سوریه؛ میدان اصلی جنگ ایران و اسرائیل می شود؟

چشم انداز تحولات در سوریه در دوران پسا داعش فضای پیچیده ای را نوید می دهد. همچنان که در دوران حضور داعش در این کشور منافع در هم تنیده بازیگران مختلف روند پر ابهامی را ایجاد کرده بود در دوران پسا داعش نیز یازیگران منطقه ای و بین المللی به دنبال نقش بیشتر در آینده این بحران هستند.

پس از عملیات ترکیه در شمال سوریه، تحرکات جدید اسرائیل در سوریه اهمیت بیشتری پیدا کرده است. تحرکاتی که می تواند آغازی بر درگیری ها و تنشهای جدید در این منطقه بحران زده باشد.

کارشناسان مسائل خاورمیانه سرنگونی جنگنده اسرائیلی را نقطه آغاز تغییر معادلات در سوریه قلمداد کرده اند. این اولین بار نبود که اسرائیل به مواضعی در داخل سوریه حمله و آنها را بمباران می کرد اما تفاوت این بار در نکته‌ای بود که باید به آن توجه داشت، اینکه پدافند هوایی و زمینی سوریه این بار تصمیم گرفت بر خلاف گذشته با آتش گسترده به اسرائیل پاسخ دهد.

نکته بسیار قابل توجه در خصوص این تحول نظامی مهم در جبهه سوریه و اسرائیل این است که این تحول آبستن مسائل سیاسی و نظامی بسیار حساسی است و به سمت مجموعه‌ای از نتیجه گیری هایی در حرکت است با این مضمون که اقدامات تحریک آمیز اسرائیل این بار با پاسخ روبه رو شد به ویژه اینکه نیروهای توپخانه‌ای سوریه یک گروه از نیروهای اسرائیلی را در خاک فلسطین اشغالی هدف قرار دادند.

بحران سوریه اکنون وارد مرحله جدیدی شده است به ویژه اینکه سخنگوی ارتش اسرائیل مدعی شد، یک پهپاد ایرانی در تلاش برای حمله به فلسطین اشغالی بود که سرنگون شد و سپس گروهی از جنگنده های اسرائیلی به بمباران منطقه‌ای که این پهپاد از آن برخاسته بود، اقدام کردند.

پیچیدگی موضوع در این باره وقتی بیشتر می شود که پای ایران از سوی اسرائیل به میان کشیده می شود غافل از آنکه کشیده شدن نام ایران به موضوع ابعاد مسئله را ناخودآگاه افزایش می دهد. جایی که منافع روسیه و امریکا دو بازیگر بین المللی بحران سوریه نیز به وسط کشیده می شود و می تواند تنش بیش از این را در صورت ادامه افزایش دهد.

اسرائیل اخیرا بارها نسبت به افزایش حضور نظامی ایران در طول مرزهای سوریه و لبنان هشدار داده بود. اسرائیل مدعی است که ایران با استفاده از خاک سوریه، قصد دارد حملاتی را علیه این رژیم انجام دهد یا یک راهگذر زمینی را از ایران به لبنان ایجاد کند تا از این طریق بتواند تسلیحات نظامی را به سادگی برای حزب الله لبنان ارسال نماید. ادعای اسرائیل این است که ایران قصد دارد پایگاه نظامی را در مرزهای نزدیک به اسرائیل تاسیس کند و از این رو چنین موضوعی را بر نمی تابد. از این رو حملات هوایی خود به داخل خاک سوریه را با این ادعا توجیه می کرد.

اما سرنگونی جنگنده اسرائیلی چند پیام را به این رژیم می دهد. اول اینکه دیگر سوریه چنین حملاتی را بی پاسخ نمی گذارد و در برابر این حملات دست و پا بسته نیست. نه تنها جنگنده های اسرائیلی از این پس در امان نخواهند بود بلکه حق پاسخ و حملات متقابل برای سوریه نیز محفوظ است و ارتش سوریه می تواند شهرک های در دسترس اسرائیل را هدف موشک و حملات خود قرار دهد.

از طرفی بالا رفتن توانایی سوریه در این سطح نشانگر حمایت روسیه از این موضوع دارد. روسیه گرچه طرفین را به خویشتنداری دعوت کرده است ولی پیام مهم این تحول در این است که اسرائیل بداند در جایی که منافع روسیه و سربازان آن وجود دارد نباید در این سطح حملات هوایی به داخل سوریه شکل گیرد. در این باره وزارت خارجه روسیه از حملات به سوریه به‌ویژه در مناطق کاهش تنش، ابراز نگرانی کرد. وزارتخانه روسیه تاکید کرد: ما هرگز اجازه نمی‌دهیم که سلامتی نظامیان روسی در سوریه به خطر بیفتد. همه کشورهای منطقه باید به حاکمیت سوریه احترام بگذارند.

ایالات متحده نیز در حالی که به شکل ضمنی از حق دفاع اسرائیل از امنیت خود دفاع کرده است اما پنتاگون گفته است در این عملیات حضور نداشته است.

تحولات پیش روی سوریه ملزومان فضای پساداعش در سوریه است. بازیگران منطقه ای و بین المللی به دنبال تثبت منافع و همچنین ایجاد مواضعی برای داشتن دست برتر برای گفت و گوهای صلح آینده هستند. بازیگرانی که مرز مشترک با سوریه دارند به نوعی به دنبال ایجاد منطقه امن برای شکل دادن به عمق استراتژیک خود هستند.

اما باید نگرانی های دولت سوریه بیش از هرچیز مورد توجه قرار گیرد. تنش و درگیری بین بازیگران منطقه ای و مشغول شدن بازیگران بین المللی به ادامه جنگ نیابتی می تواند حضور و قدرت گرفتن گروههای افراطی را قریب الوقوع کند. این روند می تواند منافع همه بازیگران را با خطر روبرو سازد.