شرطبندی متحدان ترامپ روی اسب بازنده
دولت دونالد ترامپ، رییسجمهور ایالات متحده اخیرا هفتههای سختی را پشت سر گذاشته، اما وضعیت نزدیکترین متحدان خارجی امریکا چطور است؟ رهبران کشورهایی چون بریتانیا، استرالیا، ژاپن و عربستان سعودی که روی رییسجمهور غیرقابل پیشبینی امریکا قمار کردهاند، احتمالا تاکنون به این نتیجه رسیدهاند که روی اسب بازنده شرط بستهاند.
رسوایی اخیر ترامپ پس از افشای تماس تلفنی او با ولادیمیر زلنسکی، رییسجمهور اوکراین، روند استیضاح او را دوباره به جریان انداخته است. ترامپ در این تماس تلفنی که دموکراتها آن را سوءاستفاده از مقام رییسجمهور میدانند، از همتای اوکراینی خواسته بود تحقیقات قضایی را علیه فرزند جو بایدن رقیب انتخاباتیاش آغاز کند. اما ترامپ تنها رهبری نبود که این تماس تلفنی برایش دردسرساز شد. برخی منتقدان در اوکراین تلاشهای زلنسکی برای راضی کردن ترامپ را محکوم کردهاند. یکی از اعضای حزب رییسجمهور سابق اوکراین در گفتوگو با واشنگتن پست گفت: اکنون ما بخشی از انتخابات امریکاییها هستیم و من این را دوست ندارم. اوکراین خودش به اندازه کافی مشکل دارد.
زلنسکی که همانند ترامپ در جهان سیاست تازهوارد است و شهرتش را با حضور در برنامههای تلویزیونی به دست آورده، تاکنون توانسته است با این انتقادات کنار بیاید؛ اما رسوایی اخیری که بر سر مکالمه خصوصی او باترامپ به بار آمد موجب شد تعاملات دولت ترامپ و دیگر متحدان خارجیاش بیشتر زیر ذرهبین قرار گیرد.
به گزارش اعتماد، ویلیام بار، دادستان کل ایالات متحده، برخی متحدان خارجی امریکا نظیر بریتانیا، استرالیا و ایتالیا را تحت فشار قرار داده است تا به اطلاعاتی دست یابد که نشان دهد تحقیقات سازمانهای اطلاعاتی امریکا در خصوص ارتباط احتمالی بین روسیه و اعضای ستاد انتخاباتی ترامپ در سال ۲۰۱۶بیاعتبار است.
گزارشها حاکی از آن است که ترامپ بوریس جانسون و اسکات موریسون، نخستوزیران بریتانیا و استرالیا را تحت فشار قرار داده تا اطلاعات خود را در اختیارشان قرار دهند. جانسون و موریسون تلاش کردهاند روابط خوب خود با ترامپ را حفظ کنند، اما رییسجمهور امریکا در هر دو کشور شخصیت منفوری است. بر اساس نظرسنجی مرکز پیو، سال گذشته تنها 32 درصد از استرالیاییها و 28 درصد از بریتانیاییها به ترامپ اعتماد داشتهاند.
در کشورهایی مثل بریتانیا، استرالیا و ایتالیا که دولتهایشان با بیثباتی و بحران مشروعیت دست و پنجه نرم میکنند، تحت سلطه شخصیت منفوری چون ترامپ بودن باعث بروز مشکلات سیاسی جدی خواهد شد. تنها سفرهای خارجی ویلیام بار و رودی جولیانی، وکیل شخصی ترامپ نیست که باید متحدان خارجی را نگران کند، بلکه تغییر سیاست ناگهانی این رییسجمهور و تمایل او به تغییر موضع از مجیزگویی به تهدید و بالعکس، موجب شده است که برخی متحدان به این بیندیشند که چه زمانی بخت از آنها رویگردان میشود.
عربستان سعودی و امارات جزو اولین و مشتاقترین حامیان خارجی دولت ترامپ هستند که بین تمایل این رییسجمهور برای درگیری با ایران و اشتیاق وی برای مذاکره با حسن روحانی سردرگم هستند.
محمد بن سلمان، ولیعهد جوان سعودی در مصاحبهای با «سیبیاس نیوز»نشان داد از موضع رویارویی نظامی با ایران فاصله گرفته است. سخنگوی دولت ایران اخیرا اعلام کرد: عربستان سعودی از طریق رهبر کشوری دیگر پیامهایی را برای رییسجمهور ایران ارسال کرده است. امارات نیز پیشتر از مشارکت در جنگ یمن و مبارزه با حوثیهای تحت حمایت ایران عقبنشینی کرده بود.
هم ریاض و هم ابوظبی با حمایتهای ژئوپلیتیک و مراودات تجاری دوستانه با امریکا تلاش کردند دولت اینکشور را راضی نگه دارند، اما به وقت عمل- بهویژه پس از حمله یمن به تاسیسات نفتی عربستان در ماه گذشته- مشخص شد که در جدال با ایران این دو کشور نسبت به امریکا چیزهای بیشتری برای از دست دادن دارند.
در خاور دور نیز وضعیت مشابهی برقرار است. کره جنوبی و ژاپن هر دو به صورت همزمان از مذاکرات ترامپ با کره شمالی ناامید شدهاند، ولو به دلایل مختلف. در حالی که مذاکرات واشنگتن و پیونگیانگ قرار است اوایل این هفته ادامه پیدا کند، آزمایش اخیر موشک بالستیک از سوی کره شمالی موجب افزایش نگرانی سئول و توکیو شده است.
آبه شینزو نخستوزیر ژاپن، ترامپ را برای اتخاذ رویکردی سختگیرانه علیه کره شمالی تحت فشار قرار داده، اما در این زمینه چندان موفق نبوده است. کره شمالی همچنان به آزمایش موشکهای خود ادامه میدهد و موشکی که روز چهارشنبه پرتاب کرد نیز در منطقه اقتصادی انحصاری ژاپن فرود آمد. رییسجمهور کره جنوبی نیز تلاش کرده امریکا را برای مذاکره با کره شمالی تحت فشار قرار دهد، اما اختلاف لاینحل بر سر تحریمهای امریکا و خلع سلاح هستهای کره شمالی و البته نگرانیها در خصوص امنیت ملی در سئول، محبوبیت او را کم کرده است.
حتی نتانیاهو نیز به عنوان وفادارترین متحد ترامپ به این نتیجه رسیده است که دوستی با رییسجمهور امریکا ممکن است زودگذر باشد. نخستوزیر رژیم صهیونیستی با ناراحتی نظارهگر نزدیکی ترامپ به ایران بوده و با اوج گرفتن فشارهای سیاسی در اسراییل، شاهد دور شدن ترامپ از خود است. ماه گذشته رییسجمهور امریکا پس از اطلاع از نتایج نزدیک انتخابات در رژیم صهیونیستی به خبرنگاران گفت: روابط ما با «اسراییل» است نه با نتانیاهو، بنابراین باید ببینیم که چه اتفاقی میافتد. نمیتوان کشورهای خارجی را به دلیل تلاش برای متحد شدن با امریکا سرزنش کرد. ایالات متحده همچنان قدرتمندترین کشور جهان است. تمام رهبران جهان به نحوی مجبورند با ترامپ کنار بیایند و بهتر است که این کار در شرایط دوستانه انجام شود.
اتخاذ موضع خصمانه میتواند برای اروپا گران تمام شود. پس از حکم روز چهارشنبه سازمان تجارت جهانی ترامپ قصد دارد با اعمال تعرفه بر 7.5میلیارد دلار صادرات سالانه اروپا، ضربه بزرگی به این اتحادیه وارد کند. سران کشورهایی نظیر کانادا، فرانسه و آلمان که در مقابل ترامپ ایستادهاند به هر حال درگیر مشکلات داخلی کشور خودشان نیز هستند.
برخی رقبای ایالات متحده در نهایت از تلاش برای ارتباط با دولت این کشور دست کشیدهاند. ماریا زاخاروا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه اواخر هفته گذشته اظهار داشت که انتشار متن مکالمه محرمانه ترامپ با زلنسکی نشاندهنده خطرات مذاکره با امریکاست. چین به عنوان یکی از دشمنان امریکا در حوزه سیاست خارجی که اخیرا سیاست انتظار برای اتمام دوره ریاستجمهوری ترامپ را در پیش گرفته، ممکن است پیروز نهایی رسواییهای اخیر باشد. تحلیلگران معتقدند فشار استیضاح روی ترامپ میتواند او را وادار به پذیرش یک «معامله ناقص» با چین کند. پکن شرط بسته است که ترامپ اولین دوره ریاستجمهوری خود را در حالت ضعف به پایان خواهد رساند و احتمال بردن این شرط هر روز بیشتر میشود.