سی‌امین نمایشگاه کتاب تهران؛ سیگنال‌های مثبت به ناشران بین‌المللی
به‌رغم برخی نواقص اجرایی، تغییراتی که در برپایی بخش ناشران خارجی دوره سی‌ام نمایشگاه کتاب تهران صورت گرفت، آنها را به حضوری جدی‌تر در این رویداد بین‌المللی امیدوار کرده است.
سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران که ۲۳ اردیبهشت به کار خود در مجموعه نمایشگاهی شهر آفتاب خاتمه داد، امسال نیز میزبان جمع زیادی از ناشران خارجی بود که در دو بخش لاتین و عرب جانمایی شده بودند. این بخش، از مهمترین بخش‌های نمایشگاه کتاب بود چرا که امکان تجهیز بسیاری از کتابخانه‌های مراکز علمی و تحقیقاتی کشور را به تازه‌ترین منابع مورد نیازشان که در نقاط مختلف جهان انتشار می‌یابد، فراهم می‌کرد.
علاوه‌بر این، حضور ناشران خارجی و یا نمایندگان آنها در نمایشگاه کتاب تهران فرصتی بود برای تعامل بیشتر میان ناشران و نویسندگان ایرانی و خارجی. اگرچه نمایشگاه کتاب تهران هنوز در جایگاه واقعی خود در بُعد بین الملل قرار نگرفته است، اما در چند سال اخیر تلاش‌هایی برای رونق گرفتن این بخش انجام شده است با این هدف که عطش حضور در نمایشگاه کتاب تهران برای ناشران خارجی هم به وجود بیاید.
امسال شاهد چند تغییر در برپایی بخش ناشران خارجی نمایشگاه بین المللی کتاب تهران بودیم؛ اول اینکه مدیریت این بخش از انجمن ناشران بین الملل ایرانیان به یک چهره نام آشنای حوزه صنعت نشر بین‌الملل و از ناشران فعال کشور، سپرده شد؛ همانگونه که در گزارش زیر هم مشهود است، انتخاب «داوود موسایی» به این مسئولیت در سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، با استقبال غرفه‌داران خارجی رو به رو شده است.
سعید عابدینی مدیر انتشارات پارسیان نماینده انحصاری «الزویر» درباره حضور این موسسه انتشاراتی معتبر در دوره سی‌ام این رویداد بین المللی گفت: ما تمام تلاش خود را انجام دادیم تا جدیدترین کتابهای سال ۲۰۱۷ را هم که در آخرین لحظات چاپ می‌شوند، به نمایشگاه کتاب تهران برسانیم.
وی با بیان اینکه سه محموله از کتابهای الزویر به وزن ۱۵ تن از طریق زمینی و سه محموله هم از طریق هوایی به این نمایشگاه منتقل شده است، تاکید کرد: برخی از کتاب‌هایی که ما به نمایشگاه کتاب تهران منتقل کردیم، هنوز در بازارهای کتاب اروپا توزیع نشده است؛ ۶۷ عنوان از کتابهای الزویر هم با قیمت‌هایی حتی کمتر از نسخه افست آنها در نمایشگاه کتاب تهران عرضه شد.
مدیر غرفه انتشارات الزویر با اشاره به اینکه کتابخانه‌های مرکزی علوم پزشکی مشتریان اصلی آثار منتشر شده این موسسه انتشاراتی هستند، گفت: ما علاوه بر الزویر، نماینده انحصاری دو ناشر بزرگ بین‌المللی دیگر یعنی موسسات انتشاراتی «لیپین کات» و «ویلیام ویلکینز و جی پی»، را هم برعهده داریم که با حمایت‌های خوبی که از آنها صورت گرفته، توانستیم پیشنهادهای مناسبی را به دانشگاه‌های ایران ارائه کنیم؛ به طوری که حداقل تخفیف را ۲۵ درصد در نظر گرفتیم و گاه تخفیف‌های ما به ۶۵ درصد هم بالغ شده است.
عابدینی با ابراز امیدواری نسبت به مجاب کردن وزارتخانه‌های ارشاد، بهداشت و علوم برای فراهم کردن شرایط خرید کتابهای اوریجینال موسسات انتشاراتی خارجی از سوی مراکز تابعه این سه وزارتخانه، نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را فرصت مناسبی برای دانشجویان و مراکز علمی و تحقیقاتی ایران جهت تأمین منابع علمی مورد نیاز خود عنوان کرد.
مدیر غرفه الزویر دوره سی ام نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را یکی از بهترین دوره‌های حضور این گروه انتشاراتی بین‌المللی در تاریخ نمایشگاه‌های کتاب تهران ار زیابی و تاکید کرد: امسال نمایشگاه و به ویژه بخش ناشران خارجی آن بی‌حاشیه و منظم برپا شد و جا دارد از مسئولان و دست اندرکاران برگزاری این دوره از نمایشگاه کتاب تهران و به ویژه شخص آقای داود موسایی مدیر کمیته ناشران خارجی این دوره تقدیر کنیم.
همچنین مهرداد افسری مدیر غرفه شرکت «گیتی پویان آذر»، عرضه کننده کتب مرجع لاتین در ایران، در گفتگو با خبرنگار مهر، تغییر نهاد مجری بخش ناشران خارجی این دوره از نمایشگاه کتاب تهران و واسپاری این مسئولیت از انجمن ناشران بین‌الملل ایرانیان به یک مدیر باسابقه در حوزه تبادل با ناشران خارجی را از اقدامات مثبت مسئولان امسال نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران عنوان کرد.
وی یادآور شد: متأسفانه در دوره‌های گذشته بهترین و بیشترین فضاهای نمایشگاهیِ بخش ناشران خارجی، تنها در اختیار چند عضو انجمن یادشده بود و متراژها به طور ناعادلانه و از طریق رانت‌هایی که فقط در اختیار خود آنها بود، تعیین و تخصیص داده می‌شد اما امسال خوشبختانه به هیچ وجه شاهد این بی‌عدالتی نبودیم.
مدیر غرفه شرکت «گیتی پویان آذر» اضافه کرد: امسال ثبت‌نام‌های بخش ناشران خارجی به صورت آنلاین و با نظم بیشتری انجام شد و بلافاصله بعد از ثبت نام یک کد یونیک در اختیار ناشر ثبت نام کننده قرار گرفت؛ در حالی که در چند دوره قبلی نمایشگاه کتاب به رغم اینکه ثبت نام انجام می‌شد، اما مسئولان بخش ناشران دانشگاهی حتی رسیدی هم در اختیار ثبت نام کننده قرار نمی‌دادند و به راحتی می‌توانستند به همین بهانه مانعِ حضور برخی از ناشران در نمایشگاه شوند.
این توزیع کننده کتابهای لاتین همچنین گفت: ما امسال ۲۸۰۰ عنوان کتاب که حدود ۸۰۰ عنوان آن کتابهای مرجع چندجلدی هستند، در غرفه خودمان عرضه کرده بودیم و عمده مشتریان ما هم دانشگاه‌ها و پژوهشکده‌های تحقیقاتی بودند.
افسری همچنین وضعیت امور زیرساختی و اجرایی نمایشگاه کتاب امسال را اندکی بهتر از دوره قبل عنوان کرد و در عین حال با بیان اینکه لازم است کمیته ناشران خارجی در طول سال، فعالیت داشته باشد، ابراز امیدواری کرد: مسئولیت کمیته مربوط به این بخش در دست افراد ذی‌نفع و کسانی که می‌توانند از برخی رانت‌ها به سود خود بهره ببرند، قرار نگیرد.
همچنین علیرضا حمیدین مدیر غرفه «دور دنیا» که نمایندگی تعدادی دیگر از ناشران خارجی را که در زمینه انتشار کتابهای حوزه هنر، معماری و ادبیات فعالیت می‌کنند، بر عهده دارد، گفت: ما امسال ۱۲ هزار عنوان از کتابهای انتشار یافته از سوی حدود ۴۰ ناشر عمدتاً اروپایی را به نمایشگاه کتاب تهران آورده بودیم. عمده مشتریان ما دانشجویان بودند البته با توجه به موضوع کتابهایمان، بعضاً افراد عادی و عموم مردم نیز از این آثار خریداری می‌کردند.
حمیدین وضعیت فروش کتاب این دسته از ناشران خارجی را که شرکت متبوعش نمایندگی آنها را در ایران بر عهده دارد، نسبتاً راضی کننده عنوان کرد و در خصوص برخی مشکلات مربوط به زیرساخت‌های نمایشگاهی هم یادآور شد: جا دارد مسئولان نمایشگاه کتاب در موضوع برپایی سالن ناشران خارجی این نمایشگاه زیر چادر تجدیدنظر جدی انجام دهند چرا که این در شأن کشور ما نیست که به این شیوه از ناشران خارجی میزبانی کند.
وی تخفیف کتابهای عرضه شده در این بنگاه نشر را ۱۵ درصد اعلام کرد و نحوه برگزاری بخش ناشران خارجی کتاب و تغییر نهاد برگزار کننده آن و تصدی‌گری داود موسایی مدیر نام آشنا و پیشکسوت حوزه نشر را اقدامی مثبت و دارای نتایجی مطلوب ارزیابی کرد.
همچنین احد رضایی مدیرعامل «شرکت ویژه نشر» و توزیع کننده کتابهای ناشرانی از قبیل «راتلج»، «تیلور اند فرانسیس»، «بلومزبری» و «بریل» در بیان ارزیابی خود از نمایشگاه امسال کتاب تهران، گفت: واقعیت این است که از سال گذشته تاکنون، کار اساسی خاصی در زمینه ایجاد فضاهای نمایشگاهی و امکانات جدید برای ناشران صورت نگرفته است؛ من فکر می‌کنم که وزارت ارشاد باید در طی سال این مطالبه‌گری را از مسئولان شهر آفتاب و مجموعه مدیریت شهرداری تهران نسبت به این مسائل می‌داشت.
وی نیز با انتقاد از اینکه بخش ناشران خارجی نمایشگاه کتاب تهران در سازه‌های موقت دایر می‌شود، در عین حال مدیریت این بخش را در مقایسه با دوره قبل رضایت بخش خواند و افزود: من فکر می‌کنم در این دوره از نمایشگاه کتاب تهران، آقای موسایی (مدیر بخش ناشران خارجی نمایشگاه کتاب) اختلاف سلیقه‌ای را که برخی افراد با ناشران بین‌الملل در برخی حوزه‌ها داشته‌اند، به خوبی مدیریت کرد و آنها را به حداقل رساند.
موزّع کتابهای این دسته از ناشران خارجی در ایران، همچنین گفت: این مسئله باعث شد که ما ناشران و توزیع کنندگان کتابهای خارجی، در این دوره از نمایشگاه کتاب تهران، دچار حواشی مربوط به این مسئله نشویم و تنها به فکر فعالیت محوری خود در نمایشگاه باشیم.
رضایی در عین حال از اُفت فروش کتاب در موسسه انتشاراتی متبوع خود در نمایشگاه امسال کتاب تهران به نسبت دوره قبل سخن گفت و یادآور شد: دوری راه و بُعد مسافت شهر آفتاب با مرکز شهر و نبود نقدینگی کافی نزد علاقه‌مندان به خرید کتاب، می‌تواند از دلایل این مسئله (افت فروش کتاب) باشد که باید برای حل آنها چاره اندیشی اساسی صورت گیرد.
وی همچنین با بیان اینکه شرکت ویژه نشر امسال حدود ۱۰ هزار عنوان کتاب در حوزه علوم انسانی و هنر و ۴۰۰۰ عنوان کتاب در بخش عربی از ۱۲ ناشر جهان عرب و بیش از ۴۰۰۰ عنوان کتاب در حوزه مهندسی و پزشکی از ناشران خارجی عرضه کرده است، افزود: هدف ما از تفکیک کتابهای مهندسی و پزشکی از علوم انسانی و هنر، تخصصی کردن فعالیت‌های شرکت ویژه نشر بوده است.
بر پایه همین گزارش، در دوره اخیر نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، اگرچه جانمایی غرفه‌های بخش ناشران خارجی همانند سال گذشته انجام شده بود اما با همکاری گمرک جمهوری اسلامی ایران، محموله‌های کتاب خارجی در هیچ جای دیگری بررسی نشدند و صرفاً در شهر آفتاب، گشوده و وارد سالن‌های نمایشگاهی شدند.
همچنین امسال، در مجموع ۴۶ ناشر لاتین و ۹۰ ناشر و نمایندگی نشر عربی در نمایشگاه کتاب تهران حضور داشتند که نسبت به سال گذشته افزایش محسوسی را نشان می‌داد. در نمایشگاه سی‌ام، تعداد ۹۳ هزار کتاب لاتین و ۳۳ هزار کتاب عربی از کشورهایی مانند آمریکا، انگلیس، فرانسه، هلند، چین، کره، مصر، لبنان، عراق، لبنان، پاکستان، اردن و … در نمایشگاه عرضه شده بود.
