌شود که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده، در جریان نخستین سخنرانی خود در سازمان ملل متحد، با طرح ادعاهای بی‌اساس و خارج از عرف، از ایران، به‌عنوان دولتی «یاغی» نام برد و بار دیگر تاکید کرده‌است که توافق هسته‌ای صورت گرفته در دولت پیشین کشورش با تهران، «بدترین توافق» یک‌طرفه‌ای است که آمریکا تاکنون امضا کرده است. ترامپ گفت این توافق یک شرمساری برای ایالات‌متحده است. پیش‌تر خبرگزاری رویترز به نقل از چند مقام پیشین و فعلی آمریکا گزارش داد که رئیس‌جمهور ترامپ درحال بررسی راهبردی است که خواستار رویکرد خصمانه‌تر در قبال ایران به‌ویژه به‌دلیل فعالیت‌های این کشور در منطقه است.
رویترز همچنین تاکید کرده است که این راهبردها، بر پایبندی آمریکا به برجام و به موازات آن افزایش فشار‌ها بر تهران در حوزه‌های دیگر تاکید دارند. رویترز با طرح این گزارش نوشت که به‌نظر می‌رسد اختلافات میان ژنرال‌های کاخ سفید و نومحافظه‌کاران نزدیک به ترامپ در مورد رویکرد واشنگتن در برابر توافق هسته‌ای، شدت گرفته است. چند مقام پیشین و فعلی آمریکا گفته‌اند که این راهبرد را جیمز متیس وزیر دفاع، رکس تیلرسون وزیر امورخارجه، ژنرال مک‌مستر مشاور امنیت ملی و دیگر مقامات ارشد آمریکایی تهیه کرده‌اند که روز جمعه هفته گذشته در نشست شورای امنیت ملی در اختیار دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا قرار گرفت. این افراد معتقد به حفظ برجام اما در عین حال فشار و سرسختی در رویکردهای منطقه‌ای تهران هستند. در مقابل عده‌ای دیگر به رهبری نیکی هیلی نماینده آمریکا در سازمان ملل که نزدیک به حلقه نئوکان‌ها است، با تاکید بر رفتار منطقه‌ای ایران معتقد است که تهران برجام را نقض کرده است و از این‌رو آمریکا نباید به این توافق پایبند بماند. دیگر منتقد سرسخت این توافق، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی نیز در سخنرانی خود در سازمان ملل، از جامعه جهانی خواست این توافق را کنار بگذارد یا در آن تغییراتی کلی ایجاد کند. با این حال نیکی هیلی دیروز در واکنش به سخنان ترامپ در سازمان ملل گفت: این سخنرانی نشان دهنده این نیست که مشخصا برنامه‌ای برای خروج از برجام وجود دارد، بلکه نشانه آشکاری از نارضایتی اوست.
حمایت فرانسه از برجام
همزمان با اظهارات تند مقامات آمریکا علیه برجام، رئیس‌جمهوری فرانسه اما بر خلاف همتای آمریکایی‌اش، برجام را توافقی «مطمئن و مستحکم» خواند. او در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل همچنین گفت که حاضر است، میان ایران و ایالات‌متحده برای رسیدن به صلح در سوریه میانجیگری کند. رئیس‌جمهوری فرانسه ضمن بیان اینکه توافق هسته‌ای با ایران «مطمئن، مستحکم و قابل راستی‌آزمایی است و باعث می‌شود که ایران به جنگ‌افزار هسته‌ای دست نیابد» تاکید کرد که رد برجام اقدامی «غیرمسوولانه» و «اشتباه بزرگی» خواهد بود. ماکرون همچنین گفت: «امیدوارم بتوانیم در رابطه با محدود کردن برنامه موشک‌های بالستیک ایران هم کار کنیم.» فرانسه، یکی از طرف‌های گفت‌وگو با تهران، کشوری است که خواستار تقویت توافق پس از سال ۲۰۲۵ شده‌است. دو روز پیش ژان ایو لو دریان، وزیر خارجه این کشور، در جمع خبرنگاران گفته بود «بسیار حیاتی است که این توافق را برای جلوگیری از اشاعه هسته‌ای حفظ کنیم. در دوره‌ای که ما با خطر کره‌شمالی روبه‌رو هستیم، باید این مسیر را حفظ کنیم.» به گفته ژان ایو لو دریان کشورش تلاش می‌کند تا این موضوع را در گفت‌وگوها با رئیس‌جمهوری آمریکا مطرح کرده و در صورت نیاز راهی برای افزودن متممی به توافق پس از سال ۲۰۲۵ بیابد. مقام‌های ایران بارها تاکید کرده‌اند قصد ندارند نخستین کشوری باشند که برجام را ترک می‌کنند. در ۲۷ شهریور ماه حسن روحانی که در نیویورک به سر می‌برد در گفت‌وگویی با شبکه سی‌ان‌ان اظهار کرد: «برجام یک تعهد چندجانبه بین‌المللی و مورد تایید شورای امنیت سازمان ملل است. خروج از این تعهد هزینه بسیار سنگینی برای آمریکا خواهد داشت.»
دیدار موگرینی و پنس
در شرایطی‌که آینده توافق هسته‌ای، با انتقادهای موکد ترامپ و مقام‌های دولت او، با پرسش‌ها و تردیدهایی روبه‌رو شده، اما شماری از مقام‌های ارشد اروپا از آن حمایت کرده‌اند. در تازه‌ترین این حمایت‌ها، فدریکا موگرینی، مسوول ارشد سیاست خارجی اتحادیه اروپا در دیدار با معاون ترامپ بر لزوم ادامه آن تاکید کرده‌است. بنا به بیانیه منتشر شده از سوی اتحادیه اروپا، خانم موگرینی گفته ایران بر پایه هفت تاییدیه‌ای که تاکنون آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کرده، به توافق اتمی پایبند بوده و اهمیت دارد که اجرای کامل آن از سوی همه طرف‌ها ادامه پیدا کند. بنا بر بیانیه‌ای که کاخ سفید منتشر کرده، معاون رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده در دیدار خود با فدریکا موگرینی در مقر سازمان ملل، تاکید کرده واشنگتن مایل به همکاری با متحدان و هم‌پیمانان خود برای پایان‌دادن به آن چه عملکرد بی‌ثبات‌کننده ایران خوانده است. در خبر دیدار موگرینی و مایک پنس در وب‌سایت اتحادیه اروپا، در عین حال به دیدار پیش‌روی وزرای کشورهای موسوم به 1+5 نیز اشاره شده است. دومین نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح وزرا با حضور وزرای خارجه ایران و 1+5 و فدریکا موگرینی عصر دیروز (چهارشنبه) در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک برگزار شد. پیش‌تر نیز نهمین نشست کمیسیون مشترک برجام به ریاست سیدعباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه و هلگا اشمید دبیر کل بخش روابط خارجی اتحادیه اروپا (EEAS) سه‌شنبه شب در نیویورک برگزار شده بود.
دفاع اعضای اتحادیه اروپا از برجام
همزمان با رایزنی‌های فدریکا موگرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در نیویورک در دفاع از توافق هسته‌ای ایران (برجام)، نمایندگان کشورهای عضو این اتحادیه در کنفرانس عمومی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین نیز بر اهمیت برجام به‌عنوان یک دستاورد بین‌المللی تاکید کردند. در جلسات صبح و بعدازظهر سه‌شنبه کنفرانس عمومی آژانس نمایندگان شماری از کشورهای عضو به ایراد سخنرانی پرداختند که بسیاری از این کشورها به‌خصوص اعضای اتحادیه اروپا در سخنان خود بر اهمیت برجام تاکید کردند.در همین حال بوریس جانسون، وزیر خارجه انگلستان روز گذشته گفت لندن از آمریکا خواسته است که از برجام خارج نشود. به گزارش خبرگزاری فارس، وی که با روزنامه «گاردین» گفت‌وگو می‌کرد، گفت: «دائما به آمریکایی‌ها توصیه می‌کنیم که این توافق را پاره نکنند.» جانسون افزود: «باید به شما بگویم که احتمال اینکه این کار را انجام دهند، ۵۰-۵۰ است.»
همکاری ایران و کره‌شمالی شایعه است
از سوی دیگر، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش‌های منتشرشده در رسانه‌های غربی درباره همکاری‌های هسته‌ای میان ایران و کره‌شمالی را شایعه خواند. «یوکیا آمانو» در مصاحبه‌ای که روز چهارشنبه منتشر شده گزارش‌های ادعایی رسانه‌های غربی درباره همکاری ایران و کره‌شمالی در زمینه هسته‌ای را تکذیب کرد.
