شایعه پراکنان «کرونایی» زیر ذره بین «عدلیه»

دسترسی سریع، نامحدود و بی‌قید و بند به اخبار کرونا از طریق فضای مجازی در کمتر از چند ثانیه موجب رد و بدل شایعات زیادی شده و این امر فضای حساس کنونی را ملتهب کرده است.

همزمان با شیوع گسترده ویروس کرونا در کشور، پخش شایعات و ادعا‌های بی اساس در مورد این بیماری، شمار مبتلایان و افراد فوت شده بر اثر آن نیز به یک معضل تبدیل شده است.

البته این موضوع فقط مختص کشور ما نیست و طبق گزارشهای موجود در سایر کشورها نیز انتشار شایعات در مورد کرونا وجود دارد و کشور‌های دیگر نیز همانند ما در حال حاضر علاوه بر دست و پنجه نرم کردن با بحران کرونا با معضل دیگری نیز مواجه هستند؛ معضل شایعه پراکنی و نشر خبرهای نادرست درباره این بیماری، شمار مبتلایان و افراد فوت شده.

این موضوع که سبب تشویش اذهان عمومی و ناکارآمدی ارگان‌های درگیر دولت‌ در مبارزه با بحران جهانی کووید-۱۹ شده، سبب شد تا دستگاه قضا دست به کار شود و به شیوه های مختلف با شایعه پراکنان و برهم زنندگان آرامش عمومی و ذهنی در جامعه برخورد کند.

ویروس کرونا در بیش از 30 کشور مختلف جهان از جمله کشور ایران و سایر کشورهای منطقه خاورمیانه وارد شده است و طبق نظریه جامعه پزشکی 80 درصد مبتلایان به این ویروس و کسانی‌که دارای علائم خفیف هستند خود به خود بهبود می‌یابند اما عده‌ای شایعه‌ساز با انتشار پیام‌های کذب در فضای مجازی سعی در ملتهب کردن اوضاع جامعه دارند.

ویروس کرونا در حالی توجه مردم سراسر کشور را به خود جلب کرده که انتشار هر روز مطالب غیر مستند در بین خبر‌های رسمی و غیررسمی مرتبط با این بیماری، جو روانی جامعه را ملتهب می‌کند در حالی که این بیماری قابل پیشگیری و کنترل است، باید هوشیار بوده و با رعایت نکات بهداشتی، راه‌های انتقال آن گرفته شود.

اما نکته قابل تأمل اینکه از همان روزهای نخست شیوع این بیماری، شایعاتی از سوی رسانه‌های معاند، برخی چهره‌های سیاسی و هنری و رسانه‌های داخلی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که پیامدهای مضر روانی بسیاری را به‌وجود آورد و سهم زیادی در التهاب جامعه و ترس واهی از این ویروس دارند.

*واکنش رسانه های اجتماعی در مواجهه با شایعات

میزان اخبار نادرست و شایعات به حدی در رسانه‌های اجتماعی و فضای آنلاین افزایش یافته و سبب دشواری در امر اطلاع رسانی از یک سو و تحمیل هزینه‌های مالی و جانی به مردم از سوی دیگر شده که این رسانه‌ها خود اقدام به مقابله با بحران شایعه پراکنی و انتشار احبار جعلی کردند.

فیسبوک اعلام کرد که پست‌هایی را که در صدد طرح تئوری‌های توطئه یا پیشنهادات دروغین مانند نوشیدن مواد ضدعفونی کننده برای مقابله با کرونا باشد، حذف می‌کند.
توییتر نیز اعلام کرده که در صورت جستجوی کلمه کرونا، کاربران را به سمت اطلاعات رسمی در صفحات مربوط به سازمان‌های بهداشتی راهنمایی می‌کند.

اما با این وجود، همچنان این شایعات و خبرهای نادرست درحالی در رسانه‌ های اجتماعی مطرح می‌ شوند که مبارزه با این بحران در جریان بوده و کشور‌های مختلف در تلاش هستند ضمن جلوگیری از رشد افراد مبتلا، روند بهبود مبتلایان را تسریع کنند.

*خط ونشان دادستانی برای شایعه پراکنان

از همان روزهایی ابتدایی شیوع این بیماری در کشور، بازار شایعات در فضای مجازی داغ شد و به همین دلیل جواد جاویدنیا سرپرست معاونت فضای مجازی دادستانی کل کشور در 7 اسفند به فارس در رابطه با شایعه‌پراکنی در فضای مجازی در خصوص ویروس کرونا گفت: قانون مشخص است که نشر اکاذیب در فضای مجازی و تحریک مردم برای انجام اقداماتی که منجر به بروز ناامنی در جامعه شود جرم است و مرتکبین از ناحیه مراجع قضایی مورد پیگرد قانونی قرار می‌گیرند.

وی ادامه داد: در روزهای اخیر رصدهای خود را بر فضای مجازی در بحث نشر اکاذیب و شایعه در مورد ویروس کرونا انجام می‌دهیم. نیروی انتظامی و سایر دستگاه‌ها نیز به ما کمک کرده و پرونده‌های بسیاری در این زمینه تشکیل شده است.

سرپرست معاونت فضای مجازی دادستانی کل کشور با اشاره به اینکه گزارش تعداد دستگیرشدگان توسط پلیس فتا اعلام شده، گفت: توصیه‌ای که در این زمینه باید به مردم داشته باشیم این است که اخبار را به محض شنیدن منتشر نکنند و حتماً از مراجع رسمی پیگیر اخبار باشند.

جاویدنیا گفت: طبق قانون منتشرکنندگان اخبار دروغین و شایعه‌ها نیز دارای مسئولیت خواهند بود و باید آنها نیز دقت لازم را در رفتار خود داشته باشند.

سرپرست معاونت فضای مجازی دادستانی کل کشور افزود: متأسفانه اساس مشکلات در این عرصه شبکه‌های اجتماعی خارجی است که نه نظارتی بر آنها می‌شود و نه می‌توان با آنها برخورد کرد، به طور مثال صفحه اینستاگرام در اقدام اخیر خود صفحاتی که امیدبخش هستند و در رابطه با ویروس کرونا به مردم امید می‌دهند را حذف کرده است. به نظر می‌رسد فقدان ساماندهی در شبکه‌های اجتماعی خارجی را داریم و هر قدر به جلو می‌رویم با گروه‌های خارجی شایعه‌پراکن مواجه می‌شویم که با شیوه‌های هنری و روانشناسانه کلیپ‌هایی تهیه می‌کنند و انتشار می‌دهند که متأسفانه در دسترس ما نیستند.

وی گفت: حتی در فضای مجازی این روزها دیده‌ایم که کلیپ‌هایی از قول و زبان پزشکان و پرستاران در بیمارستان‌های درگیر کرونا منتشر می‌شود که زمانی آنها را بررسی کردیم دیدیم کاملا کذب بودند، بنابراین توصیه می‌کنیم مردم و مسؤولان دقت لازم را در این زمینه داشته باشند؛ چراکه تشخیص درست در شرایط اضطرار سخت است.

* تشکیل شعبه ویژه در دادسرای تهران برای شایعه پراکنان

پس از داغ شدن این فضای جنجالی و پوشالی در فضای مجازی و در پی انتشار برخی اخبار کذب و جعلی در فضای رسانه‌ای و مجازی، به ضابطان قضایی نیز ابلاغ شد تا فضای رسانه‌ای و مجازی را بررسی ویژه و ادعا‌های خلاف واقع در مورد شرایط اخیر کشور و شیوع ویروس کرونا را گزارش کنند.
براساس دستور قضایی در کنار تلاش مسوولان برای مبارزه با شیوع کرونا، مقابله با اخبار جعلی و کذب و منتشرکنندگان آن که امنیت روحی و سلامت روانی جامعه را به خطر می‌اندازند باید با جدیت در دستور کار ضابطان قضایی باشد.

بر اساس این گزارش، ضابطان موظف هستند موارد ادعایی خلاف واقع را به صورت مستمر رصد کرده و گزارش خود در این مورد را به دادسرای تهران گزارش کنند.

با تشکیل شعبه ویژه در دادسرای تهران بلافاصله افراد مدعی احضار و در مورد اسناد مطالب عنوان شده از سوی آن‌ها تحقیق به عمل می‌آید.

بنابر دستور صادره، پرونده‌های ارجاع شده به شعبه ویژه، خارج از نوبت بررسی و اگر مطالب منتشره از سوی افراد فراخوانده شده خلاف واقع و کذب باشد، برخورد قضایی لازم صورت می‌گیرد.

*۳سال حبس در انتظار شایعه پراکنان

حسن نوروزی، سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس نیز گفت: انتشار اخبار کذب پیرامون ویروس کرونا کشور را به تعطیلی کشانده و هزاران میلیارد خسارت اقتصادی ایجاد می‌کند. منتشرکنندگان این اخبار به یک تا سه سال مجازات حبس محکوم می‌شوند.

نوروزی گفت: این اقدام بر اساس قانون مجازات اسلامی نشر اکاذیب محسوب شده و برای افرادی که مرتکب این جرم شوند بین یک تا سه سال مجازات حبس و تعیین شلاق در نظر گرفته شده است.

*شایعه پراکنان احضار می شوند

وضعیت خاص حاکم بر جامعه ناشی از شیوع ویروس کرونا و اهمیت اطلاع رسانی صحیح و مدیریت افکار عمومی ورسانه ای کشور در این خصوص، موجب شد تا دادستانی تهران نیز اعلام کند که خاطیان این امر را سریعا شناسایی، احضار و برایشان پرونده قضایی تشکیل دهد.

در این روزها که شاهد اخبار منتشره در فضای مجازی (کانال ها، سایت ها و سایر منابع خبری) و اظهارات برخی اشخاص، حاکی از نشر موضوعات کذب و بعضا ارائه آمارهای غیرواقعی و صعودی در خصوص تعداد مبتلایان، تعداد متوفیان ناشی از ویروس کرونا و تجویز داروها و توصیه های تایید نشده پزشکی و …هستیم، دادستانی تهران اعلام کرد این امر موجب شبهه افکنی و هراس در مردم و القای ناامیدی و زیر سوال بردن تلاش های شبانه روزی کادر بهداشتی و درمانی مستقر در بیمارستان ها و مراکز درمانی می شود.

در اطلاعیه دادستانی آمده” با وجود شرایط حساس کنونی و ضرورت ارائه اطلاعات واقعی در خصوص این بیماری و جلوگیری از اضطراب، ناامنی،تشویش اذهان عمومی و حفظ نظم عمومی (که هدف همیشگی دشمنان قسم خورده نظام مقدس جمهوری اسلامی بوده)، با توجه به انطباق موضوع معنون با ماده 746 قانون مجازات اسلامی و نیز بند 11 از ماده 6 قانون مطبوعات و در راستای مواد 98 و 671 قانون آ.د.ک ، دستور قضایی صادر تا نسبت به شناسایی، مستند سازی و احضار عوامل سازنده و منتشر کنندگان اخبار کذب (از جمله کانال های خبری، پیج های اینستاگرام، سایتها و سایر منابع خبری) به همراه شناسایی منشاهای اصلی و منتشر و تشکیل پرونده قضایی اقدام شود.

*مجازات و تعقیب قضایی برای مدعیان دروغین

از سوی دیگر حجت الاسلام منتظری دادستان کل کشور در رابطه با اعلام آمار و ارقام در خصوص بیماری کرونا از سوی افراد غیرمسؤول،نیز هشدار و اطلاعیه‌ای صادر کرد.

دادستان کل کشور تاکید کرد: با توجه به برخی اظهارات و نقل قول‌های غیرمسؤولانه و بعضا مغایر واقعیت روزهای اخیر توسط تعدادی از مدیران و مسؤولین و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی در بخش‌های دولتی و عمومی، در محافل و نشست‌های مختلف رسمی و اداری و نیز انتشار اینگونه مطالب در رسانه‌های عمومی و سایر رسانه‌های مکتوب، دیداری، شنیداری و شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی نسبت به آمار مرتبط با بیماری کوید ۱۹ (کرونا) که موجب تشویش اذهان عمومی، برهم زدن امنیت روانی جامعه، تزلزل آفرینی در اعتماد و انسجام اجتماعی و اخلال در فرآیند ارائه خدمت در نظام سلامت و سایر عرصه‌های مدیریتی کشور شود، علاوه بر اینکه به موجب مواد ۲۸۶، ۶۹۸ و ۷۴۶ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده) عملی مجرمانه و مستوجب تعقیب قضایی و مجازات است، تبعات نگران کننده ای را به دنبال دارد.

*دادستانی:اعلام آمار کرونا فقط از سوی وزارت بهداشت باشد

منتظری دادستان کل کشور همچنین اعلام کرد: نظر به اینکه به موجب مصوبات لازم الاجرای ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا، اطلاع رسانی در این خصوص، صرفا باید از طریق آن ستاد انجام شود و هر اظهارنظری خارج از روال مقرر، اقدامی خلاف مصالح و امنیت ملی کشور تلقی و با مرتکب بر اساس قوانین مربوط برخورد خواهد شد.

با توجه به مراتب مذکور، در این شرایط از آحاد مردم فهیم، دلسوز و هوشمند جامعه انتظار می‌رود، ضمن توجه موکد به توصیه‌ها و تدابیر دلسوزانه مسؤولین و کارکنان ایثارگر نظام سلامت کشور، با همدلی و همیاری بیشتر و ارتقاء و ترویج حس تعاون و نوع دوستی، دست اندرکاران و جهادگران این عرصه را مورد حمایت و پشتیبانی جدی قرار دهند و با کسانی که با بی توجهی یا عامدانه، زمینه ایجاد ناامنی روانی در جامعه را فراهم می‌کنند، از جمله بیگانگان خائن به عزت و شرف ملت عزیز ایران اسلامی همراهی نداشته باشند.

*مردم هوشمندانه اخبار را رصد کنند

به گزارش فارس ،با همه این اوصاف، این روزها حوادث تلخی که شاهدش هستیم، بواسطه دسترسی سریع و نامحدود و بی‌قید و بند به اخبار از طریق فضای مجازی در کمتر از چند ثانیه بین مردم رد و بدل می‌شود. اما سؤال اصلی این است در شرایط فعلی که شبانه روز در معرض اخبار منفی و ناگوار هستیم، تأثیر روانی این حجم از رخدادهای تراژیک را چگونه می‌توان کنترل کرد؟

اینکه قوه قضائیه دست به کار شده تا با رصد و شناسایی و بعضا دستگیری مدعیان دروغین و شایعه پراکنان، قدری فضای ملتهب اخبار کذب کرونا را آرام کند، به تنهایی کفایت نمی کند و باید مردم هوشیارانه دست به انتخاب اخبار منتشره در فضای مجازی بپردازند و دستگاههای مسوول و نهادهای پاسخگو نیز آمار و اخبار این بیماری را به درستی و به دور از ایجاد فضای ترس و اضطراب، اعلام کنند.