سکوت بهتر است یا سخن گفتن؟

حجت الاسلام محدثی به بیان اینکه بر اساس کلام اهل بیت (ع) سکوت بهتر است یا سخن گفتن می‌پردازد.

به گزارش باشگاه خبرنگاران پویا، حجت‌الاسلام جواد محدثی، کارشناس برنامه «منشور امیر» شبکه رادیو معارف در مورد حکمت 182 نهج‌البلاغه امیرالمومنین علیه‌السلام «لاَ خَیْرَ فِی الصَّمْتِ عَنِ الْحُکْمِ; کَمَا أَنَّهُ لاَ خَیْرَ فِی الْقَوْلِ بِالْجَهْلِ؛ خاموش ماندن از گفتار حکمت آمیز فایده اى ندارد همان گونه که سخن گفتن نابخردانه » گفت: از مسائل زیادی که در نهج‌البلاغه بسیار پرداخته شده است مسئله‌ی سخن گفتن و سکوت است. انسان، حکیمانه و عاقلانه سخن بگوید فضیلت است و ترک آن رذیلت و آنجا که انسان جاهلانه و نابخردانه سخن بگوید رذیلت است و ترک آن فضیلت.

امام سجاد (ع) نیز درباره فضیلت سکوت یا سخن گفتن می‌فرماید: هر کدام از این دو آفاتى دارد هرگاه از آفات سالم باشند سخن گفتن از سکوت افضل است. خداوند پیامبران و اوصیاى آنها را به سکوت مبعوث نکرد، بلکه مبعوث کرد تا با مردم سخن بگویند (و پیام خدا را به آنها برسانند).

وی با بیان اینکه بخش اول این حکمت درباره سکوت از کلام حکمت آمیز است گفت:‌وقتی انسان بتواند با کلام حکیمانه و سخن گفتن دیگران را ارشاد کند و از خطا باز دارد اما این کار را انجام نداد و لب فرو بست، خاموشی در اینجا مذموم است و چه بسا خیانت در حق برادر است چرا که با یک کلام می‌شد او را از مسیر اشتباه خود باز گرداند.

حجت‌الاسلام محدثی با اشاره به شعر سعدی «اگر بینی که نابینا و چاه است** اگر خاموش نشینی آن گناه است» گفت: امیرالمؤمنین که بسیار از فضیلت سکوت سخن گفته‌اند اما سخنان فروانی از ایشان در کتابهایی همچون نهج‌البلاغه و غرر الحکم از ایشان به دست ما رسیده است که این به جهت آن است که این کلامها همه حکمت است و بیان آن برای ارشاد افراد جامعه بر حکما واجب است.

وی با بیان اینکه اگر حکیمی که صاحب علم و معرفت است در جایی بتواند حکمتش را با کلام خود انتقال بدهد این کار را انجام ندهد به نوعی بخل ورزیده است گفت: بنابراین هیچ خیری در سکوت از بیان حکمت وجود ندارد.

حجت الاسلام محدثی با اشاره به اینکه امیرالمؤمنین همانگونه که سکوت برای گفتن کلام حکمت‌آمیز را ناپسند می‌دانند سخن گفتن جاهلانه را نیز نهی می‌کنند گفت: در مواردی که فرد اطلاعات کافی برای بیان مطلبی ندارد نباید به بیان آن بپردازد و در حکمت دیگر حضرت می‌فرماید انسان زمانی که در مورد مطلبی اطلاعات کافی ندارد نباید از گفتن نمی دانم ابا کند و با گفتن نمی‌دانم بار خود را سبک کند.

وی درباره اینکه سخن گفتن بهتر است یا سکوت به حکمت 60 نهج‌البلاغه اشاره کرد «اللِّسَانُ سَبُعٌ، إِنْ خُلِّیَ عَنْهُ عَقَرَ؛زبان درنده‏ اى است که اگر رهایش کنى به تو آسیب مى‌‏رساند و مى‏‌دَرَد» و افزود:‌اصل این است که انسان باید زبان خود را کنترل کند؛ به موقع کلام بگوید و به موقع از کلام دست بردارد؛ همانگونه که علمای قدیم برای کنترل زبان خود در دهان خود ریگ می‌گذاشتند.