سینمای کودک در رقابت با نمونه خارجی عقب است
شهرام مکری با اشاره به اینکه سینمای کودک ما در رقابت با آثار خارجی عقب مانده است از لزوم خلق قهرمانان قابل لمس برای بچه ها سخن گفت.
شهرام مکری کارگردان سینمای ایران در حاشیه جشنواره فیلم های کودکان و نوجوانان اصفهان در گفتگو با خبرنگار مهر درباره مشکلاتی که در سینمای کودک وجود دارد، گفت: سینمای کودک ما از زمانی که ماهواره، دی وی دی و دیگر وسایل ارتباط جمعی آمد در رقابت با نمونه های خارجی عقب افتاد. باید بگویم که در اواخر دهه شصت و اوایل دهه هفتاد ما فقط از طریق تلویزیون می توانستیم شاهد محصولات فرهنگی به این شکلی که در حال حاضر وجود دارد، باشیم و در آن موقع تلویزیون می توانست تعادلی برای رقابت با نمونه های خارجی به وجود بیاورد.
وی ادامه داد: در واقع ما سینمایی برای کودکان داشتیم که در آن تولیدات قابل قبولی وجود داشت. برای مثال آثاری مانند «گلنار»، «دزد عروسک ها» و … مربوط به همان مقطع زمانی است اما از یک جایی وقتی بازار ویدئو، دی وی دی و … آمد و ما توانستیم بی واسطه با بازار غرب روبرو شویم، دیدیم رقیب های قدرتمندی وجود دارد و طبیعتا گرایش بچه های ایرانی به سمتی رفت که نمونه های قوی تری ببینند. در این رقابت «سینمای برای کودک» دید که نمی تواند وارد این رقابت شود زیرا هر جایی که قدم می گذاشت شاهد یک نمونه قوی و درست تری بود. ضمن اینکه ما در ایده ای به نام خلق ابرقهرمان ها محتاطانه عمل کردیم یعنی اینکه فکر نکردیم برای بچه ها قهرمانانی با شرایط روزشان و قابل لمس خلق کنیم که برایشان اهمیت داشته باشد. در واقع ما خواستیم آنها را به تاریخ و افسانه های کهن خود پیوند بزنیم در حالیکه بچه های ما در شرایط مدرن تری زندگی می کردند و قهرمانان مربوط به استایل زندگی خود را می خواستند به همین دلیل جذب قهرمانان آن ور آبی شدند و «سینمای برای کودک» در رقابت عقب افتاد.
کارگردان «ماهی و گربه» اظهار کرد: البته من خیلی معتقد به این نیستم که مسئولان یا سینماداران در این عرصه باید کاری می کردند چون ما هر موقع فیلم کودک خوب مثل «شهر موش ها»، «کلاه قرمزی» و … داشته ایم، فروخته اند بنابراین می توانم بگویم که سینمای کودک هم مثل سایر ژانرها آثار خوب و بد دارد پس باید ببینیم که در این بازار رقابتی در کجا می توانیم، قرار بگیریم. واقعیت این است که بچه ها بدون در نظر گرفتن ملاحظات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی هنوز فیلم می بینند اما نکته ای که وجود دارد این است که آنها به تماشای آثاری همچون «بِن‌تن» و «بَتمن» می نشینند و ترجیح می دهند که به آن شکل از فیلم ها رجوع کنند به جای اینکه فیلم های سینمای عروسکی و اسطوره ای قدیمی ما را نگاه کنند.
وی تصریح کرد: وقتی درباره فیلم کودک حرف می زنیم باید در نظر بگیریم که درباره یک جمع صحبت می کنیم و باید چند عامل را در آن در نظر بگیریم. در واقع ما باید ببینیم که اوضاع روانشناسی کودک در جامعه ما به چه شکل است. آیا این بُعد پیشرفت کرده است و آیا ما می دانیم که چگونه باید با کودکانمان برخورد کنیم. نکته دوم اینکه جامعه ما شرایط متوازنی نداشته و از یک دوره ای رشد چندانی نکرده است در حالیکه سرعت رشد بچه ها برای ما به یک سرعت غیرقابل هضم تبدیل شده است. این امر یعنی اینکه ما سرعت پیشرفت و رشد کودکان را نتوانسته ایم محاسبه کنیم به این ترتیب از چیزی که آنها می خواهند عقب می مانیم. به همین دلیل می گویم وقتی درباره فیلم کودک صحبت می کنیم باید بدانیم که درباره یک ژانر حرف می زنیم که فرمول خود را دارد. در این میان فرمولی موفق است که بدانیم جامعه مخاطب ما در دو سال آینده که فیلم هایی به عنوان فیلم کودک تولید می شود در چه سطحی از رشد قرار گرفته است. این معادله به هیچ طریق در سینمای ما کار نمی کند چون ما نمی دانیم کودکانمان چه کار می کنند و چطوری رشد می کنند. نه شرایط روحی و اجتماعی آنها را می دانیم و نه فرمولی را بلدیم که به عنوان فیلمساز جلوتر از کودکان قدم برداریم.
مکری در ادامه با اشاره به برگزاری جشنواره فیلم های کودکان و نوجوانان عنوان کرد: با این حال به نظر من برگزاری جشنواره خوب است و فکر می کنم بهتر از کارهای دیگری است که انجام می شود زیرا در خلال برگزاری جشنواره بحث فرهنگی پیش می آید، افراد می نشینند و درباره فیلم حرف می زنند و فیلم می بینند. در خیابان ها چند نفری برای کودکان و نوجوانان آواز می خوانند و برنامه اجرا می کنند، این موارد جو خوبی را ایجاد می کند.
این کارگردان در پایان صحبت هایش گفت: معتقدم نفس برگزاری جشنواره خوب است و بودن آن بهتر از نبودن آن است و حتی شکل بد برگزاری آن بهتر از نبودنش است زیرا وقتی جشنواره نباشد چیزی را پیدا نمی کنیم که جای آن را پر کند. هر چند به برگزاری جشنواره نقد زیادی وارد است اما ما باید تولیداتی داشته باشیم و آن تولیدات به شکل نرمالی رشد کنند. با وجود اینکه ما تولیدات چندانی در این زمینه نداریم اما باید توجه کنیم که برخی کشورها تنها با تولید یک فیلم سینمایی در سال در کشور خود جشنواره بین المللی برگزار می کنند،چون فکر می کنند با برگزاری جشنواره آرا، اندیشه و تفکر افراد در تضارب قرار می گیرد و می توانند درباره آنها حرف بزنند. پس با وجود انتقادات زیادی که به جشنواره های ایرانی دارم فکر می کنم باید آنها حفظ شوند و در جهت بهبود آنها قدم برداریم. اصلا باید بگویم که من گاهی اوقات فکر می کنم جشنواره فیلم فجر دچار مشکلاتی است. جشن خانه سینما اصلا نمی داند چه کار می کند و چرایی برگزاری جشنواره کودک زیر سوال است اما با این حال باید در جهت بهبودی آن تلاش کنیم.
