با دست پس زدن و با پا پیش کشیدن؛ سیاست جدید عربستان در قبال اسرائیل

روزگذشته خبر دیدار مخفیانه بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل با محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی توسط برخی رسانه‌های اسرائیل منتشر شد و به سرعت در صدر اخبار قرار گرفت. اگر چه فیصل بن فرحان، وزیر خارجه سعودی، در توئیتی این خبر را تکذیب کرد، اما به نظر می‌رسد این دیدار انجام شده است. دیدار رهبران اسرائیل و عربستان، چه معنایی دارد؟

به گزارش گروه بین الملل «بازتاب»، خبر دیدار نتانیاهو با بن سلمان ابتدا در رسانه‌های اسرائیلی مطرح شد؛ مطابق این خبر نتانیاهو و یوسی کوهن، رئیس موساد در شهر نئوم عربستان، در ساحل دریای سرخ با ولیعهد سعودی دیدار کرده‌اند، در این دیدار، مایک پمپئو، وزیر خارجه ایالات متحده نیز حضور داشته است.

این دیدار از آنجا لو رفت که یکی از خبرنگاران با بررسی وب سایت اطلاعات پرواز ها؛ به پرواز یک هواپیمای خصوصی اسرائیلی به سمت عربستان پی برد. گویا این هواپیما که در اختیار تیم نتانیاهو قرار دارد پس از ورود به خاک عربستان حدود دو ساعت در این کشور مانده و سپس به اسرائیل باز می گردد.

انتشار این خبر با واکنش فیصل بن فرحان، وزیر خارجه سعودی همراه بود؛ او در یک توئیت ضمن تکذیب این دیدار، اعلام کرد که تنها پمپئو و بن سلمان در دیدار حضور داشته‌اند. ولیعهد سعودی به انتشار این خبر واکنشی نشان نداده است. همچنین سخن‌گوی وزارت خارجه آمریکا نیز در رابطه با این دیدار سکوت کرده است.

در طرف اسرائیلی، نتانیاهو به سنت مقام‌های اسرائیلی از تأیید یا رد این خبر خودداری کرده است. نتانیاهو روز دوشنبه در اجلاس حزب لیکود اعلام کرد «من هرگز در مورد چنین چیزهایی نظر نداده‌ام و اکنون نیز نمی‌دهم؛ من سال‌ها از هیچ تلاشی برای تقویت اسرائیل و گسترش حلقه صلح کوتاهی نکرده‌ام».

از سوی دیگر به گزارش رویترز، «یواو گالانت» وزیر آموزش اسرائیل و از نزدیکان نخست‌وزیر در مصاحبه با رادیو ارتش اسرائیل، ضمن تایید این دیدار، اعلام کرد که سفر نتانیاهو به عربستان با «دستاوردهای شگرف» همراه بوده است.

وال استریت ژورنال نیز روی داد این دیدار را از قول سه نفر از مشاوران دولت سعودی تایید کرده است؛ اما از قول این مشاوران اعلام کرده است که مایک پمپئو در این دیدار حضور نداشته و تنها در جریان سفر سه روزه خود به اسرائیل، مقدمات این دیدار را فراهم کرده است.

به گزارش این رسانه، مقام‌های سعودی و اسرائیل در این دیدار در مورد موضوعات مختلف از جمله عادی‌سازی روابط و ایران گفتگو کرده‌اند؛ اما هیچ گونه توافقی میان آن‌ها حاصل نشده است. در این دیدار که به گفته مشاوران سعودی، دو ساعت به طول انجامیده، طرفین در مورد همکاری برای مهار ایران در صورت بازگشت ایالات متحده به توافق هسته‌ای رایزنی کرده‌اند.

با توجه به گزارش رسانه‌ها، به نظر می‌رسد این دیدار انجام شده و طبیعتا موضوع محوری آن، مهم‌ترین پرونده‌های باز میان ریاض و تل‌آویو، یعنی مسئله مهار ایران و عادی‌ساز روابط بوده است. حال اینکه آیا این دیدار –به گفته مشاوران سعودی- بی‌نتیجه بوده یا –به گفته وزیر آموزش اسرائیل- دستاوردهای شگرف داشته است، سوالی است که نمی‌توان پاسخ قطعی به آن داد.

فارغ از پاسخ این پرسش، چند نکته قابل توجه است:

این دیدار را می‌توان پیامی به رئیس‌جمهور منتخب آمریکا دانست؛ از این منظر عربستان و اسرائیل بر این موضوع تأکید کرده‌اند که در صورت تغییر رویکرد آمریکا به ایران، سیاست مستقلی از واشنگتن را دنبال خواهند کرد و بایدن نمی‌تواند –مانند دوره اوباما- بدون در نظر گرفتن نگرانی‌های آن‌ها سیاست خود در قبال ایران را تنظیم کند.

با توجه به تأیید خبر توسط اطرافیان نتانیاهو، نکته دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد این است که احتمالا انتشار خبر این دیدار در رسانه‌های اسرائیلی امتیاز و اعتباری بوده است که از سوی محمد بن سلمان به شخص نتانیاهو داده شده است.

نتانیاهو به واسطه پرونده فساد اقتصادی، وضعیت متزلزلی در اسرائیل دارد؛ با توجه به اهمیت پیشرفت عادی‌سازی با جهان عرب و مهم‌تر از همه عربستان، انتشار این خبر در اسرائیل می‌تواند به تقویت جایگاه او منجر شود؛ امری که از نظر مقام‌های سعودی برای تداوم سیاست مهار ایران ضروری است.

کوتاه سخن، عربستان از اهمیت عادی‌سازی روابط ریاض-تل‌آویو برای رهبران اسرائیل آگاه است؛ قدم گذاشتن در این مسیر، نمی‌تواند بدون یک ما به ازای متناسب انجام گیرد؛ این ما به ازا چیست و آیا اسرائیل حاضر به پرداخت آن خواهد بود؟