سیمای معترضان در دوردست

تجمعات اخیر در کشور را می‌توان از زوایای مختلفی بررسی کرد. اما به نظر برخی کارشناسان نطفه اصلی این تجمعات از نارضایتی سپرده گذاران موسسات مالی اعتباری شروع شد.

چندی پیش یکی از نمایندگان مجلس گفت: حدود ۲۰ میلیون نفر از جمعیت کشور درگیر موسسات مختلفی مانند کاسپین، فرشتگان، آرمان، ثامن و… شدند.

همچنین ۹۸ درصد سپرده‌‌گذاران این موسسات سپرده خرد داشتند. کارگران یقه سفید یا یقه آبی که که از عدم دریافت سود سرمایه گذاری خود متضرر شده اند.

به غیر از مساله موسسات اعتباری با نگاهی به برخی آمار و شاخص‌ها شاید بتوان تا حدی به ماهیت این اعتراضات و افرادی که در این تجمعات شرکت دارند پی برد.

اختلاف طبقاتی همواره یکی از مهم‌ترین دلایل اعتصابات و اعتراضات در دنیا بوده است. در کشور ما بنابر آمار‌ها ۳۳ درصد از جمعیت زیر خط فقر هستند و و فاصله درآمدی ۴۰ میلیونی بین دهک‌های بالا و پایین جامعه وجود دارد.

بیکاری
اما مساله مهم دیگر که رئیس جمهور هم در مورد اعتراضات اخیر روی آن تاکید داشت بحث بیکاری است.

دکتر راغفر در گفتگو با فرارو می‌گوید: یکی از مسائل اصلی که به نارضایتی اجتماعی دامن می‌زند و ممکن است افرادی را به این تجمعات بکشاند مشکل بیکاری است.

در مساله بیکاری یکی از مواردی که در سال‌های اخیر بیشتر به چشم می‌آید، بیکاری جوانان تحصیلکرده است. طبق آمار، ۲۵ درصد فارغ التحصیلان کشور بیکار هستند که نسبت به آمار بیکاری ۱۲.۶ درصدی در کل جامعه عدد بزرگی است.

در جامعه آماری ۱۵ ساله و بیشتر، ۳ میلیون و ۳۶۳ هزار و ۷۰۵ نفر بیکار هستند که ۸۶۷ هزار و ۱۵۴ نفر در «جمعیت ۱۵ تا ۲۴ سال» و یک میلیون و ۸۸۲ هزار و ۷۵۵ نفر در «جمعیت ۱۵ تا ۲۹ سال» قرار دارند.

لزوما آمار رسمی بیکاری نمی‌تواند ملاک قطعی برای روشن شدن وضعیت شرکت کنندگان در تجمعات باشد. با توجه به بررسی‌ها عمدتا شهر‌هایی که در آنجا تجمعات بیشتر به خشونت کشیده شده است از لحاظ اوضاع کار در شرایط مناسبی قرار ندارند.

خشونت بارترین تظاهرات در شهرستان‌های دورود، تاکستان، تویسرکان، کرمانشاه، نجف آباد و ایذه اتفاق افتاده است که شرایط اقتصادی نزدیک به هم دارند.

در ادامه با توجه به حجم اعتراضات و در نظر داشتن تفاوت‌های جغرافیایی به بررسی وضعیت اشتغال در سه شهر دورود، کرمانشاه و اراک می‌پردازیم.

بر اساس اعلام مرکز آمار ایران در استان لرستان نرخ بیکاری ۱۳.۳ است که هشتمین استان‌های بیکار در کشور محسوب می‌شود.

بر اساس نمودار بالا که تعدا فرصت شغلی‌های ثبت شده در کاریابی های استان و متقاضیان را نشان می‌دهد، شهرستان دورود برای ۲۸۵ فرصت شغلی که در کاریابی‌ها به ثبت رسیده است ۱۷۸۸ متقاضی کار وجود داشته است؛ که حتی در مقایسه با سایر شهرستان‌های همین استان تعداد متقاضیان نسبت به فرصت‌های شغلی بالاست.

در مورد استان لرستان و شهرستان دورود هم مساله بیکاری تحصیلکرده‌ها بیشتر از سایر اقشار است.

در شهرستان دورود هم متقاضیان کار بالای دیپلم نزدیک به ۱۱۰۰ نفر بوده اند که نسبت به ۷۰۰ نفر زیر دیپلم و بی سواد آمار قابل توجهی است.

همچنین افراد به کار گرفته شده با اختلاف بسیار بالایی دارای مدرک دیپلم هستند، که این امر می تواند موجب نارضایتی کسانی که دارای مدرک لیسانس و بالاتر هستند بشود.

سهم استغال در بخش‌های مختلف در کل کشور به صورت زیر است: بخش کشاورزی ۱۸.۹ درصد، صنعت ۴۰ درصد و خدمات ۴۲.۱ درصد.

در استان لرستان ۲۳ درصد کشاورزی، ۲۹.۸ بخش صنعت، ۴۷.۲ خدمات بوده است.

سهم پایین اشتغال در صنعت تفاوت بارز مشاغل بین این استان و استان مرکزی است.

در استان مرکزی ۱۷.۹ درصد مشاغل مربوط به بخش کشاورزی، ۴۰ درصد صنعت و ۴۲.۱ درصد خدمات است.

با توجه به اهمیت بخش صنعت در شهر اراک و کارخانجات بزرگ کشور مانند ماشین سازی اراک و هپکو که در این منطقه فعالیت می‌کنند، رکود در این بخش می‌تواند آسیب زیادی به اقتصاد خانوار‌ها بزند.

شهریور امسال کارگران کارخانه‌های آذر آب و هپکو دست به اعتصاب و تجمع زدند که با برخورد نیرو‌های انتظامی هم همراه بود.

نرخ بیکاری در استان مرکزی ۷.۹ است که نسبت به نرخ ۱۱ درصدی کل کشور وضعیت بهتری دارد، اما لزوما نمی‌توان این آمار را ملاکی برای وضعیت اشتغال مردم در این شهر قرار داد.

به گفته کارشناسان، مهاجرت “جمعیت فعال” از اراک به تهران می‌تواند روی نرخ بیکاری در این شهر اثر گذار باشد. در کنار این‌ها، نارضایتی کارگران کارخانه‌های بزرگ و عدم پرداخت معوقاتشان می‌تواند موجب نارضایتی از شرایط اشتغال در این شهر شود.

در مورد شهر اراک برای ۱۷۰۰ فرصت شغلی ثبت شده در کاریابی‌ها ۳۳۳۳ متقاضی ثبت نام کرده اند که ۱۶۳۳ نفر بیش از ظرفیت اعلام شده است. این تعداد از متقاضیان بیکار با اختلاف قابل توجهی از سایر شهرستان‌های استان مرکزی بالاتر است.

بر اساس آمار دیده می‌شود در شهر زرندیه حتی تعداد فرصت‌های شغلی بیش از متقاضیان است یا شهر صنعتی دلیجان آمار بسیار نزدیک است. ساوه هم که شهر بزرگ و صنعتی است شرایطی مشابه اراک دارد.

در کل استان مرکزی ۱۰۱۵۴ بالاتر از دیپلم و ۴۱۴۷ پایین‌تر دیپلم و بی سواد متقاضی کار بوده اند.

این نسبت بیکاری تحصیل کرده‌ها در شهر اراک هم وجود دارد. در این شهر ۲۸۰۵ بالاتر از دیپلم متقاضی کار بوده اند که در این بین ۱۷۴۶ نفر بالاتر از لیسانس هستند و تعداد افراد زیر دیپلم و بی سواد ۵۲۸ است.

شهر کرمانشاه علاوه بر این که با نرخ ۱۷.۶ درصد دومین استان بیکار در کشور به حساب می‌آید زمینه‌های دیگری را هم برای تجمعات مردمی دارد.

استان کرمانشاه از نظر سهم مشاغل شرایطی مشابه لرستان دارد و صنعت تنها 22 درصد سهم را تشکیل می دهد. مشکلات بخش کشاورزی و اختلال در فعالیت بخش خدمات در این استان و همچنین شرایط سخت زلزله زدگان، برخی اختلافات قومی، وضعیت کولبران و … می‌تواند نارضایتی‌هایی را تشدید کند.

تعدا متقاضیان ثبت شده در کاریابی‌های برای این شهر به صورت زیر است:

در این شهر هم حتی نسبت به سایر شهر‌های استان با تعداد بیکاران بیشتری مواجه هستیم. به طوریکه ۱۹۸۰ نفر مازاد بر فرصت‌های شغلی شهر وجود داشته است.

در مورد شهر کرمانشاه هم مساله بیکاری فارغ التحصیلان قابل توجه است.

در مورد خود شهر کرمانشاه از بین ۳۳۶۰ نفر متقاضی کار ۲۳۲۰ نفر بالاتر از دیپلم و ۱۰۰۴ نفر زیر دیپلم و بی سواد هستند.

در پایان به نظر می رسد اشتغال در کل کشور وضعیت خوبی ندارد و مساله بیکاری به خصوص بیکاری افراد تحصیلکرده می تواند به بحران های اجتماعی زیادی دامن بزند.