شایع ترین سمومی که در ایران جان می‌گیرند
دبیر ستاد مرکزی اطلاع‌رسانی داروها و سموم سازمان غذا و دارو ضمن ارائه جزییات و آمار و ارقام انواع مسمومیت‌ها و اعلام شایع‌ترین مسمومیت‌ها در کشور، گفت: متاسفانه در طی سال‌های اخیر همه ساله در حدود 5500 نفر از هموطنان‌مان بر اثر بروز انواع مسمومیت جان‌شان را از دست داده‌اند.
دکتر یسنا به‌منش در گفت‌وگو با ایسنا، درباره میزان مرگ‌ومیر ناشی از بروز مسمومیت‌ها در کشور، گفت: بر اساس اعلام سازمان پزشکی قانونی کشور، در طی سال‌های اخیر همه ساله در حدود 5500 نفر از هموطنان‌مان در اثر بروز انواع مسمومیت جان‌شان را از دست داده‌اند.
سوءمصرف مواد مخدر؛ عامل 54 درصد از مرگ‌های ناشی از مسمومیت
وی با بیان اینکه بیشترین مسمومیتی که در سال‌های اخیر منجر به فوت شده است، مسمومیت ناشی از سوءمصرف مواد مخدر و محرک بوده است، افزود: به طوریکه این نوع مسمومیت 54درصد از کل موارد مرگ ناشی از مسمومیت‌ها را به خود اختصاص می‌دهد. باید توجه کرد که مرگ ناشی از سوءمصرف مواد ممکن است در اثر مصرف مقادیر بالای این مواد، مصرف به قصد خودکشی و یا مصرف اتفاقی خصوصا در کودکان رخ دهد. همچنین مرگ ناشی از مواد مخدر می‌تواند در افرادی که از طریق بلعیدن مقادیر بالای مواد مخدر بسته‌بندی شده در مبداء و دفع آن در مقصد اقدام به قاچاق مواد مخدر می‌کنند و بسته‌های مواد مخدر در لوله گوارشی‌شان باز می‌شود، اتفاق افتد.
به‌منش با بیان اینکه مرگ ناشی از عوارض مصرف طولانی مدت مواد مخدر و محرک و بروز بیماری‌هایی مانند عفونت‌های ایدز، هپاتیت و … نیز بخشی از موارد مرگ‌ومیر ناشی از این مواد است، گفت: به طور کلی مسمومیت ناشی از مواد مخدر مختلف از جمله تریاک، هروئین، متادون، ترامادول و …بسیار خطرناک بوده و فرد مسموم باید هرچه سریع‌تر به مراکز درمانی منتقل شود.
دبیر ستاد مرکزی اطلاع‌رسانی داروها و سموم سازمان غذا و دارو همچنین تاکید کرد: متاسفانه بسیاری از موارد مسمومیت با مواد مخدر و محرک، ممکن است در کودکانی رخ دهد که به صورت اتفاقی محتویات بطری حاوی داروی ترک اعتیاد و شربت متادون را خورده‌اند. بر این اساس توصیه می‌شود که شربت متادون به بطری نوشیدنی‌های خوراکی مانند نوشابه منتقل نشود و به هیچ عنوان در یخچال و در دسترس دیگر اعضای خانواده قرار نگیرد.
متادون و ترامادل در صدر عوامل مسمومیت‌زای مخدر
به‌منش با بیان اینکه مسمومیت با مواد مخدر بعد از مسمومیت دارویی، با شیوع 34 درصدی، دومین عامل مراجعه به بخش مسمومین در بیمارستان‌های کشور محسوب می‌شود، ادامه داد: در این میان مسمومیت با متادون و ترامادول در صدر عوامل مسمومیت‌زای مخدر قرار دارند. در رتبه بعدی می‌توان به مسمومیت ناشی از تریاک و شیشه نیز اشاره کرد.
قرص برنج همچنان قربانی می‌گیرد
وی در ادامه صحبت‌هایش با بیان اینکه رتبه بعدی مرگ‌ومیر ناشی از مسمومیت در اختیار انواع سموم از قبیل قرص برنج، سموم دفع آفات نباتی، الکل، جونده کش‌ها، سیانور و … است، گفت: به طوریکه این مسمومیت‌ها 20 درصد میزان مرگ‌ومیر ناشی از مسمومیت را در کشور به خود اختصاص می‌دهند که از این میان قرص برنج با بیش از نیمی از موارد مسمومیت ناشی از سموم یاد شده، جلودار مسمومیت‌های منجر به مرگ ناشی از سموم است.
به‌منش ادامه داد: به طور کلی قرص برنج عهده‌دار علت 10 درصد از مرگ‌های ناشی از مسمومیت در سال 95 بوده است. بر این اساس تعداد مراجعینی که به دلیل مسمومیت با قرص برنج به بیمارستان‌های مرجع مسمومیت در کشور مراجعه کرده‌اند، نشان می‌دهد که هنوز این سم قربانی می‌گیرد. این درحالیست که حتی یک مورد مسمومیت با قرص برنج نباید مشاهده شود. چراکه توزیع و خرید و فروش این سم جهت استفاده خانگی در سطح کشور ممنوع بوده و از سال 1385 واردات شکل صاف قرص برنج توسط وزارت جهاد کشاورزی ممنوع اعلام شده است. از سال 1390 نیز این فرم از سم فسفیدآلومینیوم از جانب ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، جزو کالای قاچاق محسوب شده است و خرید، فروش و استفاده از آن مشمول مجازات است. البته از آنجاکه قاچاق قرص برنج همچنان وجود دارد، بی‌اطلاعی و بی‌توجهی برخی از خانواده‌ها نسبت به خطرات ناشی از مصرف خانگی این سم، موجب شده است که متاسفانه کشور ما یکی از معدود کشورهایی باشد که در سطح دنیا مرگ ناشی از این سم در آن گزارش شده است. البته خوشبختانه با آموزش‌های دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور و سازمان غذا و دارو و اقدامات بازدارنده نهادهای ذیربط در زمینه جمع‌آوری این سم قاچاق از سطح عرضه، امیدواریم روند مسمومیت و مرگ‌ومیر با قرص برنج کاهش یابد.
مراقب مرگ خاموش باشید
دبیر ستاد مرکزی اطلاع‌رسانی داروها و سموم سازمان غذا و دارو در ادامه با بیان اینکه در سال‌های اخیر مسمومیت ناشی از منوکسید کربن عامل 11 تا 17 درصد از مرگ‌های ناشی از مسمومیت بوده است، گفت: با توجه به آغاز فصل سرما، باید به این نکته توجه بیشتری کرد؛ چراکه مسمومیت ناشی از منوکسید کربن به دلیل استفاده نادرست از وسایل گرمایشی گازسوز مانند بخاری، آبگرمکن و پکیج، در کشور ما بسیار شایع است. این درحالیست که با رعایت نکات بسیار ساده در شروع فصل سرما می‌توانیم خانواده و عزیزانمان را از بروز این مسمومیت محافظت کنیم. بر اساس اعلام سازمان پزشکی قانونی کشور متاسفانه مرگ ناشی از مسمومیت با گاز مونوکسید کربن در پنج ماه نخست امسال نیز نسبت به زمان مشابه در سال گذشته افزایش داشته است.
به‌منش با اشاره به آمار و ارقام مسمومیت‌های منجر به فوت ناشی از دارو، گفت: بالاترین میزان مراجعه به بیمارستان‌های مرجع مسمومیت در کشور ناشی از مسمومیت دارویی است. باید توجه کرد که میزان مسمومیت‌های دارویی ارجاع‌شده به بیمارستان‌های کشور در بین شهرهای مختلف متفاوت است و بین 45 تا 80 درصد از مراجعات ناشی از مسمومیت‌ها را شامل می‌شود. البته از آنجایی که بسیاری از این مسمومیت‌ها با اقدامات به موقع کادر درمانی قابل کنترل و درمانند، خوشبختانه درصد کمتری از مرگ‌ومیر ها را به خود اختصاص می‌دهند. به نحوی که مسمومیت دارویی چهارمین عامل مرگ‌ومیر ناشی از مسمومیت قلمداد می‌شود.
وی با بیان اینکه بنابر گفته سازمان پزشکی قانونی کشور در سال‌های اخیر مرگ ناشی از دارو از عددی زیر 10 درصد به بیش از 16 درصد افزایش یافته بود، گفت: خوشبختانه از سال 1394 مجددا میزان مرگ ناشی از مسمومیت‌های دارویی رو به کاهش داشته و در سال 1395 به میزان 12 درصد رسیده است. در عین حال باید توجه کرد که عمده‌ترین داروهایی که در مراجعات مسمومیت‌ها مشاهده می‌شود داروهای مسکن مخدر، داروهای سیستم مغز و اعصاب مانند داروهای آرامبخش، ضد افسردگی و سپس مسکن‌های غیر مخدر است.
شیوع مسمومیت در مردان و زنان ایرانی چقدر است؟
دبیر ستاد مرکزی اطلاع‌رسانی داروها و سموم سازمان غذا و دارو با اشاره به میزان شیوع مسمومیت در بین مردان و زنان ایرانی، گفت: در کشور ما مرگ‌ومیر ناشی از مسمومیت در مردان بسیار بیشتر از زنان است؛ به طوریکه سازمان پزشکی قانونی کشور اعلام کرده که متاسفانه نزدیک به 80 درصد از موارد مرگ ناشی از مسمومیت در مردان و نزدیک به 20 درصد آن در زنان رخ می‌دهد. در نتیجه مرگ ناشی از مسمومیت در مردان چهار برابر زنان است و عمدتا مسمومیت‌های مردان با مواد خطرناک‌تر رخ داده است.
به‌منش ادامه داد: البته باید بدانیم که تفکیک جنسی مسمومیت‌ها از الگوی مشابهی در کل کشور تبعیت نمی‌کند. به عنوان مثال 62 درصد از مسمومیت‌های دارویی بخش مسمومین بیمارستان لقمان حکیم تهران و همچنین 65 درصد از مسمومیت‌های دارویی استان فارس، مرد و بقیه زن هستند. در بیمارستان امام رضای مشهد نیز 56 درصد از مراجعین مرد و بقیه زن بوده‌اند. این درحالیست که در مسمومیت‌های مراجعه شده به بیمارستان‌های استان اصفهان، درصد مردان و زنان تقریبا برابر است. بنابراین بسته به نوع مسمومیت ممکن است مسمومیت در مردان و زنان متفاوت باشد. به عنوان مثال مسمومیت دارویی در زنان و مسمومیت با ترکیبات مخدر و الکل در مردان شیوع بیشتری دارد.
وی همچنین اظهار کرد: از طرفی به لحاظ پراکندگی سنی، عمدتا مسمومین مراجعه‌کننده به بیمارستان در محدوده سنی جوان یعنی 20 تا 40 ساله بوده‌اند. سپس نوبت به مسمومین نوجوان و در نهایت بالای 40 سال و همچنین زیر 12 سال می‌رسد. باید بدانیم که خطرناک‌ترین گروه سنی به لحاظ مسمومیت کودکان زیر پنج سال هستند و باید در نظر داشت که مسمومیت خصوصا با مواد شیمیایی و نفت در کودکان می‌تواند عواقب خطرناکی داشته باشد.
زنان خانه‌دار در خطرند
به‌منش با بیان اینکه از میان مشاغل مختلف جامعه، زنان خانه‌دار بیشترین میزان شیوع مسمومیت‌ها را ازآن خود کرده‌اند، گفت: جالب است که 89 درصد از موارد مسمومیت در منزل بروز می‌کند. بنابراین این موضوع اهمیت بالای ایمن‌سازی منازل را نشان می‌دهد.
وی در پایان با اشاره به آمار و ارقام مسمومیت‌های تعمدی در کشور نیز گفت: مسمومیت‌های تعمدی ارجاع‌شده به بیمارستان‌های کشور 65 تا 85 درصد از موارد مراجعات را به خود اختصاص می‌دهند. در این زمینه ابتدا مسمومیت‌های دارویی و سپس مسمومیت با سموم دفع آفات نباتی، بالاترین علت مسمومیت‌های تعمدی به حساب می‌آیند.
